Norweskie przedszkole – jak wyglądają i jakie wartości stawiają na pierwszym miejscu?

Oprócz „klasycznych” programów edukacyjnych, które spotkać można w większości placówek publicznych, na popularności rosną inne metody wychowawcze i edukacyjne. Te bazują na odmiennych założeniach i innowacyjnych technikach, które pokazują, że rozwój i edukacja dziecka może odbywać się poza przyjętymi szablonami. Przykładem takiego podejścia są norweskie przedszkola, które nawiązują do północnego wychowywania potomków. Zatem czym charakteryzuje się norweskie przedszkole i czy różni się od polskiego przedszkola?

Jak Norwedzy wychowują dzieci?

Norwedzy w wychowywaniu dziecka stawiają na kilka kluczowych wartości — tj. równość, niezależność, zgodność z przyrodą oraz wspólnotowość. Cechy te obowiązują nie tylko w domu, ale także w przypadku norweskiego przedszkola, nazywanego „barnehage„. W wolnym tłumaczeniu oznacza to „ogród dzieci”, co doskonale oddaje charakter prowadzonych zajęć. W Norwegii dzieci wychowywane są więc w duchu miłości, samodzielności oraz przynależności do grupy.

Budżet państwa, który przekazywany jest na utrzymanie placówek, jest znaczny, dlatego też przedszkola otwarte wyróżniają się szeroką ofertą zajęć, zabawek i materiałów edukacyjnych. Ponadto rodzice otrzymują zniżkę na każde, kolejne dziecko, które uczestniczy w zajęciach i chodzi do danego przedszkola, co zachęca do budowania rodzinnych więzi i wybierania tej samej placówki przez rodziny wielodzietne.

Jakie są główne cechy norweskich przedszkoli?

• Aktywność na świeżym powietrzu — wykorzystywanie placu zabaw, lasów i pobliskich parków do poznawania świata, eksploracji przyrody. Przy pomocy słuchu, wzroku, dotyku, węchu i smaku dziecko otwiera się na świat zewnętrzny, dzięki czemu współgrają ze sobą wszystkie zmysły, a interpretowanie przyrody jest znacznie łatwiejsze [1].
• Nacisk na indywidualne rozwijanie — dziecko jest osobną jednostką, a edukacja powinna uwzględniać osobiste możliwości i hobby. Maluch jest uczony wspólnoty i przynależności społecznej, dzięki czemu poznaje moc empatii i współpracy z innymi dziećmi.
• Włączenie do opieki rodziców — norweskie przedszkole nie zastępuje opiekunów prawnych. Ich opieka i edukacja opiera się na wiedzy i wsparciu rodziców, dlatego też regularnie tworzone są warsztaty, spotkania i dni otwarte, podczas których następuje wymiana spostrzeżeń i pomysłów.
• Jakość — norweskie przedszkola stawiają przede wszystkim na jakość edukacji, doświadczenie kadry, sprawdzone metody edukacyjne.
• Równość społeczna — dzieci z różnych środowisk, pomimo odmiennych zainteresowań, płci, koloru skóry czy różnic kulturowych są równe społecznie. Atmosfera w placówkach bazuje więc na szacunku, zrozumieniu i empatii.

Jak wygląda typowy dzień w norweskim przedszkolu?

Typowy dzień w norweskim przedszkolu jest zaplanowany tak, aby zapewnić dzieciom równowagę między nauką, zabawą, odpoczynkiem i aktywnością (najlepiej na świeżym powietrzu).

• 7:00-9:00 odbywa się przyjęcie dziecka do przedszkola. W tym czasie opiekunowie witają przedszkolaków, a inne dzieci mogą bawić się we własnym zakresie.
• 9:00 jest organizowane „zebranie”, w którym to pedagodzy mówią dzieciom o planach i harmonogramie dnia. Starsze dzieci mogą zasugerować np. ćwiczenia albo zabawy, w których chcą wziąć udział.
• 11:00 dzieci jedzą lunch. Przedszkole w Norwegii zwykle zachęca, aby dzieci przynosiły własne przekąski, dlatego też nie wszystkie placówki zapewniają niewielki poczęstunek. Jeśli jednak tak się dzieje — zwykle dzieci dostają jogurt albo owoce.
• 11:00-14:00 dzieci podzielone są na grupy wiekowe i uczestniczą w wielu zabawach i aktywnościach. W zależności od pogody część z nich może odbyć się na świeżym powietrzu. To na tym etapie uczą się nowych umiejętności, poznają literki, obcują ze światem, nawiązują relacje.
• do 14:30 organizowany jest obiad. Zwykle jest to zbilansowany, ciepły posiłek, bazujący na rybach, warzywach, pełnoziarnistych produktach.

Po obiedzie dzieci mają zwykle czas wolny i oczekują na odbiór rodziców. W zależności od godziny rozpoczęcia zajęć najczęściej placówka pracuje do godziny 15-17:00.

