Przedszkole terapeutyczne – co to jest i jak wygląda nauka?

Każdy maluch jest inny, a co za tym idzie — zmaga się z różnorodnymi potrzebami i wyzwaniami rozwojowymi. Zdarza się, że niektóre problemy są na tyle złożone, że wymagają indywidualnego podejścia, elastycznego programu edukacyjnego oraz specjalistycznej wiedzy ze strony nauczycieli. Mając na względzie różnorodne trudności — rozwojowe, emocjonalnego, społeczne — powstały tzw. przedszkola terapeutyczne. Ich struktura, sposób pracy i organizacja zajęć znacząco różni się od specyfiki tradycyjnych placówek niepublicznych i publicznych. Jakie są cele przedszkola terapeutycznego? Kiedy warto z niego skorzystać i jakie są kryteria kwalifikacji? Co warto wiedzieć, jeśli planujesz otworzyć przedszkole terapeutyczne?

Czym dokładnie jest przedszkole terapeutyczne i jakie cele stawia wobec dzieci?

Przedszkole terapeutyczne to wyjątkowa forma edukacji przedszkolnej, która skierowana jest do dzieci wymagających zarówno szczególnej opieki, jak i wsparcia ze względu na różne trudności rozwojowe, zaburzenia lub opóźnienia. Głównym celem specjalistycznych placówek jest — jak sama nazwa wskazuje — zapewnienie kompleksowej pomocy terapeutycznej, edukacyjnej i wychowawczej, którą dostosowuje się do konkretnych, indywidualnych potrzeb maluchów.

Przedszkole integracyjne stawia za cel:

• rozwijanie maluchów pod kątem emocjonalnym,
• kształtować umiejętności społeczne,
• wspierać w rozwijaniu mowy, języka, komunikacji,
• rozwijać umiejętności związanych z pojęciami,
• organizowanie terapii zaburzenia przetwarzania sensorycznego, w tym zaburzenia zmysłu czucia[1],
• wsparcie motoryczne poprzez ćwiczenia uczące koordynacji i równowagi,
• przygotowanie dziecka do dalszej edukacji,
• rozwijanie konkretnych umiejętności,
• wsparcie indywidualnych potrzeb,
• terapia konkretnych trudności i wyzwań.

Co to są zajęcia terapeutyczne?

Rolą przedszkola integracyjnego jest planowanie i organizowanie tzw. zajęć terapeutycznych. Jest to rodzaj specjalnych sesji lub programów, które stoją w opozycji do zajęć, które proponuje „klasyczne” przedszkole niepubliczne lub publiczne. Ich zadaniem jest wspieranie rozwoju i dobrostanu dzieci z różnymi potrzebami, trudnościami lub zaburzeniami (np. spektrum autyzmu). Zajęcia terapeutyczne wymagają odpowiednich kwalifikacji pracowników pedagogicznych oraz dodatkowych specjalistów zewnętrznych — tj. terapeutów, psychologów, logopedów i fizjoterapeutów.

Jakie są kryteria kwalifikowania dzieci do przedszkoli terapeutycznych?

Przedszkola terapeutyczne z założenia powstają z myślą o dzieciach z różnymi problemami rozwojowymi, w potrzebie kształcenia specjalnego. Mowa więc tu o dzieciach, które cierpią na:

• opóźnienia rozwojowe — np. związane z mową, motoryką i umiejętnościami społecznymi,
• zaburzenia rozwojowe — np. maluchy z zespołem Aspergera, ADHD, dzieci z autyzmem lub zaburzeniami sensorycznymi.

Dodatkowo rekomenduje się je dzieciom ze specyficznymi wymaganiami edukacyjnymi, stwierdzonymi przez lekarzy, psychologów i terapeutów.

Jakie są wyzwania i trudności związane z prowadzeniem przedszkoli terapeutycznych?

Placówki zderzają się z trudnościami, które bezpośrednio wynikają ze specyfiki organizowanych zajęć. Zanim więc zdecydujesz się założyć przedszkole terapeutyczne, warto najpierw zderzyć się z najczęściej spotykanymi wyzwaniami.

Pierwszym wyzwaniem jest konieczność spełniania różnorodnych, indywidualnych potrzeb dzieci, które mogą mieć różne zaburzenia, a tym samym — mogą potrzebować różnorodnej terapii. Co więcej — niektóre przedszkolaki mogą mieć skomplikowane lub wielowymiarowe problemy rozwojowe, co wymaga wszechstronnej wiedzy i umiejętności ze strony pedagogów.

To z kolei pociąga za sobą drugie wyzwanie — tj. zatrudnienie wykwalifikowanej kadry i zewnętrznych specjalistów. Kadra nauczycielska musi posiadać konkretne umiejętności, kwalifikacje i doświadczenie, dzięki któremu dzieci otrzymają kompleksowe i kompetentne wsparcie.

W całym tym procesie oczywiście niezbędne jest stałe zaangażowanie rodziców oraz pozyskiwanie finansów. Przedszkola terapeutyczne nierzadko wymagają dodatkowych zasobów finansowych na specjalistyczny sprzęt, materiały edukacyjne i szkolenie personelu, co bywa dużym wyzwaniem dla przedszkola niepublicznego, utrzymującego się z np. wpisowego, czesnego czy lokalnych zbiórek.

Jakie rodzaje terapii są oferowane w przedszkolach terapeutycznych i jakie korzyści mogą przynosić dzieciom?

Zakres zajęć, różnorodność ćwiczeń i rodzaje terapii są mocno uzależnione od możliwości danej placówki. Naturalną koleją rzeczy jest, że inną ofertę spotkać można w przypadku przedszkoli publicznych i nieco inną ma prywatne przedszkole, które dysponuje większym budżetem i mniejszymi grupami.

Przyjmuje się, że w „klasycznym” programie znajduje się:

• terapia zajęciowa — ucząca wykonywania codziennych czynności, poprzez rozwijanie umiejętności motorycznych, poznawczych i społecznych. Niektóre maluchy mają zaleconą tzw. intensywną pracę terapeutyczną,
• terapia mowy i języka — skupiona na nauce komunikacji, a także języka polskiego i połykania,
• terapia fizyczna — koncentrująca się na sile, koordynacji, ruchu,
• terapia psychologiczna — zwykle mowa tu o terapii poznawczo-behawioralnej, która pomaga w radzeniu sobie z problemami emocjonalnymi i behawioralnymi,
• zajęcia plastyczne, muzyczne, kreatywne i związane ze sztuką, która jest wszechstronnym środkiem wyrazu.

Zajęcia te mogą odbywać się zarówno w formie indywidualnych sesji, jak i zajęć grupowych, które wspierają rozwój społeczny i budują poczucie wspólnoty.

Jakie są główne różnice między tradycyjnymi przedszkolami a przedszkolami terapeutycznymi?

Różnice pomiędzy przedszkolem terapeutycznym, a tradycyjną placówką opierają się przede wszystkim na kadrze specjalistów. W przypadku tego pierwszego zatrudnieni są nie tylko nauczyciele, ale także terapeuci, psychologowie i logopedzi, którzy kompleksowo zajmują się opieką, edukacją i rozwojem dziecka. Oznacza to, że placówka posiada dodatkowe metody i możliwości diagnostyczne, które są solidnym wsparciem dla dzieci z kompletem różnorodnych zaburzeń.

• Zajęcia baletu dla dzieci w przedszkolu – czyli wpływ na poczucie rytmu od najmłodszych lat

Przedszkole terapeutyczne ma również inny sposób prowadzenia zajęć i bardziej rozbudowany program edukacyjny — ten nastawiony jest nie tylko na edukację, ale i na terapię. Nieco inaczej wygląda również organizacja placówki i grup terapeutycznych, które zwykle są mniej liczne i wymagają różnorodnych, mniej „standardowych” metod nauczania.

Jakie są doświadczenia rodziców dzieci uczęszczających do przedszkoli terapeutycznych? Jakie efekty terapii zauważają?

Rodzice, którzy decydują się na przedszkole terapeutyczne, podkreślają, że ta decyzja znacząco wpłynęła na rozwój i umiejętności społeczne dziecka. Maluchy, które otrzymują indywidualne wsparcie, z czasem lepiej radzą sobie z codziennymi obowiązkami, chętniej bawią się z innymi dziećmi, a także wykazują się szeregiem umiejętności społecznych i komunikacyjnych. Opiekunowie zauważają, że w przedszkolu integracyjnym kadra nie tylko dba o edukację dziecka oraz realizację programu ME, ale także podejmuje szereg działań, dzięki któremu pociecha odnajduje się w rzeczywistości, pomimo zdiagnozowanych zaburzeń. W tym kontekście przedszkola terapeutyczne działają bardziej kompleksowo, mniej szablonowo, przez co są w stanie odpowiedzieć na wiele problemów i wyzwań, wynikających z dziecięcych zaburzeń. Dzięki temu rodzice czują się pewniej i bez większych obaw zostawiają swoją pociechą pod opieką kadry pedagogicznej.

Bibliografia:

[1] Stefanow, A. (2021). Strategie postępowania w zaburzeniach zmysłu czucia u dziecka ze spektrum autyzmu w przedszkolu terapeutycznym–studium przypadku. Niepełnosprawność-Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, (43), 178-197.