Przedszkole przydomowe: Jak funkcjonuje i dlaczego zyskuje na popularności?

Niewystarczająca liczba miejsc w placówkach publicznych to główny impuls do tworzenia tzw. przedszkola przydomowego. Jego specyfika, sposób organizacji zajęć i grup jest zupełnie inny, niż w placówkach publicznych, co oczywiście tworzy szereg pytań w oczach rodziców. Temat ten jest szczególnie gorący w kontekście placówek prywatnych, które są odpłatne i co za tym idzie — pociągają za sobą dodatkowe oczekiwania ze strony opiekunów. Jak funkcjonują takie miejsca i dlaczego ich popularność rośnie? Czy wybór przedszkola przydomowego może odbić się na rozwoju i edukacji malca?

Czym jest przedszkole przydomowe?

Przedszkole przydomowe to alternatywna forma edukacji przedszkolnej, która odbywa się — jak sama nazwa wskazuje — w domowym środowisku. Zazwyczaj jest prowadzone przez opiekuna w prywatnym domu lub specjalnie dostosowanym budynku znajdującym się na terenie posesji. Tego typu przedszkola są często mniejsze od tradycyjnych placówek, oferując bardziej kameralną atmosferę i indywidualne podejście do nauki i opieki. Z tego też względu zajęcia mogą być bardziej elastyczne i dopasowane do potrzeb dzieci oraz preferencji rodziców, co stanowi za silną konkurencję dla placówek publicznych.

Przedszkola przydomowe cieszą się popularnością wśród rodziców, którzy cenią sobie domową atmosferę oraz bliski kontakt z opiekunami. To także jedna z alternatyw dla przedszkola prywatnego, gdy maluch nie dostanie się do wybranej placówki lub dla niani, która zwykle jest kosztowna.

Jak funkcjonuje przedszkole przydomowe?

Przedszkole przydomowe funkcjonuje co prawda na zasadach podobnych do tradycyjnych przedszkoli, jednak zajęcia prowadzone są w mniejszej i bardziej kameralnej atmosferze. W tego typu placówkach stawia się na bliski kontakt z dziećmi, indywidualne podejście do każdego malucha oraz elastyczność programową i organizacyjną. O ile MEN narzuca podstawę programową, o tyle placówka ma dużą dowolność w sposobie organizacji zajęć czy grup. Zrozumienie tych różnic bywa zatem kluczowe dla rodziców, którzy chcą zapewnić swoim dzieciom jak najlepsze warunki do rozwoju i edukacji. 

Kadra i metody wychowawcze

W przedszkolach przydomowych kadra zazwyczaj składa się z wykwalifikowanych opiekunów i pedagogów, którzy prowadzą zajęcia wykorzystujące nowoczesne metody wychowawcze. Ci, podobnie jak w placówkach niepublicznych, muszą spełniać szereg oczekiwań dotyczących wykształcenia czy cech osobowościowych (np. cierpliwość i empatia). Niezmiennie więc nie można zatrudnić nauczyciela bez kwalifikacji, o czym mówi m.in. art. 10 ust. 9 Karty Nauczyciela.

Dzięki małym grupom opiekunowie mogą skupić się na indywidualnych potrzebach i rozwoju każdego dziecka — bez względu na zainteresowania czy indywidualne umiejętności. Wykorzystywane metody wychowawcze często opierają się np. na pedagogice Montessori, podejściu Waldorfskim lub innych holistycznych metodach, które stawiają na rozwój społeczny, emocjonalny i intelektualny dziecka.

Jakie grupy wiekowe są w przedszkolu przydomowym?

Grupy wiekowe ustalane są w zależności od zdolności organizacyjnych danej placówki. Zwykle jednak tworzy się małe, mieszane grupy wiekowe. Dzieci w wieku od 2,5 do 6 lat uczą się razem, co sprzyja wzajemnej integracji, nauce współpracy i opiekuńczości wśród starszych dzieci względem młodszych. Dzięki temu każde dziecko może rozwijać się we własnym tempie, obserwując starszych kolegów i korzystając z różnorodnych doświadczeń.

