Kiedy 2,5 latek może iść do przedszkola?

W Polsce w procesie wychowania przedszkolnego uczestniczą dzieci w wieku od 3 do 6 lat. Zdarza się jednak, że w zebranej grupie pojawiają się młodsze dzieci, które – wbrew panującym mitom – nie odstają pod kątem rozwojowym. Czynnikiem, który przyczynia się do zapisania 2.5 latka do przedszkola jest przede wszystkim tzw. gotowość przedszkolna, która obejmuje m.in. aspekty społeczne i emocjonalne. I chociaż niegdyś uznawało się, że tak wczesna gotowość jest rzadkością, to dziś procent tych maluchów jest coraz większy.

Kiedy dziecko wykazuje ową gotowość przedszkolną? Co to właściwie oznacza i jak wygląda adaptacja takiego malucha?

Czy wysyłać 2,5 letnie dziecko do przedszkola?

Odpowiedź na to pytanie nie jest tak oczywista, bowiem psycholodzy i pedagodzy od lat próbują obrać w tej kwestii jedno, konkretne stanowisko. Obecnie nadal moment, w którym wybiera się 2,5 latek do przedszkola wzbudza sporo pytań i wątpliwości – głównie pod kątem rozwojowym i społecznym.

Ostatecznie jednak, wszyscy specjaliści podkreślają, że najważniejsze jest, aby tak małe dziecko było w tzw. gotowości przedszkolnej. Pod tym mianem mamy na myśli zespół różnych cech i umiejętności, dzięki to którym dziecko jest w stanie poradzić sobie w grupie rówieśników (lub z innymi dziećmi) i jednocześnie jego organizm może zmierzyć się z wyzwaniem edukacyjnym.

Uwaga! 2.5 letnie dziecko przyjmowane jest do grupy po decyzji dyrektora przedszkola, na wniosek rodzica. Maluch nie uczestnicy w rekrutacji, a jego nabór odbywa się z boku i z wykorzystaniem nieco innych dróg dotarcia.

Czy dziecko musi codziennie chodzić do przedszkola?

Nie. Przedszkole nie jest koniecznym etapem w rozwoju.

Warto jednak pamiętać o nałożonym, rocznym obowiązku przedszkolnym, który dotyczy dzieci w wieku 6 lat.

Czy Twoje dziecko jest gotowe na przedszkole?

Wspomnieliśmy już o tzw. gotowości przedszkolnej, która jest oczywiście bardzo indywidualną kwestią. Obejmuje ona wiele procesów psychologicznych, biologicznych i społecznych, które sprawią, że w przedszkolu dziecko poradzi sobie z codziennymi zajęciami i wyzwaniami.

Poniżej przedstawiamy kilka prostych pytań, które pozwolą wstępnie ocenić, czy Twój maluch może już skorzystać z oddziałów przedszkolnych.

• Czy Twoje dziecko korzysta z pieluch? Bardzo często moment odpieluchowania zwiastuje czas, w którym będzie można odesłać malucha do przedszkola.
• Czy Twoje dziecko potrafi rozstać się z opiekunem? Proces adaptacji jest niezwykle trudny – zarówno dla młodszych, jak i dla starszych dzieci. Jeśli dziecko nie radzi sobie z samotnością i jest silnie przywiązane do rodziców – być może trzeba jeszcze poczekać.
• Czy Twoje dziecko jest samodzielne? Mowa tu oczywiście o bardzo prostych i podstawowych czynnościach – np. umiejętności mycia zębów czy jedzenia zupy.
• Czy dziecko jest w stanie się komunikować? Duży nacisk kładzie się na umiejętności komunikowania swoich potrzeb, w taki sposób, aby opiekunki w przedszkolnej sali zrozumiały problem (np. gdy coś go boli).
• Czy Twoje dziecko jest w stanie słuchać i w spokoju uczestniczyć w zajęciach? Oczywiście mowa tu o prostych zajęciach (takie jak np. zajęcia plastyczne) i chęci angażowania się w polecenia i zabawy, które proponuje pedagog. W przypadku najmłodszych dzieci często trudno o uzyskanie i utrzymanie uwagi, dlatego też nadmierne rozkojarzenie może być przeszkodą w zajęciach grupowych.

Bardzo często w procesie decyzyjnym bierze dział nie tylko rodzic, ale także psycholog dziecięcy, który na podstawie rozmów, obserwacji i prostych testów jest w stanie ocenić, czy maluch wykazuje gotowość przedszkolną pod kątem rozwojowym. Jeśli więc potrzebujesz wsparcia w tym zakresie – nie wahaj się skorzystać z pomocy specjalistów.

• Na co zwrócić uwagę wybierając przedszkole?

Czy 2,5-letnie dziecko jest zbyt małe, aby iść do przedszkola?

