Gdy twoje dziecko choruje, bardzo często ogarnia cię lęk, strach, niepewność. To wtedy poszukujesz przyczyn pojawiających się objawów, dzwonisz do lekarzy i sięgasz do domowej apteczki. Wśród najczęściej pojawiających się i niepokojących chorób – zwłaszcza w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym – jest tzw. ospa wietrzna.
“Wiatrówka” obecnie jest jedną z najpopularniejszych chorób zakaźnych w Polsce – jak podają statystyki – każdego roku odnotowuje się około 140000 dzieci przechodzących ospę, z czego zdecydowana większość dotyczy maluchów do 9 roku życia.
Do rozwinięcia choroby wystarczy krótki kontakt z osobą zakażoną, która jest często nieświadoma czyhającej choroby i obecności wirusa VZV. Zatem, jak wygląda ospa wietrzna u dzieci? Jakie ma ospa wietrzna objawy i czy ospa wietrzna szczepionka jest jedynym, skutecznym sposobem na skuteczną prewencję?
Spis treści
ToggleOspa to choroba zakaźna, która przenoszona jest przez wirusa nazywanego VZV. Podobnie jak większość – wirus przenoszony jest drogą kropelkową – tj. po kontakcie z np. kałem lub śliną. Nazwa “wiatrówka” wywodzi się z faktu, że wirus bardzo łatwo przenosi się przez wiatr – przemieszczając się samoistnie nawet na odległość kilkudziesięciu metrów. Dlatego też dzieci najczęściej zarażają się w szkołach i przedszkolach, korzystając np. z tych samych toalet, sztućców i zabawek.
Ospa wietrzna u dzieci trwa dość długo i rozwija się w organizmie stopniowo. Pierwsze objawy mogą pojawić się dopiero po 3 tygodniach od zakażenia, które najczęściej bazują na charakterystycznych zmianach skórnych, przypominając pęcherzyki i drobne krostki.
Najnowsze badania wykazały, że dzieci które karmione są piersią zdecydowanie rzadziej chorują na ospę wietrzną. Dzieje się tak głównie dlatego, że dziecko otrzymuje wraz z mlekiem matki przeciwciała, które tworzą naturalną barierę i ochronę przed występowaniem wirusa. Oczywistym jest, że ryzyko choroby znacząco wzrasta, jeśli matka nie chorowała i nie posiada niezbędnych przeciwciał.
Na szczęście, gdy dziecko raz przejdzie ospę wietrzną, ma gwarancję że jej objawy nie wystąpią ponownie. Wirus pozostaje w organizmie do końca życia i można się uruchomić jedynie w postaci tzw. półpaśca.
Czas trwania ospy wietrznej uzależniony jest od wielu czynników – między innymi od wieku dziecka, od procesu leczenia i innych chorób współistniejących. Najczęściej trwa ona około 2 tygodnie, podczas gdy objawy występować mogą nawet po kilkunastu dniach od pierwotnego kontaktu z wirusem.
Szacuje się, że objawy kończą się po około 3 – 4 tygodniach od kontaktu z osobą zarażoną. Proces zarażania trwać może nawet do 7 dni od ustąpienia i wyschnięcia wykwitów skórnych.
Co roku w Polsce rejestruje się nawet 200 tysięcy przypadków zachorowań (oczywiście mowa tu wyłącznie o przypadkach zarejestrowanych i zgłaszanych), a największy procent osób chorych obejmuje dzieci w wieku szkolnym i wczesnoszkolnym – głównie między 4 a 9 rokiem życia.
Zachorowalność, wynosząca niemal 90% to wynik procesu wylęgania choroby – ta przeciętnie rozwija się od 10 do 21 dni (w przypadku dzieci z obniżoną odpornością rozwój może trwać nawet do 28 dni). Co ważne – osoba chora zaraża około 2 doby przed pojawieniem się wysypki i nie później niż po 7. dniach od wyschnięcia wykwitów.
Pierwsze objawy pojawiają się dopiero po upływie 14-21 dni od kontaktu z osobą zarażoną. Wśród tych najczęściej pojawiających się mowa o m.in.:
Warto nadmienić, że wysypka pojawiać się może zarówno na skórze gładkiej, jak i owłosionej, a także na błonach śluzowych, w tym w jamie ustnej i w narządach płciowych. Zdecydowanie najczęściej występuje na kończynach, przyjmując formę czerwonych plamek, które przekształcają się z czasem w pęcherzyki wypełnione delikatnym płynem. Pęcherzyki te samoistnie pękają, a następnie wysychają, przyjmując formę charakterystycznych strupów.
To właśnie ta wysypka jest najbardziej charakterystycznym objawem w przebiegu ospy i to ona najczęściej informuje lekarzy i rodziców o pojawiającej się “wiatrówce”.
