Czym się różni zerówka od przedszkola?

„Zerówka” jest terminem, który nie występuje w ujęciu prawa oświatowego. Jest więc to potoczne, sztucznie utworzone określenie, które opisuje oddział przedszkolny, znajdujący się w szkole podstawowej. Co ważne — oddział ten nie wchodzi w skład struktury szkoły, dzięki czemu może funkcjonować jako osobna placówka. Powstanie tych miejsc narodziło w głowach rodziców wiele pytań o program, sposób nauczania, podejście nauczycieli i ewentualne wady. Zatem, czym różni się zerówka od „klasycznego” przygotowania przedszkolnego?

Czym konkretnie różni się „zerówka” od przedszkola?

W ogólnym ujęciu — zerówka w szkole podstawowej nie różni się od oddziału przedszkolnego. W rzeczywistości jednak, gdy przyjrzymy się bliżej sposobie organizacji zajęć, ukazują nam się kluczowe różnice, które mogą wpłynąć na konkretne umiejętności dziecka (a tym samym na ostateczną decyzję rodziców).

• Godziny zajęć. W zerówce zajęcia zwykle są krótsze od zajęć w przedszkolu. W przypadku tych pierwszych mowa o 3-4 godzinach, podczas gdy w przedszkolu minimalna liczba godzin wynosi 5.
• Miejsce. Zerówka jest częścią szkoły podstawowej i podlega jej strukturze oraz programowi nauczania. Przedszkole to odrębna placówka edukacyjna, która może być zintegrowana ze szkołą.
• Wiek dzieci. Zerówka w szkole przyjmuje maluchy w wieku 6. lat (w ramach obowiązku szkolnego), podczas gdy przedszkole prowadzi zajęcia dla dzieci od 3 do 6 roku życia (w wieku przedszkolnym mogą być równie dzieci poniżej 3 lat).
• Program edukacji. Przedszkola nierzadko oferują bardzo zróżnicowany program edukacyjny, ze wskazaniem na szeroki pakiet zajęć dodatkowych. W planie są m.in. bezpłatne zajęcia z języka obcego. Dodatkowo w przedszkolnej zerówce zwykle edukacja odbywa się poprzez zabawę. W przypadku zerówki szkolnej natomiast sposób edukacji jest zbliżony do trybu szkolnego.
• Feryjność. W przypadku edukacji przedszkolnej obowiązuje nakaz wskazania przedszkoli zastępczych na czas wakacji czy ferii. Zerówka zwykle nie funkcjonuje podczas dni wolnych od nauki szkolnej (święta, wakacje, ferie itd.).
• Posiłki. W większości zerówek nie ma zapewnionych śniadań, natomiast wychowanie przedszkolne ma nałożony obowiązek zapewniania odpłatnych, pełnych posiłków. [1]

Biorąc pod uwagę powyższe różnice, ciężko jest z całą stanowczością stwierdzić, które rozwiązanie jest lepsze dla malucha i rodziców. Ostatecznie jest to bardzo indywidualna kwestia, uzależniona od możliwości, oczekiwań i potrzeb malucha.

Czy są różnice w programie nauczania między „zerówką” a przedszkolem?

Nie. Z założenia zarówno zerówka, jak i przedszkole, powinno realizować tę samą podstawę programową. Nie oznacza to jednak, że sposób jej realizacji jest bliźniaczy. Bardzo często w zerówce przedszkolnej forma zajęć jest bardziej zróżnicowana i rozbudowana — tj. obejmuje zarówno zajęcia ruchowe i manualne, jak i wycieczki czy ćwiczenia poza placówką, która urozmaicą sposób pozyskiwania wiedzy.

• Zajęcia kulinarne w przedszkolu – smakowite przygody maluchów

Czy proces adaptacji dzieci do „zerówki” jest inny niż do przedszkola?

