Jak zrozumieć dziecko, chorujące na autyzm?

Jak podaje Ministerstwo Zdrowia – około 26000 dzieci w Polsce cierpi na autyzm – a obecne statystyki wskazują, że zaburzenie to może wystąpić u jednego dziecka na 100, co daje 1% szans na zachorowanie. Dane te mogą być dodatkowe zaniżone, bowiem w Polsce nie ma dokładnego procesu zbierania statystyk w obszarze Aspergera czy autyzmu.

Przyczyną braku dokładnych liczb jest m.in. specyfika tej dysfunkcji, która jest na tyle złożona, że została przekazana do systemu orzekania niepełnosprawności dopiero 11 lat temu. Co ciekawe – blisko 25% wszystkich niepełnosprawnych w wieku do lat 16 to właśnie osoby autystyczne lub z zespołem Aspergera.

Te rosnące i niepokojące dane nakazują wręcz rodzicom zaznajomienie się z objawami i etymologią choroby. Zatem, czym jest autyzm dziecięcy? Jak wygląda autyzm atypowy? Jakie objawy ma autyzm i o czym musi wiedzieć rodzic, który zmaga się z tą diagnozą?

Co to jest autyzm?

Autyzm uznaje się za jedno z najcięższych zaburzeń rozwojowych. Choroba ta pojawia się najczęściej u dzieci przed 3 rokiem życia, a jej objawy związane są z nieprawidłowym funkcjonowaniem w niemalże wszystkich sferach – od interakcji społecznych, po komunikację. Warto w tym miejscu nadmienić, że wspomniany już zespół Aspergera to oddzielne zaburzenie, które znajduje się w grupie osób z autyzmem. W grupach tych występuje duża różnorodność, co do głębokości dysfunkcji, objawów, stopnia nasilenia i innych, współistniejących problemów zdrowotnych. Ciężko jest jednoznacznie sklasyfikować i zdiagnozować dziecko, które wymaga niemalże natychmiastowego wsparcia. Bardzo często u dzieci z autyzmem pojawia się niepełnosprawność intelektualna (75% wszystkich chorych), a także indywidualne, niespecyficzne objawy (10% wszystkich chorych).

Autyzm objawy

Złożoność choroby nakazuje dość szeroką interpretację, niemniej jednak najczęściej wymienia się:

• trudności w zakresie relacji społecznych – w tym w zakresie porozumiewania się i wyobraźni
• komunikacji
• sztywność zachowania – osoby z bardzo głębokim autyzmem są wręcz niezdolne do nawiązywania jakiegokolwiek kontaktu z ludźmi i światem zewnętrznym. Niektóre dzieci wręcz nie mówią i nie komunikują się nawet za pomocą mimiki i gestów
• stereotypowe zachowanie,
• zaburzenia intelektualne,
• zaburzenia ruchowe.

Warto w tym miejscu podkreślić, że w przypadku autyzmu posługujemy się określeniem tak zwanego spektrum zaburzeń autystycznych, nazywanych skrótem ASD. Oznacza to, że osoba autystyczna może zarówno funkcjonować normalnie, jak i być całkowicie zależna i niezdolna do samodzielnego życia (w zależności od nasilenia objawów).

• Mózg dziecka a równowaga emocjonalna i psychiczna

Czy autyzm można wyleczyć?

Z autyzmu się nie wyrasta – jest to zaburzenie, które zostaje z nami do końca życia. Na szczęście dzięki skuteczniejszym metodom terapii i dzięki wczesnemu procesowi diagnostycznemu, coraz częściej osoby autystyczne są zdolne do samodzielnego i sprawniejszego funkcjonowania. Badania wykazują, że nawet 15% dzieci z zaburzeniem spektrum autyzmu ma szansę na samodzielne życie.

Jak zachowuje się dziecko chore na autyzm?

Aby odpowiedzieć na to pytanie, musimy posłużyć się pewnym stereotypowym, sztywnym zachowaniem, które występuje statystycznie najczęściej. Dziecko chore na autyzm wykazuje się brakiem reakcji na polecenia, brakiem inicjatywy, niewielką chęcią zabawy z rowiesnikami, trudnością w wyrażaniu emocji ( zarówno w postaci zamykania się na ludzi, jak i dużą nadpobudliwością i agresją) i sztywnością gestów.

Czynniki zwiększające szansę wystąpienia autyzmu

wśród skorelowanych czynników, które współistnieją z autyzmem jest między inni:

• mutacja genetyczna,
• obciążenie genetyczne – szacuje się że ryzyko dziedziczenia choroby po rodzicach cierpiących na autyzm wynosi nawet 90%, a ryzyko powtórzenia zaburzenia u rodzeństwa to około 6%,
• zespół łamliwego chromosomu,
• niska waga urodzeniowa,
• wyższy wiek rodziców,
• infekcje wirusowe, które przechodziła matka będąc w ciąży,
• niektóre leki przyjmowane podczas ciąży

Jakie zachowania wykluczają autyzm?

Jeśli jesteś rodzicem i podejrzewasz, że twoja pociecha może cierpieć na zaburzenia autystyczne, koniecznie udaj się do lekarza (psychologa i pediatry), który pozwoli postawić poprawną diagnozę. Poniższe przykłady zachowania są jedynie schematem i pewną podpowiedzią, z związku z czym nie dają gwarancji poprawnego zinterpretowania.

Dziecko chce bawić się z rówieśnikami

Bardzo często dziecko z autyzmem unika kontaktu z rówieśnikami i nie jest w stanie nawiązać znaczącej relacji. Obserwuj więc, czy maluch bawi się wyłącznie sam, czy chce integracji. Jeśli odpowiada na pytania kolegów i koleżanek, jest w stanie nawiązać jakąś relacje, nie ignoruje tego że odwiedzają go znajomi czy członkowie rodziny, może być to sygnał na nieistnienie zaburzeń z tej grupy.

Dziecko wykazuje chęć do rozmowy

W przypadku dzieci starszych, które potrafią już wypowiadać pierwsze słowa, a mimo tego nie wykazują chęci i potrzeby nawiązywania kontaktu i przeprowadzania pierwszych rozmów, może być to objaw owego zaburzenia.

Autyzm a diagnoza

Pamiętaj, że wraz z autyzmem idą w parze inne choroby, które mogą być mylące i mogą przyćmić objawy. Wśród najczęściej występujących zaburzeń współwystępujących z autyzmem są m.in.

• zaburzenia snu,
• ADHD,
• zaburzenia afektywne,
• zaburzenia lękowe,
• padaczka i tiki

Bardzo często dziecko wykazuje się agresywnością, impulsywnością, samouszkodzeniami, bólami brzucha i chronicznymi zaparciami. Co ważne – nie jest jednoznacznie stwierdzone, że dziecko musi wykazywać się pełnymi, usystematyzowanymi i standardowymi zachowaniami, a zaburzenia autystyczne są wynikiem współwystępowania wielu, innych czynników – genetycznych i środowiskowych.

W diagnostyce nie stosuj sztywnych wytycznych i schematów. Jeśli podejrzewasz, że twoje dziecko cierpi na autyzm, udaj się do psychologa, a następnie wykonaj kwestionariusz CHAT, będący jednym z najpopularniejszych badań, ułatwiających wykrycie autyzmu u małych dzieci. Formularz przeznaczony jest do oceny dzieci do 18 miesiąca życia.

Bibliografia:

[1] Speaks, A. (2011). What is autism. Retrieved on November, 17, 2011.