Najczęściej leczenie ospy wietrznej polega na podawaniu środków przeciwbólowych oraz łagodzących nieprzyjemne swędzenie – w tym leków przeciwhistaminowych i paracetamolu. Niektóre dzieci wymagają dodatkowo leków uspokajających, dzięki którym mogą swobodnie zasnąć. Jeśli dziecko nie ma gorączki i nie jest bardzo osłabione, nie musi spędzać czasu w łóżku. Ważne jest również, aby dziecko otrzymywało odpowiednią ilość płynów, aby zapobiec odwodnieniu. Warto również zadbać o higienę dziecka, aby zmniejszyć ryzyko infekcji bakteryjnych, które mogą wystąpić w wyniku drapania wykwitów skórnych. Pamiętaj, aby zawsze w przypadku pojawiających się objawów skontaktować się z lekarzem prowadzącym i pediatrą, który podpowie jakie środki zastosować, aby proces leczenia był bezpiecznym i efektywnym.
W celu złagodzenia swędzenia i zmian skórnych, można stosować różne metody. Oto kilka z nich:
W większości przypadków ospa wietrzna u dzieci przebiega łagodnie, jednak w niektórych sytuacjach może dojść do ciężkiego przebiegu ospy i wystąpienia powikłań. Należy udać się do szpitala, jeśli:
W przypadku wystąpienia powyższych objawów, należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem lub udać się do szpitala, aby ocenić stan dziecka i zastosować odpowiednie leczenie.
Profilaktyka ospy wietrznej ma na celu zapobieganie zachorowaniu na tę chorobę, szczególnie wśród dzieci. Istnieją różne metody profilaktyki, które pomagają zmniejszyć ryzyko zarażenia się ospą wietrzną.
Szczepionka ospa wietrzna jest jednym z najskuteczniejszych sposobów profilaktyki ospy wietrznej. Szczepienie na ospę może być podawane dzieciom już od 12. miesiąca życia, a zaleca się wykonanie dwóch dawek szczepionki w celu uzyskania optymalnej ochrony. Szczepienie przeciwko ospie wietrznej jest skuteczne w około 90% przypadków, co oznacza, że istnieje niewielkie ryzyko zachorowania po zastosowaniu szczepionki.
Warto zaznaczyć, że ospie wietrznej szczepienie nie tylko chroni przed zachorowaniem, ale także zmniejsza ryzyko wystąpienia powikłań oraz ciężkiego przebiegu choroby u osób, które mimo szczepienia zachorują na ospę wietrzną.
Zachorowania na ospę są najbardziej prawdopodobne u dzieci, które nie zostały zaszczepione przeciwko tej chorobie. Osoby dorosłe, które nie przechodziły ospy wietrznej w dzieciństwie, również są narażone na zarażenie. Chory zaraża ospą innych, gdy jest w fazie wysypki, a zarażenie następuje przez bezpośredni kontakt z wydzielinami z nosa i gardła osoby chorej lub przez kontakt z pęcherzykami na skórze.
Aby zarazić się ospą, wystarczy przebywać w tym samym pomieszczeniu z osobą chorą. W związku z tym, aby zapobiegać zachorowaniu, warto stosować następujące zasady:
Stosując się do powyższych zasad, można skutecznie zapobiegać zachorowaniu na ospę wietrzną oraz zakażać innych osobom.
Chociaż większość dzieci przechodzi ospę wietrzną bez poważnych konsekwencji, istnieje ryzyko powikłań ospy wietrznej. Warto zatem znać możliwe powikłania, aby móc szybko zareagować w przypadku ich wystąpienia.
Po przechorowaniu ospy wietrznej, najczęstszym powikłaniem jest bakteryjne zakażenie skóry, które może wystąpić, gdy dziecko drapie swędzące krosty. Aby zmniejszyć ryzyko tego powikłania, warto dbać o higienę skóry dziecka i stosować leki przeciwhistaminowe, które łagodzą swędzenie.
Inne możliwe powikłania ospy obejmują zapalenie mózgu, zapalenie płuc, zapalenie stawów czy uszkodzenie nerwów. W przypadku podejrzenia poważnych powikłań, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.
Ospa wietrzna i półpasiec są dwiema chorobami wywołanymi tym samym wirusem – wirusem Varicella Zoster. Po przechorowaniu wirus ospy wietrznej pozostaje w organizmie w stanie uśpienia, zlokalizowany w zwojach nerwowych. W przypadku osłabienia układu odpornościowego, wirus może uaktywnić się ponownie, prowadząc do wystąpienia półpaśca.
Warto zatem pamiętać, że osoby, które przechorowały ospę, są narażone na rozwój półpaśca w przyszłości. Szczepienie przeciwko ospie wietrznej może zmniejszyć ryzyko wystąpienia półpaśca, szczególnie u osób starszych i z osłabionym układem odpornościowym.
Podsumowując, ważne jest, aby znać objawy ospy wietrznej, aby móc szybko zareagować i rozpocząć leczenie. Szczepienie przeciwko ospie wietrznej może zmniejszyć ryzyko wystąpienia powikłań, szczególnie u osób starszych i z osłabionym układem odpornościowym. Pamiętajmy również o profilaktyce, takiej jak unikanie kontaktu z osobami zarażonymi oraz dbanie o higienę skóry dziecka podczas choroby.
Bibliografia:
[1] Mierzejewska, A., & Jung, A. (2012). Ospa wietrzna u dzieci. Pediatria i Medycyna Rodzinna, 8(4), 329-334.
[2] Kalitka-Ulman, K. Ospa wietrzna.
Wyprawka do przedszkola - o czym trzeba pamiętać