Jaki program edukacyjny oferują przedszkola przydomowe?

Program edukacyjny w przedszkolu przydomowym zazwyczaj jest elastyczny i dostosowany do kilku obszarów — tj. do potrzeb dzieci, podstawy programowej nałożonej przez MEN, dostępności materiałów oraz filozofii pedagogicznej, na której opiera się placówka. Przedszkola muszą realizować program według odgórnych wytycznych, ale użyte metody oraz materiały dydaktyczne mogą się różnić. Dlatego też wiele mniejszych i kameralnych placówek korzysta chętniej z np. nauki przez zabawę, zajęć na świeżym powietrzu, projektów tematycznych czy zajęć manualnych.

Więcej o podstawie programowej w placówkach przedszkolnych mówi rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. poz. 977 z późn. zm).

Jakie zajęcia dodatkowe są dostępne w przedszkolu przydomowym?

Przedszkola przydomowe często oferują szeroki wachlarz zajęć dodatkowych, tj.:

• lekcje muzyki i gry na instrumentach,
• plastyka i zajęcia techniczne, np. rzeźbienie w glinie,
• zajęcia sportowe, np. piłka nożna czy balet, 
• języki obce, 
• warsztaty z zakresu ekologii,
• warsztaty kulinarne. 

Jakie są zasady zdrowego żywienia w przedszkolu przydomowym?

Posiłki w placówkach prywatnych są często przygotowywane na miejscu z użyciem świeżych, lokalnych i naturalnych składników. Nierzadko w przygotowaniu dań angażowana jest zewnętrzna firma cateringowa, która dba o jakość posiłków dla najmłodszych.

Niezmiennie jednak w przedszkolach stawia się na zbilansowaną dietę bogatą w warzywa, owoce, produkty pełnoziarniste i białko, unikając przetworzonej żywności i nadmiaru cukru. Często możliwe jest dostosowanie posiłków do indywidualnych potrzeb dietetycznych dzieci, takich jak alergie czy preferencje żywieniowe. Dokładne zasady tworzenia jadłospisu reguluje rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 lipca 2016 roku w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom w jednostkach systemu oświaty. To tam znaleźć można warunki, jakie muszą spełnić środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży (Dz.U. z 2016 r. poz. 1154).

Uwaga! Placówki oświatowe, które realizują żywienie zbiorowe, są zobowiązane do informowania rodziców o alergenach (zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r., załącznik II) oraz o składzie stosowanych produktów spożywczych (zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 grudnia 2014 r. dotyczącym znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych).

Jak zapewnia się bezpieczeństwo dzieci w przedszkolu przydomowym?

Placówki muszą zagwarantować maksymalne bezpieczeństwo, zarówno pod względem fizycznym, jak i organizacyjnym. Przedszkola posiadają zabezpieczenia takie jak zamki, ogrodzenia, a także sprzęt przystosowany do wieku dzieci, eliminujący ryzyko wypadków. Opiekunowie natomiast dbają o stały nadzór, szczególnie podczas zabawy na zewnątrz, oraz uczą dzieci zasad bezpiecznego zachowania w różnych sytuacjach. Wszystko to uzupełniają zapisy w regulaminie, dotyczące np. procesu odbierania dzieci, przyprowadzania chorych maluchów itd. Placówki przydomowe muszą przestrzegać odgórnych zapisów i wytycznych, podobnie jak standardowe placówki publicznych. Ich lokalizacja czy fakt, że zajęcia odbywają się w domu nie może być furtką do narażenia dzieci na niebezpieczeństwo. Dlatego też lokale te powinny być odpowiednio przystosowane dla nieletnich (w tym balkony czy klatka schodowa).

Więcej o tym mówi obwieszczenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 4 września 2020 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach.

Korzyści z przedszkola przydomowego dla dzieci i rodziców

• Dzieci mają szansę rozwijać się w kameralnej, domowej atmosferze, gdzie opiekunowie mogą skupić się na ich indywidualnych potrzebach. 
• Mniejsze grupy sprzyjają budowaniu bliższych relacji z rówieśnikami oraz nauczycielami. 
• Dla rodziców przedszkola przydomowe oferują większą elastyczność – często mają możliwość wyboru godzin opieki dostosowanych do swojego harmonogramu. 
• Bezpośredni kontakt z opiekunami, co pozwala na bieżąco monitorować postępy i potrzeby dziecka.
• Większa oferta zajęć pozalekcyjnych — często dostosowanych do potrzeb dzieci.
• Kreatywne i nieszablonowe podejście do edukacji i wykorzystania materiałów dydaktycznych.
• Lokale, w których odbywają się zajęcia, znajdują się np. na osiedlach.

Dlaczego przedszkola przydomowe zyskują na popularności?

Od lat MEN i polska edukacja zmaga się z niewystarczającą liczbą wolnych miejsc w placówkach przedszkolnych. Temat ten jest na tyle gorący i problematyczny, że obejmuje nie tylko aspekt powrotu rodziców do pracy, ale także organizacji, cen i możliwości edukacyjnych dzieci do 6. roku życia. Naturalnym zachowaniem jest więc poszukiwanie alternatyw, które częściowo rozwiążą ten problem i narodzony konflikt. 

Po drugie, przedszkola przydomowe zapewniają bardziej elastyczne godziny, co ułatwia rodzicom organizację dnia pracy. Dodatkowo, w obliczu rosnącej świadomości dotyczącej jakości edukacji i opieki, rodzice coraz częściej wybierają mniejsze placówki, gdzie dzieci mają więcej indywidualnej opieki i koncentracji na konkretnych problemach rozwojowych.

Przedszkole przydomowe a tradycyjne przedszkole: Porównanie

W ogólnym założeniu obie placówki mają ten sam cel: edukacja i opieka nad maluchami, które przygotowują się do nauki w szkole. Różnice dotyczą m.in. sposobu realizowania programu edukacyjnego, organizacją zajęć, wykorzystywanymi metodami czy liczebnością grup. Tak oto przedszkola przydomowe zwykle oferują mniejsze grupy, co przekłada się na bardziej indywidualne podejście do dziecka (i jego problemów rozwojowych czy relacyjnych). Z kolei tradycyjne przedszkola często mają bardziej ustrukturyzowany program nauczania. Ta doprecyzowana i narzucona organizacja zajęć wiąże się z wieloma wadami, ale w oczach rodziców brak swobody w interpretacji programu gwarantuje większą efektywność edukacyjną. 

W przedszkolach przydomowych większy nacisk kładzie się na swobodną zabawę, naukę przez doświadczenie i bliską współpracę z rodzicami. Natomiast tradycyjne przedszkola stawiają na szablonowy sposób realizacji programu i zajęć dodatkowych. 

Jakie wyzwania wiążą się z prowadzeniem przedszkola przydomowego?

Przede wszystkim, opiekunowie muszą sprostać wymaganiom prawnym oraz zapewnić odpowiednie warunki sanitarne i bezpieczeństwo dzieci. Zadanie to jest trudniejsze, jeszcze placówka mieści się w mieszkaniu — pierwotnie niedostosowanym do zajęć najmłodszych. Kolejnym wyzwaniem jest organizacja codziennego planu zajęć, który musi być dostosowany do różnych potrzeb rozwojowych dzieci — zwłaszcza w małych grupach mieszanych. Ponadto przedszkola przydomowe muszą konkurować z tradycyjnymi placówkami, które oferują więcej zasobów edukacyjnych oraz wsparcie instytucjonalne. Zadanie to jest trudne, bowiem placówki publiczne są bezpłatne, a placówki przydomowe wiążą się ze stałymi, comiesięcznymi opłatami, wynoszącymi nawet kilkaset złotych miesięcznie.

[1] Rozporządzenie  Ministra Edukacji Narodowej z dnia 4 września 2020 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach

[2] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 lipca 2016 roku w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom w jednostkach systemu oświaty.

[3 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r., załącznik II