Jak mieć spokojną i przespaną noc z dzieckiem? 3 zabawy wyciszające

Ciągłe bujanie i noszenie dziecka nie pomaga mu w zaśnięciu? W dodatku malec budzi się w środku nocy lub wstaje zbyt wcześnie? Nic dziwnego, że czujesz się coraz bardziej zmęczona i marzysz o tym, abyście oboje mogli przespać spokojnie choćby jedną noc. Na szczęście istnieją sposoby pomocne w rozwiązaniu tego problemu.

Rola snu u dzieci

Sen ma niebagatelne znaczenie dla prawidłowego rozwoju dziecka. To nie tylko relaks i odpoczynek po całodziennych aktywnościach. Jest przede wszystkim czasem, w którym odbywa się intensywna nauka młodego człowieka.

Podczas snu mózg dziecka porządkuje informacje nabyte w ciągu dnia. Lepiej przyswaja sobie wiadomości, które będą mu niezbędne podczas dalszego rozwoju, natomiast te, które uznaje za mało przydatne – odrzuca. Sen sprzyja też dobrej koncentracji.

• Kupujesz mop parowy? Zobacz na co zwrócić uwagę i jakie modele wybrać

Wspomaga również procesy biologiczne związane z poszczególnymi jego fazami, np. stopniowe uwalnianie hormonu odpowiedzialnego za wzrost. Nie bez przyczyny zatem mawia się, że kiedy dziecko śpi – to rośnie. Jeśli jednak dziecko nie przesypia optymalnej ilości czasu, wyrzut hormonu wzrostu nie będzie tak intensywny, ale nie oznacza to, że będzie zupełnie zahamowany. Sen zapewnia też odpowiednie funkcjonowanie układu odpornościowego oraz utrzymanie właściwej masy ciała. Dodatkowo podczas snu uwalniane są takie hormony, jak serotonina (odpowiedzialna za nastrój), noradrenalina (mająca wpływ na siłę i energię życiową) czy dopamina (regulująca sprawność).

Jeśli dziecko śpi zbyt mało, może w ciągu dnia być rozkojarzone i przejawiać zachowania agresywne, co często prowadzi do problemów z radzeniem sobie z własnymi emocjami. Dodatkowo mogą wystąpić u niego zaburzenia koordynacji ruchowej, a częste upadki zniechęcą je do nauki chodzenia czy siadania. Niedobór snu prowadzi też do tego, że dziecko staje się bardziej podatne na infekcje i choroby. Ponadto gospodarka hormonalna młodego organizmu ulega zakłóceniu, co może być powodem wystąpienia u dziecka otyłości i ogólnego zahamowania procesów rozwojowych.

Jak długo powinno spać dziecko?

Długość czasu poświęconego na sen zależy przede wszystkim od wieku dziecka, który jest ściśle związany z rytmem dobowym, oraz od jego indywidualnych potrzeb.

Amerykańska Akademia Medycyny Snu w 2016 roku przedstawiła raport z zaleceniami określającymi optymalną ilość snu dla dzieci w różnym wieku. Wytyczne przedstawiają się następująco:

Na podstawie zaleceń Amerykańskiej Akademii Medycyny Snu z 2016 roku

Jak można zauważyć, zrezygnowano z dotychczasowego podziału snu na odpoczynek nocny i drzemki dzienne, zastępując go ogólną informacją z określeniem czasu dobowego, który dziecko powinno przeznaczyć na sen. Nie jest to jednak jednoznaczne z tym, że takowego podziału należy zaniechać w praktyce, gdyż mało które maluchy przesypiają ten czas tylko i wyłącznie w ciągu nocy. Warto zaznaczyć, że sen to umiejętność, której każde dziecko musi się nauczyć – jest zatem nabywana wraz z wiekiem.

Niemowlęta do 4 miesiąca życia potrzebują najwięcej snu. Jest to jedna z ich podstawowych czynności życiowych. W ciągu dnia maluszki mogą przesypiać nawet 18-20 godzin, przede wszystkim dlatego, że najbardziej intensywnie rozwijają się na płaszczyźnie intelektualnej, emocjonalnej i fizycznej. W związku z tym ich sen nie jest uregulowany, a drzemki mogą trwać od kilku minut do 3-4 godzin. Dlatego, gdy rodzic zauważy u dziecka pierwsze symptomy senności, powinien od razu ułożyć je do snu. W tym okresie rozwojowym nie ma konieczności wprowadzania dziecku nawyków związanych ze snem.

