Jakie są rodzaje przedszkoli? Sprawdzamy, które wybrać dla dziecka

Przedszkole to niezwykle ważny etap w rozwoju Twojego dziecka. To w nim maluch rozwija się pod kątem społecznym, artystycznym i motorycznym. Nic więc dziwnego, że wybór docelowej placówki jest dla Rodziców przełomowym i ważnym krokiem – zwłaszcza, gdy stoją przed wyborem placówki publicznej, alternatywnej i prywatnej.

W odniesieniu do wszystkich tych typów powstało wiele (często krzywdzących) mitów, które wprowadzają w błąd i tworzą stereotypy. Czy słusznie? Jakie właściwie są typy i rodzaje przedszkoli? Czym się one różnią i która z tych placówek będzie najlepszym wyborem?

Rodzaje przedszkoli w Polsce

Zacznijmy od podstawowego podziału, który obowiązuje w naszym kraju. Wybierając przedszkole dla swojej pociechy musisz bowiem poznać nomenklaturę placówek, która wiele mówi o sposobie prowadzenia zajęć.

• Przedszkole publiczne i publiczne punkty przedszkolne – czyli bezpłatne przedszkola, opłacane z naszych podatków. Proces rekrutacji obowiązuje dzieci od 3. roku życia. Od lat mówi się o tym, że w polskich przedszkolach jest tzw. przeludnienie. Wynika to z faktu, że w niektórych placówkach grupy liczą sobie nawet 25 maluszków. Dlaczego jest to wadą? Opieka nad tak dużymi grupami jest niezwykle trudna. Opiekunom ciężko jest skoncentrować się na ich specyficznych umiejętnościach i pasjach. Plusem jest oczywiście fakt, że placówki te są niemalże całkowicie bezpłatne, a obowiązujące koszty dotyczą jedynie np. zajęć dodatkowych.
• Przedszkole prywatne – nazywane również przedszkolem niepublicznym. Przyjmują dzieci już w wieku 2.5 lat (a czasem nawet młodsze). Podstawową różnicą jest fakt, że za zajęcia i opiekę nad maluchem pobierane są opłaty – wynoszące średnio od 700 do nawet 1000 zł miesięcznie. Często grupy prywatne są znacznie mniejsze, a oferta zajęć poza przedszkolnych jest bardziej rozbudowana. W Polsce istnieją różne rodzaje przedszkoli niepublicznych – np. ekologiczne czy językowe.
• Rodzaje przedszkoli alternatywnych – w Polsce istnieją także tzw. przedszkola alternatywne. W tej grupie wymienia się m.in.: przedszkola Montessori (dające dzieciom ogromną przestrzeń do kreatywnych zabaw), waldorfskie, IB, leśne, skandynawskie, steinerowskie. Ich podstawową różnicą jest fakt stosowania innowatorskich i amatorskich programów nauczania. Słowo alternatywne odnosi się do alternatywnych metod. Tak oto przykładowo – wspomniane już przedszkole skandynawskie polega na tym, że w myśl panujących reguł wychowuje się dzieci bez drzwi i bez ścian – tj. w stałym kontakcie z naturą.

Jaka jest różnica między przedszkolem publicznym a niepublicznym?

Zdecydowanie najczęściej pojawiającym się pytaniem w głowach rodziców jest to, czy placówka prywatna jest faktycznie lepsza, od placówki publicznej. Utarło się społecznie, że placówki opłacane w formie czesnych gwarantują lepszą opiekę, bardziej specjalistyczną kadrę czy szerszą ofertę zajęć. Jest w tym podejściu zarówno wiele racji, jak i wiele utartych mitów. W rzeczywistości jednak podstawową, znaczącą i zawsze obowiązującą różnicą jest fakt, iż w przedszkolach publicznych opłaty dodatkowe nie występują (lub występują w niewielkim zakresie), podczas gdy przedszkola niepubliczne pobierają regularną opłatę w formie czesnego.

• „Dzieci i czas. Jak zorganizować życie w rodzinie?” Ola Budzyńska

Prywatne, publiczne, alternatywne – czym różnią się te przedszkola?

Montessori, leśne, prywatne, niepubliczne… na rynku znajdziesz szereg przedszkoli, które różnią się między sobą podejściem, metodą wychowawczą, poziomem kadry itd. Poniżej przedstawiamy podstawowe różnice, które pozwolą Ci ocenić, jaka placówka będzie najlepszą dla Twojej pociechy.

Różnica w opłatach

Podstawowa kwestia, będąca głównym determinantem w wyborze placówek. Samo już ich założenie bazuje na różnicy w cenie – przedszkole publiczne jest tańsze, niż przedszkole prywatne czy alternatywne. W przypadku tego pierwszego cena najczęściej sprowadzana jest do dwóch opłat: za jadłospis i za zajęcia dodatkowe. Uśrednia się, że koszty te nie przekraczają 150 zł za miesiąc i około 50 zł za dodatkowe lekcje z oferty. W przypadku przedszkola prywatnego lub alternatywnego koszty te znacząco rosną. Statystycznie za placówkę znajdują się w dużym mieście przyjdzie Ci zapłacić nawet 1000 zł miesięcznie (w przypadku np. przedszkola leśnego).

Dodatkowe zajęcia i oferta pedagogiczna

Brzmi to nieco górnolotnie, ale faktycznie zdarza się, że przedszkola publiczne oferują mniejszą lub mniej rozbudowaną listę zajęć. Utarło się nieco stereotypowo, że wynika to z mniej doświadczonej kadry i gorszej organizacji placówek. W rzeczywistości jednak wszystkie te placówki mogą (ale nie muszą!) poszczycić się ciekawa ofertą, w której to znajdziesz np. zajęcia języka angielskiego, taniec, plastykę, piłkę nożną, karate, czy zajęcia rehabilitacyjne (oparte na sensoryce). Zdarza się, że w placówkach publicznych zajęcia te są dodatkowo odpłatne – średnio 50 zł za miesiąc.
W przypadku przedszkoli alternatywnych zajęcia te bywają zupełnie odmienne od “standardowej” edukacji. Np. w przedszkolach Montessori dziecko ma być w większości samodzielne, dlatego też wszystkie zabawki i wynikające z nich zajęcia znajdują się w zasięgu jego ręki.

Sposób żywienia

Nie jest tajemnicą, że odpowiednie żywienie to podstawa zdrowia i dobrego samopoczucia. Przedszkole więc powinno zapewnić dziecku zbalansowane danie, które opierać się będzie na najważniejszych mikro- i makroelementach. Wszystkie profesjonalne placówki dbają o ten aspekt. Różnica jednak polega na samej formie ich przyrządzania i dostarczania. Placówki prywatne i alternatywne najczęściej korzystają z profesjonalnych cateringów, które specjalizują się w planowaniu i koordynowaniu całego menu. Placówki publiczne opierają jadłospis na pracy wewnętrznej kuchni.
W zarówno pierwszym, jak i drugim przypadku ważne jest, aby dania przygotowywane były w odpowiednich warunkach, z uwzględnieniem konkretnych zaleceń. Istotny jest także sposób ich podawania oraz podgrzewania.

• Jak zachęcić swoje dziecko do pomocy w domu?

Kadra i opieka

Twoje dziecko musi czuć się bezpiecznie. Oznacza to, że zaangażowana kadra musi dostarczać nie tylko kreatywnych, ale i bezpiecznych bodźców, które będą rozwijać malucha w poprawny sposób. Bardzo często w placówkach prywatnych znajdziesz szerszą kadrę specjalistów, którzy na co dzień zajmują się np. sensoryką dziecięcą. Placówka także oferuje stały nadzór psychologa, logopedy i rehabilitanta, którzy pełnią pieczę nad prawidłowym rozwojem malca. W przedszkolach alternatywnych znajdują się także specjaliści z danej metody.
W placówkach publicznych kadra często jest okrojona, ale nie oznacza to, że jest mniej doświadczona czy słabiej zaangażowana w rozwój dziecka.

Budynek i teren

Placówki publiczne opierają się na opłatach podatników. Placówki prywatne i alternatywne – na regularnych, dużych czesnych. Oznacza to, że te drugie mają większy budżet, który przeznaczyć mogą na remonty i rozbudowę placówki. Nie jest więc prawdą, że placówki prywatne są poupychane w mieszkaniach i na parterach domów jednorodzinnych. Praktyka ta przeszła prawdziwą rewolucję i zdecydowanie częściej spotykasz pełnoprawne, samodzielne budynki prywatne, które pochwalić się mogą placem zabaw i własnym parkingiem. Co więcej – takie przedszkola jak np. skandynawskie – odchodzą od klasycznych sal, a dzieci spędzają głównie czas na dworze lub w bliskim kontakcie z przyrodą.

Wielkość grup

W przypadku placówek publicznych zauważalna jest niepokojąca tendencja przeludnienia grup. Wynika to z niewystarczającej ilości bezpłatnych placówek. Te, rozwiązują ów problem poprzez tworzenie coraz to liczniejszych “klas”. Zdarza się więc, że jedna grupa liczy nawet 30 maluchów, co bywa ogromnym wyzwaniem dla pedagogów. W oczywisty sposób opieka nad tak licznymi grupami jest niezwykle trudna.

W placówkach prywatnych – a zwłaszcza alternatywnych – grupy są zdecydowanie mniejsze, przez opiekun może skupić się nad swoimi małymi podopiecznymi. W ostateczności więc zajęcia w takich miejscach są nie tylko bardziej zróżnicowane, ale także mniej pobudzające, przez co dziecko nie jest przebodźcowane.

W dużym uproszczeniu więc słuszną odpowiedzią jest: to zależy. Idealne przedszkole nie jest determinowane swoim rodzajem, a systemem pracy i ofertą. Ostatecznie doskonale wykwalifikowana kadra pracować może zarówno w przedszkolu publicznym, alternatywnym jak i prywatnym. W jego wyborze więc kieruj się wszystkimi, powyższymi aspektami, a nie jedynie prestiżowością czy trwale utartymi stereotypami.

Bibliografia:
[1]Szlaużys, J. (2019). Leśne przedszkole jako alternatywna forma wczesnej edukacji. In Parezja. Czasopismo Forum Młodych Pedagogów przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN (No. 2 (12), pp. 94-107). Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
[2] Nitecka-Walerych, A. (2019). Leśne przedszkola–odpowiedź edukacji na potrzeby dzieci. Pedagogika. Studia i Rozprawy, 28, 229-239.