Czy jeden rodzic może wypisać dziecko z przedszkola?

Przeprowadzka, złe warunki w placówce i problemy z rówieśnikami to jedne z głównych czynników, wpływających na zmianę przedszkola. Decyzja tego typu bywa trudna, ale nierzadko realnie wpływa na dalszy rozwój oraz samopoczucie dziecka. W obliczu tej sytuacji wielu opiekunów, zwłaszcza będących w separacji lub po rozwodzie (gdzie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej zdecydował sąd), zastanawia się, czy jeden rodzic może wypisać dziecko z przedszkola? Okazuje się bowiem, że polskie przepisy bardzo jasno odnoszą się do tych wątpliwości.

Czy istnieją ograniczenia prawne dotyczące możliwości wypisania dziecka z przedszkola przez jednego rodzica?

Jak czytamy w art. 97 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego — w sytuacji, gdy władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każdy z nich jest uprawniony i zobowiązany do jej wykonywania. Jeśli więc opiekunowie podejmują decyzję o wypisaniu malucha z placówki, muszą obopólnie rozstrzygać o tych istotnych sprawach dziecka. Nie oznacza to jednak, że zmuszeni są do wspólnego złożenia podpisu — wystarczy zgoda jednego z rodziców, z założeniem, że reprezentuje on wspólną, rodzicielską decyzję.

Nieco inaczej wygląda ów proces, jeśli dochodzi do pozbawienia władzy rodzicielskiej. Jeśli jeden z opiekunów ją utracił, to automatycznie traci prawo decydowania o swoim potomku. W takiej sytuacji drugi opiekun może samodzielnie podejmować decyzje, nawet pomimo zgłoszonego sprzeciwu.

Czy wystarczy podpis jednego rodzica?

Tak. Ze względów organizacyjnych wystarczy oświadczenie woli jednego z rodziców — ten nijako „reprezentuje” wolę dwóch opiekunów. Placówka nie ma narzędzi do tego, aby żądać oficjalnego stanowiska Ojca i Matki.

W jakich sytuacjach potrzebna jest zgoda obojga rodziców?

Obecne przepisy prawa oświatowego w żaden sposób nie wymagają zgody obojga rodziców w obrębie edukacji czy postępowania rekrutacyjnego (przepis art. 130 ust. 4). W sytuacji sprzeciwu jednego z rodziców — spory rozstrzyga sąd opiekuńczy. Nie ma więc żadnych sytuacji w obrębie edukacji, które wymagałyby jasnego stanowiska obojga opiekunów. Placówka nie powinna więc wymagać podpisów Ojca i Matki w sytuacjach organizacyjnych (np. zgoda na wycieczkę), opiekuńczych (np. odbiór dziecka) czy edukacyjnych (np. zajęć dodatkowych).

Jakie są procedury związane z wypisaniem dziecka z przedszkola przez jednego rodzica?

Procedury związane z wypisaniem dziecka z przedszkola mogą nieco różnić się w zależności od regulaminu wewnętrznego placówki (tzw. statut). Docelowo można jednak sprowadzić je do kilku, poniższych kroków.

Krok 1: Sprawdzenie wewnętrznego regulaminu placówki. Bez względu na dalsze kroki i cel złożonych dokumentów, opiekun prawny zawsze powinien rozpocząć wszelkie działania od zapoznania się z regulaminem placówki. Mając na względzie dobro dziecka, ważne jest, aby cały proces przeprowadzić sprawnie oraz zgodnie z narzuconymi wymaganiami.

Krok 2: Wniosek. Najczęściej proces wypisania dziecka sprowadza się do złożenia pisemnego wniosku. Dokument ten musi podpisać przynajmniej jeden rodzic (lub wyłącznie jeden opiekun, jeśli drugi ma ograniczoną władzę rodzicielską).

Krok 3: Uregulowanie zobowiązań. W zależności od placówki (przedszkole prywatne vs. publiczne), rodzice muszą liczyć się z koniecznością uregulowania zaległych płatności.

Krok 4: Złożenie wszystkich pozostałych dokumentów. Może to również być moment, w którym przedszkole poprosi o zwrot wszelkich materiałów należących do placówki (np. książki).

Czy przedszkole ma obowiązek poinformować drugiego rodzica o decyzji jednego rodzica dotyczącej wypisania dziecka?

Nie. Nie ma obecnie żadnych, konkretnych przepisów, które nałożyłyby ten obowiązek na placówkę. Wynika to z faktu, że dyrektor przedszkola może nie być poinformowany o danej sytuacji rodzinnej (tj. pozbawienie władzy rodzicielskiej), a tym samym — istnieje ryzyko poinformowania niewłaściwych osób. Dyrektor nie pełni rol mediatora lub sądu opiekuńczego, dlatego też nie ma narzędzi i wiedzy, aby orzekać o władzy rodzicielskiej (pełnej lub ograniczonej). Docelowo więc placówka opiera się na podpisie jednego rodzica, uznając tym samym daną umowę za wiążącą.

• Jak zapisać dziecko do przedszkola na wakacje?

Jakie konsekwencje prawne może mieć jednostronne wypisanie dziecka z przedszkola przez jeden rodzic?

Aby odpowiedzieć na to pytanie, ponownie należy przyjrzeć się bliżej dwóm, możliwym scenariuszom. Jeden zakłada, że rodzina jest objęta władzą rodzicielską obojga rodziców, a drugi — wyłącznie jednego z opiekunów.

1) W przypadku wspólnej władzy rodzicielskiej wszelkie spory rozstrzyga sąd rodzinny. Jeśli więc jeden z opiekunów podjął decyzję bez powiadomienia drugiego rodzica — sprawę należy skierować do wyższych instancji. Przedszkole nie ma wiedzy i narzędzi, aby rozstrzygać ową kwestię.

2) Gdy ograniczona jest władza rodzicielska, zgodnie z prawem, całkowitą opiekę przejmuje jeden z rodziców.

Jakie są przyczyny, dla których jeden rodzic może chcieć wypisać dziecko z przedszkola?

Zwykle główną przyczyną tej trudnej decyzji jest inna wizja wychowania dziecka. Jeśli placówka nie spełnia ogólnie rozumianych oczekiwań — opiekun może zdecydować o zapisaniu malca do np. przedszkola prywatnego. Oboje rodziców zwykle podejmuje kroki w tym kierunku, gdy:

• placówka wykazuje się nieodpowiednią opieką i niepełnym programem nauczania,
• łamane są zapisy MEN — uwzględniając prawo dziecka,
• adaptacja trwa zbyt długo, a kadra nie ma narzędzi lub wiedzy, aby pomóc z lękiem separacyjnym,
• doszło do zmiany sytuacji rodzinnej — np. gdy jeden z rodziców podejmuje kroki prawne, ograniczając władzę rodzicielską drugiego,
• są problemy relacyjne w grupie rówieśniczej,
• dochodzi do zmiany adresu zamieszkania,
• pogarsza się stan zdrowia dziecka.

Należy przy tym pamiętać, że artykuł § 1. jasno wskazuje, iż rodzice wychowują dziecko pozostające pod ich władzą rodzicielską i kierują nim. Decyzje tego typu powinny więc być podyktowane dobrem dziecka, a nie sporem czy problemami relacyjnymi (np. gdy osoba trzecia próbuje pozbawić rodziców władzy rodzicielskiej lub gry rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej).

Bibliografia:

[1] Ustawa z 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jedn.: Dz.U. z 2020 r. poz. 1359 ze zm.) – art. 96-98.