Co to są punkty różnicujące?

Mitem jest, że rekrutacja do przedszkola bazuje na zasadzie “kto pierwszy, ten lepszy”. W rzeczywistości bowiem kluczowe jest trzymanie się nałożonych terminów, a decydujące znaczenie mają inne elementy — tj. sytuacja rodzinna czy zdrowotna. To właśnie to normują tzw. punkty różnicujące, które pozwalają stworzyć listę oczekujących, a następnie przyjętych dzieci. Zatem, punkty różnicujące co to jest i w jaki sposób mają wpływają na proces rekrutacji?

Co to są punkty różnicujące do przedszkola?

Punkty różnicujące do przedszkola to sposób wyliczania konkretnych cech kandydata, tak, aby stworzyć listę najbardziej potrzebujących rodzin, które nie mają możliwości zapisania dziecka do placówki prywatnej. Aspekty, które liczone są w tym systemie, to m.in. wielodzietność rodziny, niepełnosprawność czy sytuacja rodzinna. 

Jak działa system punktów różnicujących w przedszkolach?

System punktów różnicujących to metoda oceny wniosków rekrutacyjnych, która ma na celu zapewnienie sprawiedliwego i transparentnego procesu przyjmowania dzieci. Działa on na zasadzie przyznawania punktów za spełnienie określonych kryteriów, które są odgórnie narzucone przez MEN i gminy.

Punkty różnicujące do przedszkola mają na celu zapewnić wszystkim dzieciom równych szans na dostęp do edukacji przedszkolnej. System ten jest transparentny i oparty na jasno określonych kryteriach i zwykle poprzedza potwierdzenie woli przyjęcia do przedszkola. Wszystkie wyznaczone kryteria ustawowe mają jednakową wartość — tj. każdemu z tych kryteriów nadano wartość 260 pkt.

Proces przyznawania punktów

Wniosek do przedszkola w elektronicznym systemie rekrutacji składa się razem z pełnymi danymi rodziców i dziecka, a także ze spełnianymi kryteriami. Do każdego kryterium należy dodać wymagane załączniki, które potwierdzą słuszność przypisanych punktów. Cały proces rekrutacyjny jest zazwyczaj szczegółowo opisany na stronie internetowej danej placówki lub w lokalnych wytycznych edukacyjnych.

Wypełnienie wniosku

Rodzice lub opiekunowie prawni rozpoczynają proces rekrutacji do przedszkola od wypełnienia wniosku rekrutacyjnego. Formularz ten zazwyczaj wymaga podania danych osobowych dziecka, informacji o rodzicach oraz preferencji odnośnie do placówki. Ważne jest dokładne i prawidłowe wypełnienie wszystkich wymaganych pól — konieczne z zachowaniem terminów.

Weryfikacja dokumentów

Po złożeniu wniosku następuje etap weryfikacji dokumentów. Przedszkole sprawdza kompletność i prawdziwość dostarczonych dokumentów, tj. akt urodzenia dziecka, potwierdzenie wniosku do przedszkola oraz to, czy dokumenty potwierdzające uprawnienia do priorytetowego przyjęcia (np. dla dzieci z rodzin wielodzietnych).

Przyznanie punktów

Po zweryfikowaniu dokumentów przyznawane są punkty do przedszkola. System ten ma na celu obiektywną i sprawiedliwą ocenę wszystkich kandydatów.

Ranking i przyjęcia

Na podstawie przyznanych punktów, tworzony jest ranking wniosków. Dzieci z najwyższą liczbą punktów mają pierwszeństwo do przedszkola. Rodzice są informowani o wynikach rekrutacji (np. na tablicy ogłoszeń), podpisywana jest umowa z przedszkolem, a przyjęte dzieci mogą rozpocząć naukę w wybranej placówce.

Kryteria punktów przyznawanych do przedszkola

Punktowane są warunki przyjęcia do przedszkola, tj.:

1) wielodzietność rodziny kandydata,

2) niepełnosprawność kandydata,

3) niepełnosprawność obojga rodziców kandydata,

4) niepełnosprawność jednego (lub dwóch) z rodziców kandydata,

5) niepełnosprawność rodzeństwa,

6) samotne wychowywanie kandydata,

7) rodzina zastępcza.

Sytuacja rodzinna

Sytuacja rodzinna odgrywa znaczącą rolę w procesie rekrutacji do przedszkoli, szczególnie w systemach, które wykorzystują punktację różnicującą dla zapewnienia równych szans wszystkim kandydatom. To właśnie sytuacja finansowa, ale także możliwości rodziny są podstawą do tego, aby nadać status “zakwalifikowany do przedszkola” (pomijając oczywiście obowiązek przedszkolny wszystkich dzieci w wieku 6 lat).

Rodzeństwo w tym samym przedszkolu

Przyznawanie punktów za rodzeństwo w tej samej placówce może ułatwić rodzicom logistykę związaną z opieką nad dziećmi, zapewniając, że ich pociechy będą mogły uczęszczać do tego samego przedszkola. Jest to również korzystne dla dzieci, które mogą czuć się bardziej komfortowo i bezpiecznie, mając bliską osobę w tym samym środowisku.

Samotne rodzicielstwo

Uwzględnianie samotnego rodzicielstwa jako kryterium w rekrutacji pomaga wspierać rodziny, w których jeden rodzic pełni podwójną rolę opiekuna. System ma w założeniu pomóc Mamie lub Tacie, m.in. poprzez łatwiejszą organizację dnia.

