Co to są zajęcia opiekuńcze w przedszkolu?

Naturalne jest, że rodzice chcą dla swoich dzieci wyłącznie tego, co najlepsze. Jeśli więc opiekun chce dodatkowo pracować nad edukacją i rozwojem umiejętności społecznych swojej pociechy — powinien rozważyć dodatkowe zabawy ruchowe i zabawy dydaktyczne, które zaplanowano w ramach tzw. zajęć opiekuńczych. Czym dokładnie charakteryzuje się ten typ zajęć? Jaki mają wpływ na malucha i kiedy warto je rozważyć?

Czym dokładnie są zajęcia opiekuńcze w przedszkolu i jaka jest ich rola w codziennym funkcjonowaniu placówki?

Zajęcia opiekuńcze w przedszkolu to wszelkie ćwiczenia, zabawy i działania, które mają na celu zapewnić dzieciom bezpieczne, wspierające i stymulujące środowisko — tak, aby maluchy mogły się rozwijać, uczyć i bawić zgodnie ze swoim wiekiem i dotychczasowymi umiejętnościami.

Ich główną rolą jest:

• nieść bezpieczeństwo i opiekę podczas codziennych zabaw i obowiązków,
• monitorować etapy rozwojowe przy pomocy wykwalifikowanego personelu,
• organizować zajęcia opiekuńcze i ruchowe, które promować będą komunikację i umiejętności społeczne,
• stymulować rozwój poznawczy i rozwój umysłowy dziecka — np. poprzez zabawy ruchowe, zachęcające do poznawania świata,
• wspierać rozwój fizyczny — np. poprzez ćwiczenia gimnastyczne
• kształtowanie umiejętności społecznych dzieci — np. poprzez naukę aktywnego słuchania i empatii,
• rozwój kreatywności — poprzez rysowanie, budowanie, malowanie,
• nauka samodzielności — zachęcanie do ubierania się i jedzenia bez pomocy osoby dorosłej,
• wspieranie i zachęcanie do brania odpowiedzialności.

Czy zajęcia opiekuńcze są płatne?

Zajęcia opiekuńczo wychowawcze odbywają się w ramach standardowych godzin pracy oddziału przedszkolnego. Oznacza to, że są całkowicie bezpłatne i placówka publiczna nie ma prawa pobierać za nie opłat. Jeśli jednak zajęcia opiekuńcze są traktowane jako zajęcia dodatkowe — tj. odbywają się poza standardowym harmonogramem oddziałów przedszkolnych — mogą być dodatkowo płatne. Cena uzależniona jest od typu zajęć (np. zajęcia muzyczne czy zajęcia sportowe), personelu i możliwości danej placówki.

Kto może prowadzić zajęcia opiekuńczo wychowawcze w przedszkolu?

Charakterystyka zajęć nakazuje, aby te prowadzone były przez wykwalifikowanych i doświadczonych nauczycieli — np. przez terapeutę pedagogicznego [1]. Specjaliści ci powinni wykazywać się nie tylko wiedzą teoretyczną, ale także praktyką, doświadczeniem, empatią, cierpliwością i kreatywnością w prowadzeniu i organizowaniu zajęć tego typu. Ważne jest także, aby dążyli do budowania pozytywnych relacji z dziećmi i ich rodzicami.

• Ile posiłków powinno być w przedszkolu?

W zależności od potrzeb i profilu przedszkola, zajęcia mogą być również prowadzone przez specjalistów zewnętrznych, takich jak logopedzi, psycholodzy, pedagodzy specjalni, terapeuci zajęciowi, którzy posiadają odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie w pracy z dziećmi.

Jakie cele są zazwyczaj stawiane przed zajęciami opiekuńczymi w przedszkolu?

Zajęcia opiekuńcze w przedszkolu mają kluczowe znaczenie dla wszechstronnego rozwoju dziecka. Dlatego też są starannie planowane przez pedagogów i specjalistów — tak, aby jak najlepiej wspierać rozwój fizyczny, emocjonalny, społeczny i intelektualny dzieci.

Głównym celem jest więc promować zdrowe nawyki (np. prawidłową higienę), zachęcać do aktywności, próbowania nowych rzeczy i podejmowania wyzwań. Zajęcia dydaktyczno wychowawcze rozbudzają ciekawość świata (np. poprzez eksperymentowanie), wprowadzają do świata nauki, kształtują myślenie krytyczne, zachęcają do rozwiązywania problemów i budowania pozytywnych relacji. Dzięki takim form wychowania przedszkolnego maluch lepiej rozumie emocje innych, uczy się dzielenia oraz podejmowania różnorodnych decyzji.

Jakie są różnice między zajęciami opiekuńczymi a zajęciami edukacyjnymi w przedszkolu?

Zajęcia opiekuńcze kładą ogromny nacisk na bezpieczeństwo i zaspokojenie podstawowych potrzeb dzieci. Mają one na celu pomóc w rozwijaniu wielu umiejętności — od społecznych, przez stymulowanie rozwoju fizycznego. Dodatkowo zachęcają do samodzielnego wykonywania różnorodnych, codziennych czynności.

Natomiast zajęcia edukacyjne przede wszystkim mają na celu rozwijać intelektualnie, stymulować poznawczo, rozwijać umiejętności związane z nauką. To one wprowadzają do pierwszych pojęć matematycznych, naukowych, językowych i społecznych, przygotowując do liczenia, czytania, pisania. Dodatkowo rozwijają pamięć i koncentrację, co ma szczególne znaczenie dla późniejszych etapów edukacji (tj. w szkołach podstawowych).

Jakie rodzaje aktywności i zabaw są często organizowane podczas zajęć opiekuńczych w przedszkolu?

Przykładowe zabawy wspomagające rozwój emocjonalny i społeczny, to:

• zabawy sensoryczne, wykorzystujące różne materiały (np. piasek) i stymulujące różne zmysły,
• czytanie, opowiadanie historii, słuchanie,
• prowadzenie dyskusji w celu rozwoju myślenia krytycznego,
• ćwiczenie relaksacyjne,
• zabawy na świeżym powietrzu,
• obserwacje przyrodnicze,
• zabawy edukacyjne — np. puzzle,
• zabawy role-play, polegające na odgrywaniu scenek i ról,
• zabawa ruchowa — np. gra w klasy.

Co ważne — wszystkie zabawy powinny być dostosowane do wieku, zainteresowań i potrzeb rozwojowych dzieci. Tylko w ten sposób ta nauka poprzez zabawę okaże się być efektywną i skuteczną metodą.

Bibliografia:

[1] § 27 pkt 3 rozporządzenia MEN z 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach.