Regularna rozmowa z dzieckiem w wieku przedszkolnym jest niezwykle ważna nie tylko dla jego rozwoju emocjonalnego, społecznego i językowego, ale także dla budowania więzi z dorosłym Odpowiednio prowadzona komunikacja może mieć znaczący wpływ na zdrowie psychiczne, poczucie bezpieczeństwa i zdolność adaptacji dziecka. Co więcej — to dzięki dialogowi opiekun może obserwować niepokojące sygnały, które zwiastują problemy relacyjne czy rozwojowe. Zatem, jak rozmawiać z dzieckiem? Dlaczego tak ważne jest, co dziecko słyszy o przedszkolu? Jak zadawać pytania, aby uzyskać wartościowe odpowiedzi?
Spis treści
ToggleMałe dziecko, które idzie do przedszkola, zderza się z wieloma emocjami i wyzwaniami. Ważne jest, aby towarzyszyć mu w tej drodze, dbając o jego komfort i bezpieczeństwo. Rozmowa pozwala dziecku mówić o swoich potrzebach, zwierzać się, otwierać i budować relacje. Przedszkolak w ten sposób nie tylko uczy się prowadzić dialog, ale także dowiaduje się jak nazywać emocje, jak opisywać wydarzenia, określać swoje oczekiwania i obawy.
Dodatkowo stopniowe otwieranie się, mówienie o sobie i wskazywanie różnych zależności rozwija dziecko pod kątem psychicznym, społecznym, emocjonalnym i językowym.
Rozmowa z dzieckiem w przedszkolu powinna odbywać się w sposób empatyczny, cierpliwy, bez presji. Im naturalniej prowadzisz komunikację, tym maluch czuje się pewniej i swobodniej. Szanuj jego emocje, nie sugeruj odpowiedzi, nie narzucaj zdania, a przy tym wszystkim obserwuj, jak zmienia się jego postawa ciała.
Ponadto pamiętaj o 5., poniższych regułach:
Nie oceniaj i nie porównuj malucha z innymi dziećmi w grupie. Dużo ważniejsze jest skoncentrowanie się na konkretnym zachowaniu — jego przyczynach i konsekwencjach. Wyjaśnij więc, dlaczego pewne działania są nieakceptowalne. Wskaż przy tym alternatywne modele zachowania, mówiąc, dlaczego takie ważne jest przestrzeganie norm społecznych (np. ’Gdy tak się zachowujesz, to inni są smutni’). Bądź przy tym konsekwentny w swoich oczekiwaniach.
W wieku przedszkolnym dziecko zaczyna rozumieć i stosować coraz to więcej słów. Dialog jest więc głównym sposobem na stopniową naukę tworzenia komunikatów, budowania zdań i interpretowania wypowiedzi innych osób.
Warto poruszać wszelkie tematy, które związane są z zainteresowaniami i hobby dziecka. Starsze dzieci chętniej rozmawiają o uczuciach, emocjach, relacjach międzyludzkich, podczas gdy małe dzieci łatwiej mówią o pogodzie, codziennych czynnościach, ulubionych bajkach. Z czasem warto rozmawiać na temat nauki, innych dzieci, zabawy i rodziców — np. w kontekście planów na weekend, wspólnych wakacji, ulubionych aktywności. Im większa jest różnorodność podejmowanych tematów, tym sprawniej i szybciej dziecko uczy się zupełnie nowych słów.
Pamiętaj, że rozmowa z dzieckiem jest relacją asymetryczną i mocno zróżnicowaną ze względu na poziom kompetencji komunikacyjnych[1][2]. Dlatego też tak ważne jest, aby stworzyć bezpieczną i otwartą przestrzeń, w której dziecko czuje się swobodnie. Prowadź dialog bez oceniania, zapewnij, że maluch może powiedzieć o wszystkim w taki sposób, jak umie. Staraj się pomóc dziecku w rozmowie. Gdy poczuje się zagrożone — nie naciskaj, nie twórz presji, nie traktuj rozmowy jako obowiązku lub kary. Dodatkowo zadawaj otwarte pytania, które zachęcają do dłuższej rozmowy.
W otwartym dialogu, który ma zachęcić do tworzenia własnych zdań i wyrażania emocji, należy unikać:
Unikaj wszelkich słów, które mogą być interpretowane jako negatywne, krytykujące, naruszające bezpieczeństwo dziecka. Wystrzegaj się także języka, który może być niezrozumiały i zbyt skomplikowany. Staraj się dostosować złożoność zdań do umiejętności malucha — zamiast zdań wielokrotnie złożonych rozbij wypowiedź na krótkie, proste sentencje z pominięciem związków frazeologicznych, metafor i rozbudowanych epitetów. Absolutnie zakazane jest używane słów przemocowych (np. „Nie zasługujesz na deser„), wulgarnych, opartych na szantażu emocjonalnym (np. „Jak się w ten sposób będziesz zachowywać, to dzieci przestaną Cię lubić”).
Bibliografia:
[1] Rostańska, E. (2010). Dziecko i dorosły w rozmowie. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
[2] Kuszak, K., & Basińska, A. (2021). Rozmowa z dzieckiem w rodzinie w perspektywie przyszłych pedagożek. Wychowanie w Rodzinie, 24(1/2021)), 47-60.
Wyprawka do przedszkola - o czym trzeba pamiętać