• Jak relacje z rówieśnikami wpływają na dziecko?

W okresie między 4 a 12 miesiącem życia długość snu skraca się do 12-16 godzin. Ważne jest, aby w tym czasie niemowlętom wprowadzać drzemki w ciągu dnia. Powinno być ich trzy: pierwsza – rano, druga – we wczesnych godzinach popołudniowych, a trzecia – po południu (ale w zależności od tego, czy dziecko faktycznie tej ostatniej potrzebuje). Około 6 miesiąca życia cykl dobowy zaczyna się regulować, w związku z czym ostatnia drzemka, jeśli została wprowadzona, przestaje być konieczna. Dzieje się tak, ponieważ pierwsza ulega skróceniu, a druga, popołudniowa, nie tylko zaczyna się trochę później niż dotychczas, ale zaczyna wydłużać się – nawet do 2 godzin.

Z kolei starsze dzieci, w przedziale wiekowym od roku do 2 lat, powinny przesypiać 11-14 godzin. W tym okresie zazwyczaj nie potrzebują już one drzemki porannej, a popołudniowa (która powinna zacząć się między 12:30 a 13:00) ulega wydłużeniu nawet do 2,5 godzin. W przypadku odpoczynku nocnego, czas potrzebny na sen wynosi około 11 godzin, podobnie jak u dzieci w wieku do 1 roku życia.

Długość snu maluchów w wieku od 3 do 5 lat, powinien wynosić 10-13 godzin. Między 3 a 4 rokiem życia należy utrzymać jeszcze jedną drzemkę w ciągu dnia, ale tylko wtedy, gdy zauważymy, że jest ona konieczna. Zwykle wynosi ona od 45 minut do około 1,5 godziny. Nocą dzieci także powinny przesypiać około 11 godzin.

Należy pamiętać, że drzemki są bardzo ważnym elementem pomocnym w regulacji cyklu dobowego, dlatego warto zadbać o to, aby stały się one częścią codziennej rutyny. Mimo powyższych ustaleń Amerykańskiej Akademii Medycyny Snu, trzeba też obserwować swoje dziecko i odpowiednio reagować na jego bieżące potrzeby związane ze snem.

Kłopoty z zasypianiem – przyczyny

Niestety, teoria nie zawsze pokrywa się z praktyką i nie każde dziecko przesypia optymalną dla niego ilość czasu. Problem może pojawić się na każdym etapie rozwoju naszych pociech i mieć inne podłoże. Może dotyczyć także dzieci, które już w jakimś stopniu wypracowały swój rytm dobowy. Zauważalny jest on jednak przeważnie u dzieci w wieku od 1,5 roku do 2 lat.

Mowa tu o tak zwanym regresie snu, czyli nagłym pogorszeniu się jakości i ilości snu dziecka, trwającym zwykle od kilku dni do kilku tygodni, pojawiającym się nagle i równie nagle ustępującemu. Objawia się częstym wybudzaniem się w nocy (nawet co godzinę) oraz niechętnym zapadaniem w drzemki poranne i popołudniowe. Skutkuje to wzmożoną płaczliwością czy apatią w ciągu dnia. W tym czasie dziecko może wykazywać małe zainteresowanie otoczeniem, być rozdrażnione i płaczliwe, a także wymagać szczególnie bliskiego kontaktu z mamą.

Regres snu związany jest zwłaszcza z okresami przejściowymi między kolejnymi etapami rozwoju małej pociechy. Pierwszy z nich może pojawić się już do 3 miesiąca życia razem z potrzebą częstszego karmienia, zaś kolejne między 8 a 10 oraz 10 a 12 miesiącem, kiedy to dziecko rozpoczyna naukę samodzielnego chodzenia.

