Czy monitoring w przedszkolu jest bezpieczny i zgodny z prawem?

Temat monitoringu w przedszkolu wraca jak bumerang, nierzadko wzbudzając wiele kontrowersji i pytań ze strony rodziców. Przykładowo, w 2023 roku wybuchł spór w jednej z polskich placówek[1], kiedy to zakomunikowano rodzicom o planowanym zamontowaniu kamer rejestrujących. Na wieść o tym wielu opiekunów zaczęło obawiać się o zdrowie i bezpieczeństwo swoich dzieci. Czy słusznie? Co na to mówi prawo oświatowe i punkty regulaminu funkcjonowania monitoringu wizyjnego?

Czy w przedszkolu musi być monitoring?

Nie ma obecnie żadnych przepisów, które nakładałyby obowiązek monitoringu wizyjnego przedszkola. Leży więc to wyłącznie w decyzji konkretnej placówki edukacyjnej (ta podejmowana jest na podstawie m.in. dostępnego budżetu oraz konsultacji z radą pedagogiczną i radą rodziców).

Warto jednak podkreślić, że prawo oświatowe zezwala na montowanie kamer i co więcej — bardzo jasno odnosi się do monitoringu wizyjnego w szkołach i przedszkolach. Według 108a ust. 1 ustawy — można zamontować kamery, jeśli przesłanką warunkującą jest konieczność zapewnienia bezpieczeństwa dzieci i pracowników przedszkola. Jak czytamy: „(…) Jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa uczniów i pracowników lub ochrony mienia dyrektor szkoły lub placówki, w uzgodnieniu z organem prowadzącym szkołę lub placówkę oraz po przeprowadzeniu konsultacji z radą pedagogiczną, radą rodziców i samorządem uczniowskim, może wprowadzić szczególny nadzór nad pomieszczeniami szkoły lub placówki lub terenem wokół szkoły lub placówki w postaci środków technicznych umożliwiających rejestrację obrazu (monitoring).”[2]

Czy można nagrywać dziecko w przedszkolu?

Tak, pod warunkiem że monitoring nie stanowi środka nadzoru nad jakością wykonywania pracy przez pracowników szkoły lub placówki, a ta forma rejestracji obrazu ma za zadanie zapewnić bezpieczeństwo dzieci.

Dokładnie rozpisuje się o tym przepis art. 108a ustawy, który reguluje, że utrwalanie wizerunku osób na nagraniach jest tzw. zbiorem danych osobowych. Oznacza to więc, że w obowiązku dyrektora przedszkola leży zadbanie o przepisy, które podlegają ochronie danych osobowych (np. zobligowany jest ochronić nagrania przed uszkodzeniem). Jak czytamy za ustawą: „Nagrania obrazu zawierające dane osobowe uczniów (…) szkoła lub placówka przetwarza wyłącznie do celów, dla których zostały zebrane, i przechowuje przez okres nie dłuższy niż 3 miesiące od dnia nagrania.”[2]

Czy rodzic może obejrzeć monitoring szkolny?

Tak. System monitoringu wizyjnego jest udostępniany każdemu opiekunowi prawnemu. Ten, w dowolnym dla siebie momencie, ma prawo przejrzeć nagrania obrazu, w których występuje jego syn/córka/wnuk.

Kto może żądać nagrania z monitoringu w szkole?

Przepisy bardzo jasno wskazują, że nagrania może żądać osoba, której dotyczą dane uwzględnione na nagraniu. W przypadku nieletnich — zapisu monitoringu wizyjnego domagać się mogą rodzice, którzy są przedstawicielami osobowymi malucha.

Co ważne — bezpośredni podgląd zdarzeń ma dotyczyć opieki i bezpieczeństwa dzieci, a co za tym idzie — nie może być elementem oceny lub kontroli pracy nauczycieli.

• Jak uczyć dzieci wartości?

Jakie są cele stosowania monitoringu w przedszkolu?

Mówiąc o celu funkcjonowania monitoringu wizyjnego, zwykle mamy na myśli bezpieczeństwo dzieci, pedagogów i wszystkich pracowników przedszkola. Mowa tu zarówno o ewentualnym zagrożeniu zdrowia, jak i ochronie mienia. Przykładowo wiec nagrania mają pomóc w rozstrzygnięciu aktów agresji lub w momencie włamań oraz kradzieży.

Kamery nie są formą diagnostyczną, nie stanowią za element nadzoru rozwoju i edukacji, a także nie mogą posłużyć do oceny i krytyki pracy placówek oświatowych.

Jakie są ograniczenia i wyzwania związane z monitorowaniem w przedszkolu?

Podstawowym wyzwaniem (i jednocześnie ograniczeniem), jest podjęcie procesu, który będzie zgodny ze wspomnianymi już artykułami prawa oświatowego. Zgodnie z tymi przepisami, wprowadzenie monitoringu powinno być poprzedzone:

1. uzyskaną zgodą organu prowadzącego przedszkole;
2. konsultacjami z zarówno radą pedagogiczną, jak i radą rodziców i samorządem uczniowskim (jeśli ten występuje).

W montowaniu kamer należy także pamiętać o przepisach dot. ochrony osób fizycznych, które odnoszą się do m.in. obowiązku zachowania prywatności. Tak oto w budynku przedszkola monitoring wizyjny nie może obejmować[2]:

• pomieszczeń, w których odbywają się zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze,
• pomieszczeń, w których uczniom jest udzielana pomoc psychologiczno-pedagogiczna,
• pomieszczeń przeznaczonych do odpoczynku i rekreacji pracowników,
• pomieszczeń sanitarnohigienicznych, gabinetu profilaktyki zdrowotnej, szatni i przebieralni (wyjątkiem jest stosowanie monitoringu ze względu na istniejące zagrożenie).

Jak monitorowanie w przedszkolu wpływa na jakość opieki i edukacji dziecka?

Monitoring wizyjny pełni pełną formę prewencji, zapobiegając tym samym np. aktom agresji. Dzieci oraz osoby dorosłe wiedząc o kamerach, nie podejmują tak chętnie działań, które mogłyby nieść za sobą konsekwencje prawne. Regularne obserwacje sprawiają, że dziecko czuje się bezpiecznie, co jest kluczowe dla jego rozwoju emocjonalnego i społecznego. O tym bezpieczeństwie przekonani są także rodzice, którzy wiedzą, że maluch jest wspierany nie tylko przez profesjonalistów, ale także przez technologię, która może stanowić za dowód w problematycznej sprawie.

Jak zachować równowagę między monitorowaniem a zachowaniem prywatności i autonomii dzieci w przedszkolu?

Montując kamery, ważne jest, aby:

• zachować transparentność w działaniu — tj. jasno mówić o obszarze objętym kontrolą kamer i jednocześnie podkreślać brak inwigilacji;
• ustalić jasne granice, określając, jakie zachowania są monitorowane i mają znaczenie, a jakie pozostają prywatne;
• zachęcać do naturalności, samodzielności i swobody działania;
• pozostać w stałym kontakcie z rodzicami, cierpliwie tłumacząc przyczynę nowego monitoringu — najlepiej odnosząc się do prawa oświatowego;
• przestrzegać przepisów oraz stosować wyłącznie dozwolone narzędzia oraz metody;
• nieustannie budować zaufanie wśród rodziców, nauczycieli, pracowników placówki i dzieci.

Bibliografia:

[1] Afera o kamery w przedszkolu. Są 2 miejsca, gdzie można legalnie podglądać dzieci i nauczycieli [dostęp: https://mamadu.pl/170891,kamery-w-przedszkolu-czy-monitoring-jest-legalny-w-przedszkolu]

[2] Art. 108a. – [Monitoring placówek oświatowych] – Prawo oświatowe- Dz.U.2023.900 t.j.