Leżakowanie w przedszkolu — jak wygląda i jakie korzyści niesie?

Leżakowanie to codzienna praktyka, stosowana zwykle w przedszkolach publicznych. Podczas niej maluchy mają okazję zregenerować i wyciszyć się, nabierając tym samym sił do następnych harców i nauki. Zdarza się, że odpoczynek na materacach i leżakach jest znienawidzoną czynnością u pełnych energii przedszkolaków. To wtedy dzieci kapryszą i marudzą, szukając pretekstu do kontynuacji dotychczasowej zabawy. Jak przekonać malucha do leżakowania? Co na to mówią rozporządzenia Ministerstwa Edukacji? Czy każde dziecko stoi w obowiązku leżakowania?

Jak wygląda leżakowanie w przedszkolu?

Zwykle podczas leżakowania dzieci układane są na materacach lub indywidualnych leżankach — koniecznie z dala od bodźców zewnętrznych. Przygaszone światło i wszechogarniająca cisza (lub cicha muzyka) ma pomóc maluchom w uspokojeniu się i zaśnięciu. Dodatkowo pedagodzy przykrywają je kocykami, rozdają ulubione przytulanki i troszczą się, aby maluchy nie przeszkadzały sobie w trakcie drzemki.

Czas trwania leżakowania jest różny i zależy od konkretnego przedszkola oraz potrzeb dzieci — zazwyczaj dzieci odpoczywają od 30 minut do godziny.

Czy jest obowiązek leżakowania w przedszkolu?

W prawie oświatowym nie ma konkretnych zapisów dotyczących obowiązku leżakowania[1]. Co więcej — nie ma także innych ustaw, określających ile i do jakiego wieku dzieci powinny odpoczywać w przedszkolu. Można więc przyjąć, że czas i proces leżakowania w pełni reguluje indywidualnie każde przedszkole (które przy tym uwzględnia zróżnicowane potrzeby dzieci).

O dokładnych procesach, czasie, zasadach przeczytać można w statucie przedszkola.

Ale! Warto w tym miejscu podkreślić, że zgodnie z § 5 pkt 12 rozporządzenia MEN z 28 sierpnia 2017 r. dotyczącego rodzajów innych form wychowania przedszkolnego, warunków tworzenia i organizowania tych form oraz sposobu ich funkcjonowania placówka ma obowiązek zapewniania możliwości leżakowania wszystkim dzieciom, które są na zajęciach co najmniej 5 godzin. Nie jest to oczywiście jednoznaczne z przymusem — to jedynie opcja, którą musi zapewnić dyrektor przedszkola.

Co zamiast leżakowania w przedszkolu?

Temat leżakowania i odpoczynku dziecka w placówce jest dyskusyjny i regularnie poddawany analizom przez pedagogów, nauczycieli i lekarzy. Jak zwykle — opinii jest wiele, a sama wizja godzinnej drzemki wydaje się być wyjątkowo nieatrakcyjna dla dzieci i rodziców. Ponieważ na ten moment brak jest jakichkolwiek rozstrzygnięć dotyczących leżakowania, wiele tych sporów nie znajduje rozwiązania.

Są jednak placówki, które mają różne podejście do opisywanego tematu, oferują tym samym alternatywne rozwiązania — tj. ćwiczenia i zajęcia (tj. czytanie książek lub słuchanie opowieści), które wykonuje się zastępczo. Warto jednak podkreślić, że rozwiązanie to dotyczy głównie placówek elastycznych, które za cel wzięły sobie zaspokajanie potrzeb rodziców (to oni zwykle składają sprzeciw dla tego typu praktyk).

O której godzinie jest leżakowanie w przedszkolu?

Dzieci uczęszczające na zajęcia zwykle mają zaplanowane leżakowanie w godzinach popołudniowych — tj. po obiedzie. Biorąc pod uwagę, że posiłek planowany jest zwykle po godzinie 12:00, można przyjąć, że poobiedni odpoczynek przypada na godzinach 13:00-14:00.

Jakie są korzyści leżakowania dla dzieci w przedszkolu?

