Czego nie wolno przedszkolance?

Kadra pedagogów powinna wykazać się nie tylko wiedzą teoretyczną, ale także empatią, zrozumieniem, cierpliwością i stanowczością. Ma to ogromne znaczenie w kontekście wychowywania i edukacji przedszkolaków, którzy widzą w nauczycielach autorytet. Niestety zdarza się, że w placówce zatrudnione są osoby niekompetentne, które naruszają statut i prawo. Co w takiej sytuacji zrobić? Czego nie wolno kadrze pedagogów i które zachowania powinny zaalarmować rodziców?

Czego nie wolno robić w przedszkolu?

Przedszkole powinno dawać poczucie bezpieczeństwa i komfortu w zabawie i edukacji. Ważne jest więc, aby w prowadzeniu zajęć dbać o odpowiednią atmosferę i przestrzegać konkretnych wytycznych. Wszelkie zachowania, które naruszają bezpieczeństwo, utrudniają rozwój lub prowadzą do dalszych konfliktów są zakazane. Dotyczy to zarówno dzieci, jak i nauczycieli.

W przypadku dzieci negatywne wzmocnienia stosuje się w sytuacji:

• nieprzestrzegania norm i zasad życia w grupie,
• zagrażającej bezpieczeństwu i zdrowiu,
• agresji,
• niszczenia prac i zabawek,
• stawiania oporu, krzyczenia, celowego lekceważenia poleceń.

Nauczyciele z kolei nie mogą m.in. upokarzać, wykazywać się agresją, szturchać i szantażować dziecka.

Czy przedszkolanka może krzyczeć na dziecko?

Krzyk jest formą agresji. Rolą dorosłego opiekuna jest edukowanie, wychowywanie i tłumaczenie — na bazie rozmowy, wymiany zdań, a nie kłótni. Panowanie nad emocjami jest jedną z podstawowych umiejętności, która odróżnia dorosłych od dzieci. Pedagog powinien więc znaleźć sposób na zapanowanie nad dzieckiem bez użycia krzyku, który może naruszyć poczucie bezpieczeństwa maluszka.

• Jak wygląda typowy dzień w przedszkolu?

Jakie są podstawowe zasady bezpieczeństwa, których należy przestrzegać w przedszkolu?

Główną zasadą jest, aby dbać nie tylko o własne bezpieczeństwo, ale także o komfort innych dzieci. Karalne są więc wszelkie zachowania agresywne, związane z przemocą (psychiczną i fizyczną), niszczeniem, naruszaniem intymności i przestrzeni cielesnej.

Dodatkowo zarówno pomieszczenia, jak i okoliczny teren powinien być dostosowany do dziecięcych możliwości i potrzeb. Należy więc osłonić kanty mebli, zamknąć pomieszczenia z niebezpiecznymi elementami, postawić barierki, a także zamontować uchwyty przy schodkach.

Rolą nauczyciela jest dawać dobry przykład — tj. powinien on nie tylko przestrzegać norm, ale także uczyć, jak zachować się w przypadku zagrożeń. Ważne jest więc, aby pedagodzy uczyli bezpiecznych działań, szanowania rzeczy materialnych, przestrzegania prawa np. na chodniku i na przejściach dla pieszych.

Czego nie wolno przedszkolance w kontekście zachowań agresywnych?

Przedszkolanka nie może wykazać się żadną formą agresji fizycznej i psychicznej. Oznacza to, że niedopuszczalne jest szarpanie dziecka czy stawianie go siłą do kąta. Pedagog nie może naruszać przestrzeni osobistej dziecka.

Jeśli maluch wykazuje się agresją wobec rówieśników — nauczyciel musi zwrócić uwagę na problem, wskazać konkretne, naganne zachowanie, wyjaśnić, a następnie ukarać malucha, który łamie zasady życia w społeczeństwie. W skrajnych przypadkach należy powiadomić rodziców lub zaciągnąć pomocy psychologów.

Jakich słów i języka nie wolno używać w przedszkolu?

Zakazane jest używanie słów oceniających, przemocowych, mających znamiona dyskryminacji czy szantażu. Komunikaty, które tworzą presję, naruszają pewność siebie, dyskredytują lub doprowadzają do konfliktów, są niedopuszczalne nie tylko w przypadku dzieci, ale także nauczycieli.

Pedagog musi przestrzegać prawa oświatowego i norm społecznych. Komunikaty powinny motywować, tłumaczyć, stawiać granice, odpowiadać na pytania. Dorosły musi poświęcić czas dziecku, cierpliwie tłumaczyć zasady panujące w grupie. Język nacechowany negatywnie, oceniający i zakazujący sprawia, że dziecko czuje się niepewnie, działa nieświadomie, odczuwa lęk.

Niedopuszczalne są:

• przekleństwa,
• inwektywy lub określenia naruszające poczucie bezpieczeństwa (np. „Jesteś do niczego”),
• określenia rasistowskie, dyskryminujące, deprecjonujące czyjąś pracę i rolę w grupie (np. „Nigdy się tego nie nauczysz!„),
• szantaże emocjonalne i materialne (np. „Jeśli nie posprzątasz zabawek, to powiem wszystko rodzicom”).

Jakie są zasady dotyczące bezpieczeństwa podczas zabaw na placu zabaw?

Przede wszystkim — niedopuszczalne jest samotne udanie się dziecka na plac zabaw. Zwykle placówka wyznacza konkretne godziny, w których to grupy udają się na świeże powietrze (zawsze pod okiem nauczycielki!). Będąc w piaskownicy, na huśtawkach lub na drabinkach należy z nich korzystać zgodnie z przeznaczeniem. W trakcie ich użytkowania należy przestrzegać ogólnych zasad bezpieczeństwa (np. nie skakać z wysokości).

Czy dziecko może opuścić plac zabaw bez zgody?

Oczywiście, że nie. Przez cały pobyt w przedszkolu — zarówno w trakcie zabawy na świeżym powietrzu, jak i w sali zabaw — przedszkolak jest pod nadzorem i opieką nauczycieli. To oni też mają w obowiązku zapewnić bezpieczeństwo, odpowiadając prawnie za np. niedozwolone oddalenie się dziecka z budynku lub placu zabaw.

Czego nie wolno przedszkolance w kontekście naruszania prywatności innych dzieci?

Dziecko ma takie same prawa, jak osoba dorosła. Oznacza to, że niedopuszczalne jest narażanie go na zachowania agresywne, naruszające przestrzeń prywatną, wzbudzające lęk. Aby zbudować relację opartą na zaufaniu, kluczowe jest stworzenie przestrzeni, w której jest miejsce np. na samotność. Zmuszanie dziecka do mówienia o swoich emocjach, do aktywności wbrew swojej woli i do zachowań, które nie są spójne z normami wyniesionymi z domu, mogą spowodować dysonans.

Przedszkolanka musi:

• Wyrabiać kompromisy.
• Tolerować różne, nieszablonowe zachowania dziecka (o ile nie naruszają bezpieczeństwa innych dzieci).
• Ostrzegać i przypominać o normach i zasadach w grupie.
• Budować relację na autorytecie i zaufaniu.
• Wykazać się empatią i cierpliwością.
• Znać swoje prawa i obowiązki.
• Być świadoma praw dzieci (zwłaszcza Konwencji z 1989 roku)[1].

Bibliografia:

[1] Dawid Michalski, Źródła międzynarodowej ochrony praw dziecka w Organizacji Narodów Zjednoczonych, „Aequitas” (1), 2013, s. 46-60, ISSN 2300-7656.

[2] Korczak, J. (2021). Prawo dziecka do szacunku. Miasto Książek.