Czy można przynosić własne jedzenie do przedszkola?

Maluchy bywają kapryśne na przedszkolnej stołówce. Przyzwyczajone do konkretnych posiłków i produktów mogą niechętnie „testować” nowe smaki, marudząc podczas jedzenia konkretnych warzyw czy nieznanych dotychczas konsystencji. Dlatego też rodzice często zastanawiają się nad mniej oczywistymi rozwiązaniami = tj. przygotowując starannie skomponowane lunch-boxy. Tylko czy takie podejście jest zgodne z wewnętrznymi przepisami? Jak na to zapatrują się pedagodzy, dietetycy i intendentki, które dbają o zbilansowanie zdrowych, pełnowartościowych posiłków?

Czy dziecko może przynosić swoje jedzenie do przedszkola?

Obecnie nie ma żadnych, konkretnych przepisów, które zakazałyby przynoszenia do przedszkola własnego jedzenia. Warto jednak pamiętać, że rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 lipca 2016[1, w ramach żywienia zbiorowego dzieci, nijako „nakazuje” placówkom zapewnienie wyżywienia, zgodnego z odgórnymi wytycznymi WHO. Oznacza to, że przedszkole bierze odpowiedzialność za żywienie dzieci, a obowiązkiem rodzica jest poinformować placówkę o tym, że maluch korzystać będzie ze swoich własnych kanapek i lunch-boxów.

Jakie są przyczyny, dla których rodzice mogą chcieć przynosić własne jedzenie do przedszkola?

Głównymi powodami, dla których rodzice decydują się na własne komponowanie i przywożenie posiłków, są:

• kwestie zdrowotne dziecka — głównie alergie i nietolerancje pokarmowe (np. na produkty mleczne, orzechy, cytrusy), które stanowią za zagrożenie dla zdrowia i samopoczucia malucha. Rodzice w ten sposób chcą mieć pieczę nad prawidłowym komponowaniem posiłków, które zaleca lekarz prowadzący,
• preferencje żywieniowe — niektóre maluchy mają bardzo specyficzne potrzeby, których spełnienie wymagałoby dużego zaangażowania ze strony pedagogów i intendentek (to w ich obowiązku leży kontrola przedszkolnego jadłospisu). W ramach wsparcia, rodzice tworzą takie posiłki we własnym zakresie — zwłaszcza jeśli w domu panują konkretne zasady żywieniowe (np. weganizm),
• chęć większej kontroli nad nawykami żywieniowymi — opiekunowie chcą wpoić swoim dzieciom zdrowe nawyki żywieniowe od najmłodszych lat. Dlatego też pragną mieć pełną kontrolę nad zjadanymi posiłkami i przekąskami, które muszą odpowiadać na wymagania aktualnych norm żywienia. Warto jednak w tym miejscu podkreślić, że w 2019 i 2020 r. organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej przeprowadzały ocenę sposobu żywienia w obiektach systemu oświaty, w tym w stołówkach w przedszkolach, potwierdzając wiele uchybień — m.in. w zakresie niewystarczającej ilości warzyw[2],
• brak zaufania co do jadłospisu przedszkolnego — rodzice często nie czują się pewnie w związku z informacjami żywieniowymi, udzielanymi przez placówki. Szczątkowy opis jadłospisu budzi w nich wiele niepewności. Warto jednak pamiętać o zapisie § 19 ww. rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, według którego na jednostkach systemu oświaty leży obowiązek wykazania składników poszczególnych potraw, dlatego też opiekunowie mają prawo domagać się dokładnego wykazu mikro- i makroelementów w przedszkolnych posiłkach[2],
• niepokój związany z higieną i bezpieczeństwem żywności — rodzice mogą mieć obawy dotyczące standardów higieny i bezpieczeństwa żywności w przedszkolu, dlatego też wolą, aby ich dziecko spożywało jedzenie przygotowane w domu. Warto jednak pamiętać, że na placówkach leży obowiązek sanitarny i wszelkie uchybienia należy zgłosić do Kuratora lub Inspektoratu Sanitarnego.

Czy przedszkole ma określone zasady i przepisy dotyczące przynoszenia własnego jedzenia przez dzieci?