Oczywiście wizja leżakowania ma na uwadze dobro dzieci. Nie jest więc to kaprys pedagogów czy wymyśl placówki, co niestety często pada z ust rodziców. Okazuje się bowiem, że kilkudziesięciominutowa przerwa od nauki i zabawy pozwala:

• zregenerować siły i układ poznawczy, co z kolei pozwala na efektywniejszy rozwój fizyczny i emocjonalny — sen pozwala „uporządkować” zdobytą wiedzę, a także zarchiwizować wspomnienia;
• wspierać rytm dobowy, przy okazji wspierając zdrowe nawyki związane ze snem;
• skoncentrować się na popołudniowych zajęciach, a tym samym — sprawniej przyswoić nową wiedzę;
• utrzymać równowagę emocjonalną — zwłaszcza po dniu pełnym wrażeń i nowych bodźców;
• wspierać rozwój mózgu.

Jak radzić sobie z dziećmi, które mają trudności ze zasypianiem podczas leżakowania?

Nie zawsze dzieci leżakują z czystą przyjemnością, ciesząc się z możliwości odpoczynku. Aktywne maluchy, które „odciągane” są od zabawy, bardzo często stawiają opór i sprzeciw — np. w postaci płaczu i krzyku. To wtedy maluchy nie chcą ubrać piżamki, a podczas wyciszania zaczepia inne dzieci lub nauczycieli. Co robić w takiej sytuacji?

• zadbaj o odpowiednie środowisko — odseparuj maluchy od wszelkich, rozpraszających bodźców. Zgaś światło, puść cichą muzykę (np. śpiew ptaków), poskładaj klocki i kolorowanki,
• ustal rutynę — regularne leżakowanie w przedszkolu pomaga zbudować konkretny rytm dnia, a tym samym przygotować dzieci na moment wyciszenia,
• ogranicz stymulację przed snem — nie planuj intensywnej zabawy i zabierz ekrany elektroniczne,
• pokaż dziecku jak się samouspokajać — np. pozwól na to, aby maluch spał ze swoją ulubioną maskotką,
• nie krzycz, nie zastraszaj, nie twórz presji,
• ustal jasne oczekiwania, mów, jakie zachowania są pożądane i czego maluch nie może robić,
• pozostań konsekwentnym — dzieci czują się bezpieczniej jeśli wiedzą, czego mogą się spodziewać i czego się od nich oczekuje.

Jakie są najlepsze praktyki dotyczące organizacji sali do leżakowania w przedszkolu?

Sala, w której odbywa się leżakowanie, powinna być zaaranżowana tak, aby ułatwić efektywny i szybki odpoczynek. Docelowo każde dziecko powinno mieć wystarczająco dużo miejsca na swoim leżaku, aby móc swobodnie się poruszać. Ważne jest, aby sala była przestronna, dostosowana zarówno do liczby dzieci w grupie, jak i do wielkości materacy, które powinny być czyste i bezpieczne. Pomieszczenie powinno być umiejscowione z dala od hałaśliwych pomieszczeń, dlatego ważne jest, aby nie była to sala zabaw, która wypełniona jest klockami, pluszkami i lalkami. W stworzeniu neutralnej, wyciszającej przestrzeni pomóc mogą zasłony oraz rolety zaciemniające.

• Norweskie przedszkole – jak wyglądają i jakie wartości stawiają na pierwszym miejscu?

Co ważne — każde dziecko powinno mieć własną, regularnie praną pościel, najlepiej oznaczoną imieniem. Dodatkowo rekomenduje się wywietrzyć salę, tak, aby zachować świeże powietrze i odpowiednią temperaturę (ok. 18-20°C).

Uwaga! Niektóre przedszkolaki mogą potrzebować dodatkowej pomocy w uspokojeniu i przygotowaniu do drzemki. Rodzice powinni powiadomić o tym pedagogów, tak, aby Ci byli gotowi na zaspokojenie wyjątkowych potrzeb dzieci.

Bibliografia:

[1] Organizacja wychowania przedszkolnego, GOV.PL