Proces adaptacji w przedszkolu jest bardziej rozbudowany i zwykle mocniej skupia się na obawach i lękach malucha. Zerówka w szkole wychodzi z założenia, że dziecko jest starsze i bardziej świadome zachodzących zmian, a co za tym idzie — nie wymaga tak dużej pomocy i uwagi ze strony dorosłych. Warto jednak podkreślić, że są to duże uogólnienia, które nie obejmują sztywno wszystkich placówek. Zawsze zachęcamy, aby zapoznać się ze statutem konkretnego przedszkola, zerówki lub szkoły, aby uzyskać odpowiedzi na trapiące pytania.

Uwaga! Prawo oświatowe zaznacza, że zarówno przedszkole, jak i zerówka szkolna nie ma obowiązku przeprowadzenia procesu adaptacji. [2] Obowiązek ten spada na barki rodziców — bez względu na to, którą opcję wybiorą.

Jaka jest rola nauczycieli w „zerówce” w porównaniu do roli nauczycieli w przedszkolu?

W obu tych placówkach nauczyciel pełni kluczową rolę w procesie edukacji i wychowywania. Jednakże ze względu na inny tryb pracy i różny wiek dzieci, ich obowiązki (a tym samym rola) różnią się między sobą:

W zerówce szkolnej nauczyciele muszą realizować określony program nauczania, stosując metody zbliżone do tych, które będą realizowane w klasach wyższych. Pedagodzy kładą więc duży nacisk na umiejętności akademickie — tj. czytanie, pisanie, podstawy matematyki. Cała struktura zajęć bazuje na konkretnych celach, dlatego też nauczyciele wprowadzają oceny i dokumentację postępów.

Przygotowanie przedszkolne z kolei bazuje głównie na ogólnym rozwoju dziecka, kiedy to nauczyciele skupiają się na aspektach emocjonalnych i fizycznych. Program edukacji jest więc znacznie bardziej elastyczny, kładąc duży nacisk na zabawę i kreatywność pedagogów. Ćwiczenia są więc mniej strukturyzowane, a pedagog pełni rolę ogólnego opiekuna.

Jakie są zalety i wady wyboru „zerówki” zamiast przedszkola?

Jak zawsze — wybór zerówki pociąga za sobą kilka wad i zalet. Ich świadomość z pewnością pozwoli wybrać rodzicom najlepszą (pod kątem rozwoju i edukacji) decyzję.

Zalety zdobywania wiedzy w zerówce:

• przygotowuje pociechę do nowej struktury szkolnej,
• uczy szkolnego rytmu dnia,
• rozwija konkretne umiejętności, wprowadzając do przyszłej nauki,
• uczy funkcjonowania w grupie i dyscypliny,
• pozwala zachować to samo środowisko — jeśli dziecko uczestniczyć będzie w przyległej szkole podstawowej.

Zerówka szkolna — wady:

• nie zapewnia posiłków, co wymaga zaangażowania i organizacji ze strony rodzica,
• buduje presję i może być źródłem stresu,
• istnieje ryzyko, że zbyt wcześnie uczy formalnego systemu,
• może być bardzo obciążająca i męcząca pod kątem poznawczym.

Jak wybór między „zerówką” a przedszkolem wpływa na dalszą ścieżkę edukacyjną dziecka?

Kluczowe jest zrozumienie, że zerówka w szkole nastawiona jest na przygotowanie malucha na realizację późniejszego obowiązku szkolnego. Zajęcia te tworzone są z myślą o 6-latkach, a co za tym idzie, skupiają się na konkretnych umiejętnościach, które z pewnością przydadzą się w dalszych latach edukacji. W oczach wielu rodziców to „wstęp” do szkoły, który pozwala zachować płynność i zmniejsza efekt zaskoczenia np. ocenami i dyscypliną. Nieco inaczej jest w oddziale przedszkolnym zorganizowanym poza szkołą. W placówkach tych edukacja obejmuje rozwój emocjonalny i społeczny, odsuwając nieco na bok umiejętności związane z pisaniem czy liczeniem.

Bibliografia:

[1] Ustawa z 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (tekst jedn.: Dz.U. z 2021 r. poz. 1082 ze zm.) – art. 106, art. 108.

[2] Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 14 lutego 2017 r. (Dz.U. 2017 poz. 356).