Jeśli dyrekcja przedszkola wyraziła zgodę na przynoszenie własnych kanapek lub ciepłych posiłków, automatycznie wyłączy malucha ze zbiorowego żywienia. Oznacza to więc, że żywienie dziecka całkowicie spada na barki rodziców, a placówka nie musi już przygotowywać porcji dla wskazanego przedszkolaka.

Co to oznacza? W sytuacji, gdy rodzic nie zadba o pożywienie dziecka — maluch nie otrzyma posiłku, pomimo odgórnych nakazów i artykułów prawa (wspomniane rozporządzenia Ministra Zdrowia). Dlatego też, jeśli rodzic zastanawia się nad taką alternatywą, musi rozważyć wszelkie za i przeciw.

Jakie są korzyści i wady przynoszenia własnego jedzenia do przedszkola, zarówno dla dzieci, jak i personelu?

Największą korzyścią, z której chętnie korzystają dzieci, jest fakt otrzymywania ulubionych i znanych posiłków. Maluchy w ten sposób mają gwarancję smacznego obiadu, który przy okazji spełnia ewentualne, specjalne wymagania żywieniowe. To oczywiście promuje konkretne nawyki, które zaowocują w życiu dorosłym.

Na rozwiązaniu tym korzysta także personel, który przestaje być odpowiedzialny za zdrowie małych podopiecznych. Ma to szczególnie duże znaczenie, gdy maluchy cierpią na alergie i choroby przewlekłe. Warto jednak pamiętać, że wszelkie zmiany organizacyjne wymagają odnotowania i nadzorowania przez placówkę.

Największą wadą lunch-boxów jest ograniczenie malucha i wprowadzenie potencjalnych nierówności, co prowadzić może do konfliktów i braku zrozumienia. Dzieci mają bowiem skłonność do oceniania takich postaw, co nierzadko jest źródłem problemów relacyjnych. Warto także pamiętać, że nie wszyscy rodzice mają wiedzę w zakresie składników mineralnych i odżywczych, co prowadzić może do poważnych błędów żywieniowych.

• Nuda u dzieci – czy jest wskazana u najmłodszych? Zwalczać czy pielęgnować?

Jakie są zalecenia dotyczące zdrowego żywienia w przedszkolu i jak można je wdrożyć w przypadku własnego jedzenia?

Podstawowe zasady komponowania posiłków dla dzieci są identyczne zarówno w domu, jak i w przedszkolu. Należy przy tym pamiętać, że przedszkole zwykle zaspokaja około 75% dziennej kaloryczności posiłków, dlatego rodzice muszą kontrolować zapotrzebowanie kaloryczne swoich dzieci. Pomóc w tym mogą normy RDA — tj. poziom zalecanego spożycia składników odżywczych[2].

Dzieci wymagają ściśle restrykcyjnej diety, która docelowo składa się z[2]:

• 10 do 20% białka, w przeliczeniu na 1 kg masy ciała. Może to być chuda wędlina, ryby, mięso z indyka,
• 45–65% węglowodanów, w tym: z cukrów dodanych nie więcej niż 10% (wg WHO). Może to być makaron pełnoziarnisty, ziemniaczki gotowane, ryż,
• 30% tłuszczu, w tym z tłuszczów nasyconych nie więcej niż 10%. Mogą być to nasiona roślin strączkowych,

Co ważne — zawartość błonnika pokarmowego w diecie przedszkolnej dzieci w wieku 4–6 lat, powinna wynosić 10,5 g/dobę[2] (tj. produkty zbożowe). O ile w przedszkolu odpowiedzialna za ten balans jest intendentka, o tyle w domu obowiązek ten spoczywa na opiekunach, którzy muszą się doszkalać w zakresie żywienia. Nie zaleca się użycia koncentratów spożywczych, cukrów prostych, dosładzanych produktów mlecznych. Szkodliwy jest także używany olej roślinny rafinowany, olej palmowy, nadmierny udział konserwantów, soli i ostrych przypraw.

Należy przy tym pamiętać, że niezwykle ważne jest urozmaicenie posiłków, dzięki czemu maluchy poznają różne konsystencje i smaki, otwierając się na nowe kuchnie i budując konkretne preferencje.

Bibliografia:

[1] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 lipca 2016 – Dz.U. z 2016 r. poz. 1154

[2] Żywienie w przedszkolu w praktyce – Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej