Czy mówić dziecku, że idzie do przedszkola?

Szczera rozmowa to nierzadko podstawa budowania zaufania i więzi[1]. Nie inaczej jest w przypadku relacji rodzic-dziecko, gdzie dialog staje się fundamentem procesu wychowywania. Pomimo tej wiedzy, wielu rodziców zastanawia się, czy informowanie malucha o zmianach i rozpoczęciu edukacji w przedszkolu jest słusznym podejściem. W ich głowach pojawia się obawa, że maluch zareaguje emocjonalnie, a pierwszy dzień dziecka bazować będzie na strachu przed rozłąką. Jak jest naprawdę? Czy warto poinformować malucha o przedszkolu? W jaki sposób to zrobić?

Jak najlepiej przygotować dziecko do pierwszego dnia w przedszkolu?

Przed pierwszym dniem najważniejsze jest, aby odpowiednio wcześnie przygotować dziecko do zmian. Zaskakiwanie go nową rzeczywistością narusza poczucie bezpieczeństwa i w naturalny sposób wywołuje sprzeciw, który wynika ze strachu i niepewności. Dlatego też adaptacja dziecka powinna rozpocząć się od rozmowy w domu, podczas której opowiesz o przedszkolu, zajęciach i innych dzieciach. W rozmowie podkreśl, że maluch zostanie sam, ale wrócisz do niego po kilku godzinach. Nie koloryzuj i nie kłam — podstawą powinny się szczere i proste komunikaty.

Dlaczego należy powiedzieć dziecku, że będzie chodziło do przedszkola?

Nikt nie lubi być zaskakiwany zmianami, które można było przewidzieć. Każde dziecko zasługuje na rozmowę i poinformowanie o zbliżających się zmianach — dzięki temu przygotuje się na nowe okoliczności, zada pytania i oswoi się z myślą o przedszkolu. Badania wskazały bowiem, że już dwulatki potrafią rozmawiać o emocjach, a więc rodzice powinni dać szansę maluchowi na wyrażenie swoich obaw i potrzeb[2].

W przypadku małego dziecka ważne jest, aby uprzedzić o nowych zasadach, nowych zabawkach i nowych opiekunach. Ma to kluczowe znaczenie dla procesu adaptacji, która bywa trudny głównie w przypadku dzieci, które zostały zaskoczone nową sytuacją. To wtedy bowiem pojawia się lęk separacyjny, poczucie porzucenia i osamotnienia. Rozmowa i utrzymanie kontaktu[2] sprzyja otwartości i szczerości — tak ważnej w relacji z rodzicem. Jeśli więc maluch ufa opiekunowi, dużo łatwiej będzie mu zaakceptować zmiany.

• Jak przetrwać kryzys w przedszkolu?

Czy są jakieś zasady, które mogą pomóc rodzicom rozmawiać z dziećmi o przedszkolu?

Kiedy dziecko idzie do przedszkola, pamiętaj, aby przestrzegać kilku podstawowych zasad:

1. Postaw na szczerość. Używaj prostych, jasnych komunikatów, które przedstawią: czym jest przedszkole, w jaki sposób funkcjonuje i dlaczego maluch powinien tam chodzić.
2. Uprzedź dziecko, że zostanie bez rodziców. To często największy szok, który wywołuje lawinę silnych emocji. Pozwól dziecku oswoić się z tą myślą. Pierwsze rozstanie możecie także „przetestować” w domu.
3. Odpowiadaj na pytania. Staraj się używać pozytywnych komunikatów, skupiając się na tym co nowego oferuje przedszkole (np. nowe zabawki lub możliwość biegania po placu zabaw).
4. Jeśli nie znasz odpowiedzi na pytanie — przyznaj się do tego. Lepiej powiedzieć „nie wiem, zobaczymy na miejscu” niż skłamać i naruszyć zbudowane zaufanie.
5. Jasno powiedz kiedy małe dziecko zacznie swoje pierwsze zajęcia. Jeśli powiesz o tym z kilkutygodniowym wyprzedzeniem — przypomnij o zbliżającym się terminie.
6. Pamiętaj, aby wspierać dziecko. Jeśli maluch się wystraszy, zacznie płakać lub wykaże się sprzeciwem — nie denerwuj się i nie szantażuj go (np. „jak przestaniesz płakać, to pójdziemy na lody„). Zamiast tego daj przestrzeń do emocji, uspokój i zapewnij o swoich uczuciach.

Jakie mogą być konsekwencje niewłaściwego przygotowania dziecka do pierwszej wizyty w przedszkolu?

Rodzic, który przed posłaniem dziecka do przedszkola nie opowie mu o nowym miejscu, musi liczyć się z:

• nagłymi, emocjonalnymi reakcjami — np. płaczem i krzykiem,
• aktami agresji, które są symbolem sprzeciwu na nową sytuację,
• z problemami relacyjnymi — zarówno wśród rówieśników, jak i z nauczycielami,
• niechęcią do nauki i próbowania nowych aktywności,
• z nieśmiałością — dziecko staje się wycofane i niepewne,
• z lękiem separacyjnym.

Dodatkowo maluch może stracić zaufanie do rodziców i w ostateczności, gdy dorośnie, niechętnie będzie mówił o swoich potrzebach i problemach.

Jakie są najczęstsze pytania, które zadają dzieci przed przedszkolem?

Rozmawiając z pociechą na temat przedszkola, daj jej przestrzeń do zadawania pytań. Zaskakujące jest, co może być ważne dla Twojego dziecka i jaka informacja może zagwarantować mu bezpieczeństwo i spokój. Wśród najczęściej powtarzanych pytań, są m.in.:

• Czy mogę zabrać swoją ukochaną maskotkę?
• Czy wrócisz po mnie?
• Czy będę mógł/mogła bawić się z innymi dziećmi?
• Jakie są zabawki w przedszkolu?
• Dlaczego idę do przedszkola?/ Po co idę do przedszkola?
• Czy muszę chodzić do przedszkola?Odpowiadając na pytania zachowaj spokój i cierpliwość. Odpowiadaj krótkimi komunikatami, skupiając się na pozytywnych aspektach. Nie ubarwiaj, nie wymyślaj, zamiast tego dziel się swoim doświadczeniem z dzieciństwa oraz okaż wsparcie.

Jak można pomóc dziecku przezwyciężyć strach przed przedszkolem?

Przedszkolak może odczuwać strach przed nieznanym. Dlatego też warto odwiedzić placówkę przed pierwszym dniem (np. w ramach dni otwartych), aby mógł zobaczyć salę zabaw, zabawki, inne dzieci i plac zabaw. Dobrze także zadbać o maksymalną samodzielność syna lub córki — np. zachęcając do próbowania nowych rzeczy i do podejmowania dodatkowych aktywności bez udziału rodzica. Często zwykłe zachęcenie do zabawy w drugim pokoju pozwala przełamać stres i lęk, który pojawia się w placówce.

Bibliografia:

[1] Dolto, F. Znaczenie rozmowy w rodzinie.

[2] Frąckowiak, S. (2015). Trudne emocje u dziecka–wytyczne do przeprowadzenia rozmowy. In XXI Krajowa Konferencja Diagnostyki Edukacyjnej. Grupa Tomami.