Jak zachęcić swoje dziecko do pomocy w domu?

Dorastanie pociechy to nierzadko ogromne wyzwanie pod kątem wychowawczym. Wraz z wiekiem pojawiają się nowe cele, które wymagają ogromu cierpliwości, empatii i otwartości. Wśród najczęściej pojawiających się problemów jest ten, dotykający prac domowych. To wtedy dziecko zaczyna stawiać opór i nie rozumie jak ważna jest odpowiedzialność i pomoc w sprzątaniu domu. Rodzice z kolei bardzo szybko się frustrują, nierzadko oczekując więcej niż może dać im ich pociecha.

• Jak muzyka wpływa na dzieci?

Jeśli dotychczas to Ty zajmowałeś się gotowaniem, zmywaniem, myciem podłóg, składaniem prania i wycieraniem kurzu, możesz zmienić rozkład tych obowiązków. Mały pomocnik nie tylko odciąży Cię z czasochłonnych zadań, ale także zyska cenną, życiową lekcję. Tylko jak zachęcić dziecko, do wykonywania prac domowych?

Jakie są obowiązki domowe?

Zacznijmy jednak od początku – czyli od zdefiniowania czym są obowiązki domowe. Określenie to odnosi się do wszystkich czynności, które mają za zadanie utrzymać gospodarstwo domowe w harmonii i porządku. Docelowo więc mówi się o szeregu czynności – zarówno tych, wykonywanych codziennie, jak i sporadycznie, które należy (lub warto) wykonać w określonym czasie. Wbrew panującym mitom – nie chodzi tu wyłącznie o prace remontowe czy montażowe. Na tej liście znajdują się bowiem, m.in.:

• podlewanie kwiatków,
• wycieranie kurzy,
• składanie i rozwieszanie prania,
• odkurzanie,
• mycie naczyń,
• zamiatanie,
• odkładanie zabawek na swoje miejsce,
• ścielenie łóżka,
• nakrywanie do stołu,
• robienie zakupów,
• wyrzucanie śmieci,
• zmienianie pościeli,
• rozpakowywanie zakupów.

Oczywiście zakres tych obowiązków zależy od m.in. pełnionej roli w domu, umiejętności i wieku dziecka. Ponadto rodzic (zwłaszcza na początku) powinien doglądać swojej pociechy, zwracając mu uwagę na błędy i nagradzając, gdy czynność zostanie wykonana poprawnie.

Jak podzielić obowiązki domowe?

Podział obowiązków domowych to niezwykle gorący temat. Dyskusji w tym obszarze podejmują się bowiem socjolodzy i psycholodzy, podkreślający, że jest to zagadnienie niezwykle kontrowersyjne i warte społecznej debaty – m.in. ze względów stereotypowych i utartych, krzywdzących konwenansów.

Liczne raportu i analizy wskazują, że nawet 36% osób jest niezadowolona z obecnego podziału obowiązków w domu. Niezadowolenie to prowadzi do frustracji i zmęczenia, co pociąga za sobą szereg kolejnych problemów w obszarze np. relacji.

Co ciekawe – 53% Pań uważa, że wykonuje wszystkie (!) domowe obowiązki, co potwierdzają zresztą międzynarodowe raporty. Według nich, tylko w UE, kobiety poświęcają 26 godzin tygodniowo na wykonywanie podstawowych czynności wokół domu. Dla porównania – mężczyźni poświęcają na to 16 godzin (a więc o 10 h mniej). W Argentynie 40% mężczyzn (zarówno pracujących, jak i bezrobotnych) przyznaje się, że nie wykonuje żadnych obowiązków w tym obszarze.

Fundacja MaMa opublikowała również statystyki, które wskazują, że zaledwie 4% mężczyzn robi pranie, 6% z nich regularnie sprząta, a 30% przyznało, że nie wykonuje żadnej z tych czynności. Liczby te wskazują więc na poważny problem w przyznawaniu i wydzielaniu obowiązków domowych, które w dużej mierze spadają na barki kobiety. Co ciekawe – w statystykach i podziałach tych zapomina się… o dzieciach, które również powinny partycypować w utrzymaniu porządku. Psycholodzy i pedagodzy apelują, aby jak najwcześniej uczyć maluchów obowiązków, wskazując, że nawet proste prace domowe mogą przejąć nasze pociechy. Tylko w ten sposób przerwiemy łańcuch złych nawyków i stereotypowego podejścia, w którym to kobiety ambicjonalnie biorą na siebie wszystkie obowiązki, a mężczyźni nie angażują się w pomoc.

• „Ale ja cię nie znam! Jak odmawiać obcym”, Dagmar Geisler

Jakie obowiązki powierzyć swojemu dziecku?

• Dziecko do 4 lat: odkładanie zabawek na miejsce, ścieranie kurzy, uczenie się ścielenia łóżka,
• Dziecko 5-6 lat: pomoc w przygotowaniu prostego śniadania, sprzątanie po posiłku,
• Dziecko 7-8 lat: pakowanie tornistra, wyjmowanie naczyń ze zmywarki, wynoszenie i segregowanie śmieci,
• Dziecko 9-10 lat: odkurzanie swojego pokoju, składanie prania, pomoc w ogólnych porządkach w domu.

Powyższa lista jest oczywiście bardzo dużym uogólnieniem i wskazówką. Ilość obowiązków powinna być przede wszystkim dostosowana do możliwości Twojego dziecka.

Jak zachęcić dziecko do pomocy w domu?

Dzieci uczą się poprzez naśladownictwo. Dlatego też tak ważne jest, aby zaangażować malucha we wspólne sprzątanie możliwie jak najwcześniej. Gdy dziecko przez wiele lat nie wykonuje domowych obowiązków, a następnie zderza się oczekiwaniami, może wykazać się buntem i niezrozumieniem. Psycholodzy apelują więc, aby nie wyręczać dziecka we wszystkich obowiązkach – nadgorliwość i nadopiekuńczość może mieć negatywne skutki w późniejszym budowaniu obowiązkowości.

Podstawą zachęcenia jest przede wszystkim nauka i pokazanie, że sprzątanie to naturalna kolei rzeczy, którą regularnie wykonuje się w domu. Nie należy utożsamiać tego z karą, co często robią rodzice (słynne “nie wyjdziesz na dwór, za karę posprzątaj pokój”). Domowe obowiązki nie powinny być obarczone nadmiernymi emocjami – warto traktować je jako stały program w tygodniowym cyklu. W tym celu zaleca się wytypowanie stałego dnia/godzin przeznaczonych na sprzątanie. Regularność z pewnością ułatwi proces budowania odpowiedzialności.

Na początku nauki bądź cierpliwy, ucz swoje dziecko i nie karz go za błędy. Dużo lepiej działają pozytywne bodźce i nagrody – np. pochwała i wspólny czas, po wykonaniu wszystkich zadań z listy. Gdy dziecko nie jest pewne, jak wykonać daną czynność – pokaż mu ją. Większość pierwszych obowiązków wykonujcie razem, w atmosferze zabawy i swobodnej nauki. Jeśli widzisz, że pociecha pomimo instrukcji nadal ma problemy – zadaj jej pytanie, dlaczego sprawia jej to trudność i spróbuj poszukać innych rozwiązań lub metod.

Na koniec, po wykonaniu zadania, pokaż jak ładnie prezentuje się pościelone łóżko czy wytarty blat. Wytłumacz, dlatego tak ważne jest wykonywanie tych czynności. Nie zapomnij, że to ty jesteś autorytetem dla syna i córki. Trudno jest więc oczekiwać sumienności i dokładności, gdy samemu nie wykonasz danych obowiązków. Postaraj się więc, aby w całym domu panował wyraźny podział, który udowodni, że dbanie o dom to zadanie każdego – bez wyjątków!

Bibliografia:

[1] Marcinkowska, J. (2018). Małżeństwo partnerskie a podział obowiązków w rodzinie–komunikat z badań. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 33(1), 147-160.

[2] Wojtera, K. (2013). Współpraca z rodzicami, angażowanie ich w naukę i wychowanie dzieci. Wspieranie nauczycieli w podnoszeniu kompetencji i umiejętności zawodowych w powiecie chełmińskim, Chełmno.