Kto ustala dni wolne w przedszkolu?

Zgodnie z § 12 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej przedszkole funkcjonuje przez cały rok szkolny, z wyjątkiem tzw. przerw, ustalonych przez organ prowadzący. Oznacza to, że w roku szkolnym mogą wystąpić dni wolne, które m.in. przysługują nauczycielom tytułu Kodeksu pracy i o którym mówi Karta Nauczyciela. Czy to oznacza, że edukacja przedszkola nie trwa cały rok, a wraz z wprowadzeniem wolnych dni maluch nie ma zapewnionej opieki? Jak więc wypadają dni wolne w przedszkolu, kto o nich decyduje i czy na ich podział mają wpływ rodzice?

Kto ustala dni wolne w przedszkolu?

Zgodnie z § 12 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 lutego 2019 r. dotyczącego szczegółowej organizacji publicznych szkół i przedszkoli (Dz. U. z 2019 r., poz. 502), przedszkole działa przez cały rok szkolny, z wyjątkiem przerw, które ustala:

• organ prowadzący na wspólny wniosek dyrektora przedszkola oraz 
• opinia rady przedszkola. 

Jeśli rada przedszkola nie funkcjonuje, decyzję podejmuje się na podstawie wspólnego wniosku dyrektora i rady rodziców. Co kluczowe — przedszkola nie mają wyznaczonych ferii zimowych i letnich, co kwalifikuje je jako placówki tzw. „nieferyjne”.

Ta sama zasada dotyczy oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych, co wynika z § 18 wspomnianego rozporządzenia.

Warto w tym miejscu podkreślić, że wprowadzenie analogicznej organizacji do systemu obowiązującego w szkole podstawowej w takich oddziałach mogłoby skutkować pogorszeniem jakości kształcenia i opieki. 

Regulacje prawne dotyczące dni wolnych

Zgodnie z art. 42c Karty Nauczyciela, nauczyciel zatrudniony w pełnym wymiarze zajęć obowiązany jest do pięciodniowego tygodnia pracy. W szkołach, gdzie zajęcia odbywają się przez cały tydzień, nauczyciel ma prawo co najmniej raz na dwa tygodnie do dwóch kolejnych dni wolnych od pracy, z których jeden musi przypadać w niedzielę. Przepis ten nie dotyczy nauczycieli pracujących w systemie kształcenia zaocznego

Od 26 kwietnia 2023 r. wprowadzono nowe uprawnienia dla nauczycieli — tj. zwolnienie od pracy z powodu siły wyższej, które obejmuje 2 dni w roku kalendarzowym. Zwolnienie to przysługuje w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, z zachowaniem prawa do połowy wynagrodzenia.

Inne regulacje prawne:

• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465);
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz. U. Nr 2, poz. 14, ze zm.);
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1632).

Znaczenie statutu przedszkola w organizacji dni wolnych

Jak mówi Prawo oświatowe — statut przedszkola powinien zawierać informacje dotyczące przerw w edukacji, w tym dni wolne. Placówki powinny tym samym jasno przedstawić harmonogram swojej pracy, a rodzice powinni ten kalendarz przedszkolny znać.

Dokładnie o tym mówi m.in. 102 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 172 ust. 3 Prawa oświatowego.

Rola dyrektora przedszkola w ustalaniu dni wolnych

Należy podkreślić, że dyrektor przedszkola nie może swoim jednym zarządzeniem ustalić przerwy w funkcjonowaniu przedszkola. Wszelkie decyzje tego typu należy podejmować wspólnie z radą rodziców lub z rady przedszkola. Dyrektor nie ma więc władzy absolutnej, a co za tym idzie — nie może odgórni decydować za wszystkich. Potwierdza to fakt, że dni dyrektorskie nie obowiązują w przedszkolach i oddziałach przedszkolnych. 

Ostatecznie więc dyrektor przedszkola pełni rolę koordynatora i mediatora w ustalaniu dni wolnych. Łączy tym samym wymogi prawne z oczekiwaniami rodziców i możliwościami organizacyjnymi przedszkola — nie działa w pojedynkę i nie ma takich samych możliwości, jak dyrektor placówek szkolnych.

Procedura ustalania dni wolnych przez dyrektora

Zasady ustalania dni wolnych ogólnie ustala rozporządzenie MEN. Te zakładają, że dyrektor rozważa zasadność wprowadzenia dodatkowego dnia wolnego, biorąc pod uwagę:

• potrzeby rodziców (np. święta, wydarzenia lokalne),
• organizacja pracy przedszkola, w tym nauczycieli, 
• konieczność zapewnienia opieki dzieciom w dni wolne.

Co ważne — jeśli w przedszkolu działa rada przedszkola/rada rodziców, wniosek i procedura ustalania dni wolnych musi być uzgodniony z tym organem. Po ich zatwierdzeniu dyrektor występuje do organu prowadzącego przedszkole (np. gminy) o wprowadzenie dodatkowego dnia wolnego, przedstawiając uzasadnienie swojej decyzji. Na ostatnim etapie w jego obowiązku leży konieczność poinformowania rodziców i pracowników przedszkola o dodatkowym dniu wolnym z wyprzedzeniem.

Jak dyrektor ustala dodatkowy dzień wolny?

Proces ten sprowadzić można do 5 kroków, tj.:

1. Dyrektor wybiera konkretną datę oraz jasno precyzuje powód wprowadzenia dodatkowego dnia wolnego. Ważne, aby ten dzień wolny miał uzasadnienie, np. wywołane świętami. 
2. Dyrektor konsultuje się z radą przedszkola lub z radą rodziców, uzyskując ich aprobatę. Jest to krok kluczowy i niezbędny do dalszych etapów. 
3. Wniosek o dodatkowy dzień wolny musi być zatwierdzony przez organ prowadzący przedszkole.
4. Gdy to konieczne — dyrektor organizuje dyżur nauczycieli lub personelu dla maluchów, które nie mają opieki ze strony opiekunów prawnych. 
5. Dni wolne zgodnie z planem należy przekazać rodzicom z wyprzedzeniem.

Wpływ rodziców i nauczycieli na ustalanie dni wolnych

Rada przedszkola zwykle obejmuje zarówno przedstawicieli rodziców, jak i nauczycieli, a co za tym idzie — jest jednym z organów opiniodawczych, konsultowanych przez dyrektora, a jej zadaniem jest m.in. ustalanie dni wolnych.

W przypadku braku rady przedszkola, dyrektor zasięga opinii rady rodziców, aby uwzględnić ich oczekiwania i sytuację rodzinną, np. związane z przerwami świątecznymi i możliwą opieką poza placówką. Wszystko to uzupełniają nauczyciele, którzy mają realny wpływ na organizację takich dni (np. poprzez wskazywanie możliwości kadrowych i potrzeb związanych z realizacją programu wychowawczo-dydaktycznego). Tylko współpraca tych wszystkich grup umożliwia wprowadzenie rozwiązań,  które uwzględniają dobro dzieci oraz potrzeby placówki.

Bibliografia:

[1] Art. 42c. – [Tydzień pracy. Dni wolne od pracy] – Karta Nauczyciela, Dz.U.2024.986 

[2] Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 sierpnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, Dz.U. 2020 poz. 1394

[3] 102 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 172 ust. 3 Prawa oświatowego