W późniejszym okresie – od 1,5 roku do 2 lat – zaburzenia snu mogą zostać wywołane przez:

• bolesne ząbkowanie, którego obawia się większość rodziców,
• lęk separacyjny – pojawiający się u dzieci już od 8 miesiąca życia, a dotyczący zagrożenia związanego z nieobecnością rodziców,
• rosnące poczucie niezależności – przejawiające się często niesłuchaniem poleceń wydawanych przez rodziców,
• wydłużanie się czasu czuwania,
• duże zmiany zachodzące w najbliższym otoczeniu (np. remont domu, pojawienie się kolejnego członka rodziny lub zwierzaka, przeniesienie dziecka do osobnego pokoju, nauka załatwiania się na nocnik),
• koszmary senne.

W jaki sposób można pomóc dziecku spokojnie zasnąć? Sprawdzone metody

• obserwacja lub rozmowa z dzieckiem – zawsze na samym początku warto zorientować się, co może być przyczyną wystąpienia problemów z zasypianiem, by móc następnie podjąć odpowiednie kroki,

• postawienie dziecku granic, w taki sposób, by nie złościło się w chwili, kiedy powinno pójść spać lub udać się na drzemkę,

• ostrożna modyfikacja planu dnia, jeśli wymaga tego sytuacja (zwłaszcza u dzieci starszych),

• wprowadzenie do codziennych rytuałów czynności, które będą kojarzyły się dziecku z odpoczynkiem i odprężeniem, np. spacery przed snem, masaże, czytanie bajek lub śpiewanie kołysanek,

• ograniczenie bodźców przed snem – np. wyciszenie pomieszczenia, wyłączenie telewizora czy komputera, usunięcie z łóżeczka przedmiotów mogących przeszkadzać dziecku podczas snu lub drzemki, zapewnienie delikatnego oświetlenia pokoju i optymalnej temperatury w pomieszczeniu.

Jeśli techniki te okażą się niewystarczające, można spróbować zastosować różnego rodzaju zabawy wyciszające przed snem lub drzemką. Zabawa pełni nie tylko bardzo ważną rolę w rozwoju młodego człowieka, ale także wpływa na jego nastrój. Może zatem również wprowadzić dziecko w stan relaksu i odprężenia oraz skutecznie skrócić czas zasypiania.

Przykłady zabaw wyciszających:

1. „Ja Cię bardziej kocham” – zabawa polega na „udowadnianiu” przez siłę uścisku, kto kogo kocha bardziej – dziecko rodzica, czy rodzic dziecko. W tym konkurowaniu wygrywa oczywiście dziecko! Metoda sprawdza się nie tylko przed snem, ale także przed wyjściem dziecka do przedszkola.

2. Masowanie pleców dziecka i kreślenie mu na nich przez rodzica „rzeczki, mróweczek, jak biegną słonie po betonie”. Dodatkowo można także nieco mocniej ściskać dziecku stópki lub rączki, co bardzo pomaga w zaśnięciu.

3. „Naleśnik” – zabawa szczególnie polecana przez terapeutów integracji sensorycznej. Polega na zawijaniu dziecka w koc lub kołdrę i odwijaniu go lub zaproponowaniu dziecku, by samodzielnie się z niego wydostało. Oczywiście, głowa dziecka powinna pozostać na zewnątrz, natomiast ręce można zawinąć lub pozostawić je swobodne, przy głowie.

Jak można zauważyć, istnieje wiele sprawdzonych metod radzenia sobie z problemem zasypiania dziecka. Zanim jednak zdecydujemy się na podjęcie jakichś kroków, warto obserwować pociechę i reagować zgodnie z jego indywidualnymi potrzebami.

Ważne też, aby wykazać się dużą dozą cierpliwości, bowiem nie zawsze efekty będą odczuwalne od razu. Należy również pamiętać o tym, że każde dziecko indywidualnie będzie reagowało na inną metodę, jaką zastosujemy, by pomóc mu w zaśnięciu.

Jeśli jednak czujemy, że wszelkie metody zawodzą, można zwrócić się o pomoc do specjalistów, tak zwanych trenerów snu, którzy wskażą odpowiednią drogę postępowania przy problemie z zasypianiem u naszych pociech.