Co to są zaburzenia czucia i jak wpływają na codzienne życie?

Zaburzenia czucia mogą dawać się we znaki na wiele sposobów. Możliwe jest osłabienie bodźców czuciowych takich jak: dotyk, ból lub temperatura, ale również wzmożone odczuwanie doznań, lub takie odczucia jak mrowienie i pieczenie. Rodzajów zaburzeń czucia i przyczyn tego może być bardzo dużo.

Zaburzenia czucia mogą występować w przypadku pojedynczych nerwów wskutek urazu, ale też przy schorzeniach ogólnoustrojowych, które prowadzą do destrukcji włókien nerwowych.

Czym jest czucie?

To niezwykle ważny i złożony ludzki zmysł dzięki, któremu jesteśmy zdolni do odbierania różnego rodzaju bodźców z otoczenia, co pomaga nam uniknąć niebezpiecznych dla naszego organizmu czynników. Dobrym przykładem jest automatyczna reakcja na gorące miejsce. Gdy tylko poczujemy zbyt duże ciepło, cofamy rękę.

Proces odbioru doznań czuciowych jest skomplikowany. Odpowiedzialne są za to różnego rodzaju receptory takie jak: eksteroreceptory, introreceptory, proprioreceptory i telereceptory. Każdy z nich odpowiada za co innego. Ciężko uwierzyć, że dla nas błahe ukłucie szpilką to dla organizmu nie lada wysiłek. Jak się okazuje, podczas ukłucia ciała szpilką bodziec rejestrowany jest przez receptory rejestrujące, komórki nerwowe, które pierwsze odbierają takie informację i ośrodki zlokalizowane w rdzeniu kręgowym oraz korze mózgu.

W momencie gdy któryś z doznań czuciowych zostanie uszkodzony, odbiór doznań czuciowych może być zaburzony.

Jakie są przyczyny zaburzeń czucia?

Do zaburzeń może doprowadzić destrukcja wielu nerwów (polineuropatii) lub uszkodzenia pojedynczych włókien nerwowych (mononeuropatii).

Do mononeuropatii można zaliczyć zespoły uwięźnięcia, takie jak zespół cieśni nadgarstka, a polineuropatie mogą rozwijać się w przebiegu schorzeń ogólnoustrojowych, które mogą być spowodowane:

• niedoborem witaminy B12,
• cukrzycą,
• stwardnieniem rozsianym,
• sarkoidozą,
• celiakią,
• zakażeniem wirusem HIV,
• amyloidozę,
• uszkodzeniem nerwów obwodowych przez chemioterapię.

Zaburzenia czucia mogą występować nie tylko przez uszkodzenia włókna nerwowego, ale i wtedy gdy uszkodzeniu ulegną wyższe piętra układu nerwowego.

Poważnymi problemami, które mogą objawiać się zaburzeniami czucia mogą być:

• udar mózgu,
• uszkodzenie ośrodków czuciowych kory mózgu przez nowotwór wewnątrzczaszkowy,
• poprzeczne zapalenie rdzenia kręgowego,
• urazy rdzenia kręgowego,
• ucisk korzeni nerwowych wychodzących z rdzenia kręgowego.

Rodzaje i przyczyny zaburzenia czucia

Należy tutaj powiedzieć, że zaburzenia czucia mogą być przeczulicą, albo niedoczulicą. Przeczulica objawia się wzmożonym odbieraniem pewnych bodźców czuciowych, a niedoczulica zmniejszonym ich odczuwaniem. Istnieje wiele różnych rodzajów zaburzeń czucia.

Między innymi są to analgezja – brak odczuwania bólu, hipalgezja – zmniejszone odczuwanie bólu. Natomiast wzmożone odczuwanie bodźców bólowych nazywa się hiperalgezją.

Gdy zaburzenia dotyczą bodźców dotykowych może dochodzić do osłabienia odbioru bodźców lub całkowitego braku odczuwania dotyku – abaestezji.

Zaburzenia odczuwania to nie tylko dotyk. Mogą być również zaburzenia odczuwania temperatury. Zmniejszona zdolność odczuwania jej nazywa się termohipoestezją, a nieodczuwanie termicznych bodźców – termoanaestezji.

Parestezje są również zaliczane do grupy zaburzeń czucia i mogą one pojawiać się bez żadnego bodźca. Polegają one na odczuwaniu nieprzyjemnego drętwienia, uczucia zimna, ciepła lub mrowienie.

Jak zdiagnozować zaburzenia czucia głębokiego?

Osoba u której pojawiają się pierwsze objawy zaburzeń czucia powinna trafić do specjalisty – neurologa. Podczas badania neurologicznego, lekarz może sprawdzić jakiego typu dokładnie pojawił się u niego problem.

Czucie dotyku ocenia się m.in z wykorzystaniem waty, czucie temperatury wykorzystując ciepłe lub chłodne tworzywo, czucie bólu bada się sterylnymi igłami, a wibracje z użyciem widełek stroikowych.

Diagnostyka zaburzeń czucia trwa długo ponieważ trzeba zbadać kilka części ciała, po obu stronach, tak aby dokładnie ocenić jaka jest przyczyna i która dokładnie część ciała jest zaburzona.

Jakie inne badania warto by zrobić?

badania krwi – poziom glukozy, witaminy B12, morfologia krwi, badanie płynu mózgowo – rdzeniowego, badanie przeciwciał związanych z chorobami autoimmunologicznymi, markerów stanu zapalnego. Należy przebadać również

• enzymy wątrobowe,
• elektroneurografia – badanie przewodzenia we włóknach czuciowych,
• badania potencjałów wywołanych,
• badania obrazowe – tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny,
• EEG,
• elektromigrafię.

Leczenie zaburzeń czucia

Kluczowa jest diagnostyka, ponieważ dopiero po znalezieniu dokładnej przyczyny zaburzeń jest możliwe zaproponowanie jakiegokolwiek leczenia.

Każdy z rodzajów zaburzeń leczony jest w inny sposób. Dla przykładu, dla zespołu cieśni nadgarstka często konieczne jest przeprowadzenie operacji. Natomiast dla polineuropatii, najczęstszym leczeniem jest zintensyfikowanie leczenie i kontrola nad cukrzycą, tak aby zapobiec kolejnym uszkodzeniom nerwów. Dla wszystkich chorych systematyczna rehabilitacja będzie przynosić korzystne efekty.