Jakie są główne cele i wartości pedagogiczne obecne w norweskich przedszkolach?

To jak funkcjonują przedszkola, zależy od kadry, wartości i przeszkolenia pedagogów. Bezsprzecznie największą zaletą przedszkola norweskiego jest docenianie rozwoju osobistego i indywidualności dziecka. Uwzględnienie różnych potrzeb, możliwości i hobby sprawia, że maluch jest nie tylko samodzielny, ale także chętnie wyraża siebie.

• Przedszkole terapeutyczne – co to jest i jak wygląda nauka?

Przy tym wszystkim kluczowym celem jest nauczenie poprzez zabawę. To właśnie naturalne środowisko, współpraca z innymi dziećmi, wspólne aktywności, są podstawą nauki i rozwoju. W polskich przedszkolach zwykle wykorzystuje się konkretne programy edukacyjne — w przypadku norweskich metod zabawa jest naturalnym stymulatorem ciekawości, kreatywności i zdolności poznawczych. To z kolei idzie w parze z samodzielnością i zachęcaniem do podjęcia inicjatywy.

Jakie jest podejście do edukacji, które stosuje się w norweskich przedszkolach?

Edukacja w przedszkolu norweskim odchodzi od ślęczenia nad książkami, rozwiązywania zadań i realizowania sztywnego programu edukacyjnego. Zamiast tego nauka odbywa się wyłącznie poprzez zabawę, doświadczanie świata, eksperymentowanie. To wszystko odbywa się zwykle na podwórku, z wykorzystaniem natury, obserwacji fauny i flory. Podejście to nie tylko wspiera rozwój fizyczny, ale także uczy empatii i szacunku do roślin oraz małych mieszkańców planety.

Przy tym wszystkim zwykle stosuje się elementy pedagogiki Reggio Emilia, która podkreśla znaczenie środowiska jako „trzeciego nauczyciela”. Podejście to wspiera ekspresję dziecka poprzez różne formy komunikacji, a także podkreśla, jak ważne jest skoncentrowanie na przedszkolaku — na jego potrzebach, zainteresowaniach, tempie rozwoju i indywidualności.

Jakie są korzyści dla dzieci, uczęszczających do norweskich przedszkoli?

Przedszkola norweskie cieszą się popularnością głównie ze względu na konkretne korzyści, którymi cieszyć się mogą nie tylko dzieci, ale i rodzice.

• Rozwój społeczny i emocjonalny — z naciskiem na komunikowanie, empatyczne podejście, współpracę z innymi dziećmi.
• Edukacja poprzez zabawę — tj. promowanie pozytywnych wartości nauki, wspieranie wyobraźni i dziecięcej kreatywności.
• Stały kontakt z naturą — przebywanie na świeżym powietrzu, poznawanie fauny i flory, dbanie o małych mieszkańców planety.
• Wspieranie dzieci z różnymi, specjalnymi potrzebami — np. w zakresie edukacji i rozwoju.
• Wspieranie samodzielności — zachęcanie do podejmowania nowych aktywności, pokonywania wyzwań, silnego poczucia odpowiedzialności.

Jakie są wymagania dotyczące personelu, pracującego w norweskich przedszkolach?

Z racji innowacyjnego i odmiennego podejścia do edukacji, nauczyciele i wychowawcy powinni nie tylko mieć odpowiednie wykształcenie pedagogiczne, ale także odpowiednie kompetencje językowe (np. gdy w grupie są dzieci nieznające języka norweskiego). Ważne jest, aby kadra stawiała na stały rozwój i szkolenia zawodowe, tak, aby być na bieżąco z najlepszymi praktykami edukacyjnymi i pedagogicznymi. Niezmiennie osoby pracujące z dziećmi powinni mieć rozwinięte silne umiejętnoci interpersonalne i komunikacyjne, dzięki którym będą w stanie zbudować więź i autorytet — zarówno w oczach dzieci, jak i ich rodziców.

Jak norweskie przedszkola angażują rodziców w proces edukacji?

W przedszkolach norweskich niezwykle ważna jest współpraca z opiekunami prawnymi. Wspólny front wspiera rozwój dziecka i pozwala przekazywać konkretne wartości. Dlatego też rodzice są regularnie zapraszani na spotkania i konsultacje, podczas których mogą omawiać postępy i potrzeby rozwojowe swoich dzieci. Ponadto w oddziałach funkcjonuje rada rodziców, która służy jako forum dla rodzicielskich opinii i sugestii, dotyczących działalności przedszkola. Zdanie rady jest bardzo ważne w kontekście organizacji zajęć i wycieczek.

Bibliografia:

[1] Parczewska, T. (2017). W stronę przyrody: O norweskich praktykach edukacji na zewnątrz. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanitas. Pedagogika, (15), 181-192.