Rodziny wielodzietne

Rodziny wielodzietne często borykają się z większymi wyzwaniami finansowymi i logistycznymi. Przyznawanie punktów tym rodzinom może pomóc złagodzić niektóre z tych trudności, zapewniając wszystkim dzieciom dostęp do wczesnej edukacji i umożliwiając rodzicom powrót do pracy.

Sytuacja zawodowa rodziców a punkty różnicujące

Sytuacja zawodowa rodziców jest istotnym elementem w procesie rekrutacyjnym do przedszkoli. Systemy rekrutacyjne, które uwzględniają te aspekty, starają się dostosować do potrzeb rodziców, umożliwiając im równoważenie obowiązków zawodowych i edukacyjnych z odpowiednią opieką nad dziećmi. To także idealna okazja do tego, aby opiekunowie wrócili do pracy, rozwijając się zawodowo i wspierając finansowo swoją rodzinę. 

Pracujący oboje rodzice

Przedszkola w teorii mogą “nagradzać” dzieci, których obydwoje rodzice są zatrudnieni, rozumiejąc, że takie rodziny mogą mieć ograniczone możliwości zapewnienia opieki w domu w ciągu dnia. Warto jednak podkreślić, że nie jest to czynnik rekrutacyjny i ustawowo nie są przyznawane za to punkty. 

Rodzice studiujący lub uczący się

Rodzice, którzy kontynuują edukację (np. studia wyższe, kursy zawodowe), nie są traktowani priorytetowo w procesie rekrutacyjnym. Kwestia edukacyjna nie ma wpływu na decyzje dyrekcji, a prawo oświatowe nie zezwala placówkom do zbierania danych osobowych dot. statusu zarobkowego i zawodowego

Specjalne potrzeby edukacyjne

Liczba dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi oraz liczba dzieci z rodzin zastępczych wymaga od placówek edukacyjnych szczególnej ostrożności. Dostosowanie procesu rekrutacyjnego i zapewnienie odpowiednich warunków dla tych dzieci ma kluczowe znaczenie dla ich rozwoju i dobrostanu. 

Dzieci z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego

Jeżeli dziecko spełnia wymogi rekrutacyjne, dyrektor przedszkola nie ma prawa odmówić jego przyjęcia, nawet jeśli wiąże się to z koniecznością organizacji specjalistycznych zajęć.

Dzieci z rodzin zastępczych

Dzieci z rodzin zastępczych są traktowane priorytetowo w procesie rekrutacyjnym do przedszkoli. Często maluchy są uznawane za grupę wymagającą szczególnej uwagi ze względu na ich potencjalnie trudne doświadczenia życiowe i potrzebę stabilizacji oraz wsparcia emocjonalnego. 

Inne kryteria rekrutacyjne

Jeśli po zakończeniu pierwszego etapu rekrutacji pozostanie wolne miejsce w przedszkolu, to w drugim etapie postępowania rekrutacyjnego uwzględniane są kryteria ustalone przez organ prowadzący (zgodnie z art. 131 ust. 4 ustawy Prawo oświatowe) (tzw. rekrutacja uzupełniająca do przedszkola). Organ prowadzący określa również, jakie dokumenty są wymagane do weryfikacji spełniania tych kryteriów.

Miejsce zamieszkania

Przedszkola mogą przyznawać priorytet dzieciom mieszkającym w danej gminie, co ma na celu ułatwienie logistyki rodzicom oraz zwiększenie lokalnej integracji społeczności. W większych miastach uznawane są także karty mieszkańca — np. we Wrocławiu karta Nasz Wrocław.

Specjalne warunki zdrowotne

Dzieci niepełnosprawne (lub kandydaci z niepełnosprawnymi rodzicami) mogą otrzymywać dodatkowe punkty lub być traktowane priorytetowo w procesie rekrutacyjnym. Przedszkola są zobowiązane do zapewnienia odpowiedniego wsparcia i dostosowania środowiska edukacyjnego, aby umożliwić tym dzieciom pełne uczestnictwo w życiu przedszkolnym.

Przykłady punktacji do przedszkola

Na przykładzie pewnego przedszkola w Warszawie można wskazać następujący sposób punktacji:

• Obowiązek przedszkolny – 130 pkt, 
• Płacenie podatku w Warszawie – 64 pkt,
• Zatrudnienie rodziców lub rodzica samotnie wychowującego dziecko – 24 pkt,
• Rodzeństwo w tej samej placówce – 8 pkt.

Tabela punktów

Przykładowa tabela punktów, przyznawanych w placówkach publicznych wygląda następująco:

Kryterium	Maksymalna liczba punktów
Dziecko z rodziny wielodzietnej
Rodzeństwo w tym samym przedszkolu
Dziecko z rodziny zastępczej
Samotne wychowywanie kandydata

Podsumowanie i wnioski 

W procesie rekrutacji do przedszkoli wykorzystuje się zróżnicowane kryteria, które umożliwiają obiektywną ocenę każdego wniosku. Punktacja, jako kluczowy element systemu rekrutacyjnego, obejmuje różnorodne aspekty, takie jak istnienie rodzeństwa w tym samym przedszkolu, sytuacja zawodowa rodziców itd. Przyznawanie punktów za te kryteria ma na celu nie tylko zapewnienie sprawiedliwego dostępu do edukacji przedszkolnej, ale także wsparcie rodzin w codziennym funkcjonowaniu oraz promowanie integracji społecznej.

[1] Ustawa z 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz.U. z 2024 r. poz. 737) – art. 131.