To zależy. Moment zapisania dziecka do przedszkola determinowany jest zarówno przez tzw. obowiązek przedszkolny (obecnie dziecko w wieku 6 lat jest zobowiązane do odbycia rocznego przygotowania przedszkolnego w placówce), jak i indywidualne predyspozycje. Decydującym elementem jest więc m.in. sytuacja zawodowa rodziców, ale także proces rozwojowy malca, który musi spełnić kilka „wymagań”.

Należy bowiem pamiętać, że przedszkole to nie tylko placówka opiekująca się dzieckiem na czas nieobecności rodzica, ale także miejsce zapewniające edukację i prawidłowy rozwój społeczny. Jeśli więc 2,5-letnie maluchy nie wykazują gotowości – nie należy przyśpieszać tego procesu.

Jak wygląda adaptacja 2,5-letnich dzieci w przedszkolu?

Proces adaptacyjny w dużej mierze uzależniony jest od samej placówki. Najczęściej – przedszkole w początkowej fazie zezwala rodzicom na spędzeniu kilku chwil w sali, tak aby przygotować dziecko do stopniowej samodzielności i pozostawienie w grupie. Nie każde dziecko potrafi rozstać się z opiekunem w pierwszy dzień – ważna jest więc cierpliwość i zmierzenie się z całym spektrum różnych emocji.

Maluch najpewniej na początku będzie czuł strach i niepewność, co wynika z tzw. lęku separacyjnego. Ten w dużej mierze jest podyktowany biologią i lękiem przed porzuceniem (warto jednak podkreślić, że nie dotyczy on każdego dziecka). Oczywiście jest możliwość przyzwyczajenia malucha do rozstań i pozostawania w placówce – wymaga to jednak rozmów oraz bazowania na pozytywnych emocjach (tzw. warunkowanie klasyczne).

Warto pamiętać, że docelowa adaptacja 2,5 latka może przebiegać dłużej i najpewniej będzie wymagała większego zaangażowania ze strony rodzica. Specjaliści więc zachęcają, aby wcześniej powiedzieć dziecku o nowej sytuacji, wyjaśnić w prosty sposób jak wygląda przedszkole i gdy jest to możliwe – odwiedzić placówkę w ramach zapoznania. Podczas takiego zwiedzenia skup się na pozytywnych elementach – np. wskaż plac zabaw i stwórz scenariusze, które staną się dla malucha atrakcyjną opcją (np. opowiedz, że już niedługo będzie mógł się bawić na tym placu zabaw z innymi dziećmi).

Czy wejście do przedszkola jest odpowiednim momentem rozwojowym dla dzieci w tym wieku?

Jest to bardzo indywidualna kwestia, o której w dużej mierze decydują rodzice i specjaliści – w tym psycholog dziecięcy. Pójście do przedszkola to często etap przygotowawczy przed edukacją w szkołach podstawowych – stąd też nałożone obowiązkowe roczne przygotowanie, które dotyczy każdego 6-latka.

Nie można więc jednoznacznie stwierdzić, że tak szybkie pójście do przedszkola jest błędem i może negatywnie odbić się na rozwoju dziecka. Gotowość przedszkolna jest determinowana przez wiele czynników, a kluczem do sukcesu jest słuchanie dziecka oraz ekspertów.

Jak można pomóc 2,5-latkowi podczas adaptacji do przedszkola?

Najważniejsze jest, aby przygotować dziecko do zmian jeszcze w domu. Nie zaskakuj go nową rzeczywistością, która może być zbyt trudna do zaakceptowania. Zamiast tego – rozmawiaj, tłumacz, przygotowuj. Wiąż z tymi zmianami wyłącznie pozytywne emocje. Unikaj rozmów o trudnych chwilach i tęsknocie – zamiast tego przedstawiaj nowe możliwości zabawy i powtarzaj, że dziecko zawsze wróci do domu. W przypadku problemów komunikacyjnych – warto zastanowić się nad pomocą pedagogów i psychologów. Dodatkowo – zapytaj, czy wybrana placówka może Ci pomóc w procesie adaptacyjnym, zezwalając na np. wcześniejsze odwiedziny.

W momencie zostawienia malucha w przedszkolu – panuj nad swoimi emocjami. Unikaj żalu, płaczu i nerwowych sytuacji – dziecko potrafi wyczuć Twój nastrój i uczy się poprzez naśladowanie.

Jakie korzyści otrzyma dziecko po wejściu do przedszkola w wieku 2,5 lat?

Przedszkola rozwijają dzieci pod wieloma względami. Podczas organizowanych zajęć uczą m.in. życia w grupie, koordynacji ruchowej, rozwijają kreatywność i wyobraźnię, kształtują aktywność poznawczą, uczą samodzielności, budowania relacji z rówieśnikami, odkrywania nowych pasji, zaradności, a także zupełnie nieznanych umiejętności, które z pewnością przydadzą się w szkole podstawowej.

Bibliografia:

[1] Dąbkowska, M. (2007). Lęk przed separacją w dzieciństwie. Pediatria Polska, 82(4), 329-332.

[2] Muchacka, B. (1999). Stymulowanie aktywności poznawczej dzieci w przedszkolu. Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Kraków.