Czy w okresie wakacyjnym dyrektor może ograniczyć liczbę dzieci w przedszkolu?

Przedszkole (dot. to także oddziałów przedszkolnych w szkołach) jest placówką „nieferyjną” – tj. pracuje przez cały rok kalendarzowy. To oczywiście narzuca znaczące zmiany w sposobie organizacji roku szkolnego — zwłaszcza gdy porównamy to z systemem pracy w szkołach podstawowych prowadzonych przez nauczycieli państwowych. W jaki sposób ciągłość edukacji wpływa na organizację placówki? Czy dyrektor może wprowadzić ograniczenia, które usprawnią edukacje? Czym właściwie są dyżury wakacyjne?

Czy przedszkole może odmówić przyjęcia dziecka na wakacje?

Nie. Obowiązkiem placówki jest zapewnić ciągłość edukacji — również w czasie wakacji. Oznacza to, że zadaniem dyrektora jest tak zorganizować pracę swojego zespołu, aby nie tylko umożliwić pedagogom urlop, ale także, aby zapewnić opiekę dzieciom, uczęszczającym dotychczas na zajęcia. Dlatego też zwykle wprowadzone są dyżury wakacyjne, które trwają około 2 tygodnie i podczas których nierzadko wprowadza się zmiany organizacyjne w zakresie np. grup przedszkolnych.

Czy przedszkole musi zapewnić opiekę w wakacje?

Zgodnie z artykułami prawa oświatowego[1] przedszkole musi funkcjonować przez cały rok, za wyjątkiem przerw, ustalonych przez organ prowadzący przedszkole (np. na wspólny wniosek dyrektora oraz rady przedszkola). Oznacza to więc, że przedszkole musi tak zorganizować plan zajęć i plan urlopów, aby zapewnić nieprzerwaną opiekę — również w trakcie wakacji.

Jakie są przyczyny, dla których dyrektor przedszkola może ograniczyć liczbę dzieci w okresie wakacyjnym?

Dyżury wakacyjne tworzone są na wspólny wniosek dyrektora przedszkola oraz rady przedszkola (lub z jej pominięciem, w przypadku braku rady przedszkola w kameralnych placówkach). Ich utworzenie to wynik okresu urlopowego, który (zgodnie z Kartą Nauczyciela) przysługuje pedagogom.

„Uszczuplenie” kadry niesie jednak za sobą sporo wyzwań organizacyjnych — również w kontekście prowadzenia zajęć. Dlatego też, aby zachować ciągłość edukacji, usprawnić organizację oraz pomóc pedagogom, dyrekcja nierzadko zmienia rozkład grup — np. łącząc je ze sobą. Warto jednak pamiętać, że zmiany te nie mogą odbywać się kosztem dzieci — tj. maluchy nadal muszą mieć zapewnione dogodne i bezpieczne warunki do nieprzerwanej edukacji i poprawnego rozwoju.

Jakie są prawne ramy regulujące ograniczanie liczby dzieci w przedszkolu w okresie wakacyjnym?

Artykułu prawa oświatowego[1,2,3] wskazują, że dyrektor nie może odmówić dziecku korzystania z wychowania przedszkolnego — tj. nie może stosować ograniczeń, które wykluczyłyby przedszkolaków z procesu edukacji. Wydanie zarządzenia, które miałoby to zmienić, jest niedopuszczalne — zwłaszcza w kontekście dzieci, których rodzice pracują w czasie miesięcy wakacyjnych. Ograniczenie więc dotyczyć może wyłącznie:

• grupy — wtedy dyrekcja łączy poszczególne, mniej liczne grupy ze sobą, tak, aby umożliwić prowadzenie zajęć wewnątrz tej samej placówki;
• placówki — wtedy też dyrekcja wskazuje inne, czynne i funkcjonujące przedszkole.

Warto jednak podkreślić, że w przypadku maluchów zamieszkałych na terenie innej gminy, można zastosować zasady dot. przeniesienia dzieci do innych oddziałów przedszkolnych, które funkcjonują w czasie zamknięcia przedszkola pierwotnego.

Uwaga! W czasie wakacyjnych dyżurów to organ prowadzący wskazuje opiekunom przedszkola, z których można korzystać w czasie przerwy w funkcjonowaniu placówki (np. przy pomocy elektronicznego systemu zapisów).

Czy rodzice zostają poinformowani z odpowiednim wyprzedzeniem o planowanym ograniczeniu liczby dzieci w przedszkolu?

Nic nie może dziać się bez wiedzy rodzica. Polskie prawo oraz statut przedszkola jasno wskazuje, że każdy opiekun ma prawa do bieżącego uzyskiwania informacji na temat swojego dziecka — zarówno w zakresie rozwoju, jak i jego udziału w organizowanych zajęciach. Dlatego też obowiązkiem dyrektora jest poinformować rodziców o nadchodzących zmianach, nowym sposobie organizacji zajęć oraz o placówkach zastępczych, które mogą kontynuować naukę. Wszystko to powinno odbywać się z dużą dozą empatii, zrozumieniem i chęcią współpracy — tak, aby zmniejszyć ryzyko sporu lub oporu ze strony osoby dorosłej. Obecnie nie ma żadnych konkretnych zapisów, które wskazałby, z jakim wyprzedzeniem należy przekazać te informacje.

Dlatego też jeszcze przed feriami letnimi dyrektorzy powinni zebrać deklaracje, a następnie powiadomić organ prowadzący o liczbie potrzebnych miejsc, do kontynuowania nauki. Raz jeszcze warto podkreślić, że organ prowadzący nie może odmówić dzieciom prawa do korzystania z wychowania przedszkolnego, dlatego też musi zapewnić zgłoszoną liczbę miejsc.

• Czy monitoring w przedszkolu jest bezpieczny i zgodny z prawem?

Jakie są alternatywne rozwiązania dla rodziców, których dzieci nie mogą uczęszczać do przedszkola z powodu ograniczenia liczby dzieci?

Jeśli placówka nie jest w stanie zapewnić ciągłości edukacyjnej, dyrekcja stoi w obowiązku wskazania innych placówek, tzw. zastępczych. Placówki te muszą znajdować się w sąsiedztwie, a warunki korzystania z tych miejsc określa i normuje konkretny statut. Co ważne — dzieci automatycznie stają się uczniami nowego przedszkola, dlatego nie ma potrzeby przeprowadzania kolejnej rekrutacji. Rejestracja wniosków spoczywa więc całkowicie na barkach dyrekcji, a rodzice nie powinni być obarczeni tym procesem.

Czy ograniczenie liczby dzieci w przedszkolu w okresie wakacyjnym wpływa na opłaty za przedszkole?

Zasada jest dość prosta — przedszkole nie powinno pobierać opłat za czas, w którym nie świadczy swoich usług (np. w wakacje). Dlatego też jeśli przedszkole prywatne umieszcza w umowie klauzulę z konkretną kwotą, którą należy uiścić w okresie, gdy placówka ma przerwę — zapis ten można uznać za zakazany, na który zdecydowanie nie warto się zgadzać. Zanim więc podpiszesz umowę, przedyskutuj do z dyrekcją, tak, aby w dokumencie nie było klauzul abuzywnych.

Bibliografia:

[1] § 12 ust. 1 rozporządzenia MEN z 28 lutego 2019 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli

[2] Ustawa z 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (tekst jedn.: Dz.U. z 2020 r. poz. 910 ze zm.) – art. 1 pkt 1, art. 130 ust. 2.

[3] Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z 29 kwietnia 2021 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. z 2021 r. poz. 824) – § 2.