Ile trwa okres adaptacji w przedszkolu?

Adaptacja w przedszkolu to proces, w którym dziecko uczy się nowego środowiska, doświadcza bodźców i zderza się z nowymi wyzwaniami. To etap rozwojowy, który przebiegać może zarówno łagodnie, jak i burzliwie. Dlatego też dla rodziców i malucha jest to bardzo przełomowy moment – zwłaszcza, jeśli trwa bardzo długo i generuje wiele, skrajnych emocji. No właśnie, ile trwa adaptacja w przedszkolu? Jak ona przebiega i czy u niektórych dzieci może skutkować całkowitym niepowodzeniem?

Czy każde dziecko przechodzi okres adaptacji w przedszkolu?

Tak. Proces adaptacji jest naturalnym etapem, polegającym na dostosowaniu się do nowych warunków i środowiska przedszkolnego. Kluczowe w tym elemencie jest zrozumienie, że nie każdy maluch ów proces adaptacji przechodzi w jednoznaczny, szablonowy sposób. Nie powinna więc dziwić Cię sytuacja, w której dziecko płacze, odczuwa duży lęk, wykazuje się agresją lub wręcz przeciwnie – bardzo szybko ma poczucie bezpieczeństwa i chętnie doświadcza nowej rzeczywistości.

Co dzieje się podczas okresu adaptacji w przedszkolu?

Ogromną rolę w procesie adaptacji pełnią zarówno rodzice, jak i przedszkole. Ważne jest, aby przystosowanie psychospołeczne dziecka odbywało się na zasadzie małych kroków. Rodzic więc powinien uprzedzić swoje dziecko o nadchodzących zmianach, a następnie przedstawić plan dnia, wytłumaczyć przyczynę zmian i odpowiedzieć na pytania, które z owych zmian wynikają. Sam proces rozłąki powinien być krótki, pozbawiony skrajnych emocji. Nie okazuj dziecku własnych rozterek, nie dziel się swoimi obawami, skup się na psychicznym przygotowaniu malucha do samodzielnego rozwiązywania problemów. Gdy jest to możliwe – warto zachęcić dziecko do samodzielności.

Biorąc pod uwagę, że jest to ważny etap w życiu dziecka, przedszkole nie powinno pozostawać obojętne. Docelowo więc placówka powinna doglądać dziecko i w skrajnej sytuacji – zezwolić na uczestniczenie rodzica w procesie adaptacji. Kluczowe jest także zapewnienie dzieciom poczucie bezpieczeństwa (np. poprzez zabawy adaptacyjne).

Kto powinien być obecny podczas okresu adaptacji dziecka w przedszkolu?

Przystosowanie dziecka do nowego środowiska powinno zachodzić pod okiem pedagogów i przedszkolanek. Dodatkowo w procesie tym ma prawo uczestniczyć rodzic – przedszkole, które zakazuje obecności rodzica narusza prawa dziecka.

Jakie są korzyści z okresu adaptacji w przedszkolu?

Przeprowadzenie „zgodnej ze sztuką” adaptacji to prosta droga do poprawnego rozwoju dziecka, odseparowania go od negatywnych emocji, a także stworzenia drogi do samodzielności i niezależności. Dlaczego? Ponieważ dotychczas Twoje dziecko utożsamiało swoje bezpieczeństwo z obecnością znajomych twarzy. Teraz okazuje się, że może być szczęśliwym podczas samodzielnej zabawy i integracji z rówieśnikami.

Dodatkowo dziecko, które odczuwa pozytywną motywację dotyczącą przedszkola chętniej do niego chodzi, angażuje się w nowe aktywności, buduje nowe umiejętności i pasje, które z pewnością zaowocują w przyszłości.

Jak ułatwić dziecku adaptację w przedszkolu?

Zapisanie dziecka do przedszkola powinno być związane z osiągnięciem rozwojowym dziecka. Maluch musi wykazywać się tzw. gotowością przedszkolną, dzięki której poradzi sobie w nowej sytuacji pod kątem społecznym, rozwojowym i emocjonalnym. Ewentualne trudności dziecka uzależnione są od czynników wewnętrznych i zewnętrznych. Wśród tych drugich wymieniana jest m.in. postawa rodzicielska [3] i uczestnictwo rodzica w procesie adaptacji. Dlatego też tak ważna jest rozmowa, tłumaczenie dziecku nowej rzeczywistości i nauka samodzielności.

Kluczowe jest poczucie bezpieczeństwa dziecka – praca nad tym obszarem rozpoczyna się w domu, kiedy to rodzice pokazują, że maluch może czuć się bezpiecznie podczas samotnych zabaw. Wielu rodziców decyduje się również odbierać dziecko wcześniej i uczestnicy (zwłaszcza na początku) w zajęciach z innymi dziećmi.

Jak długo trwa okres adaptacji w przedszkolu?

Zarówno krótka, jak i długa adaptacja w przedszkolu może negatywnie rzutować na rozwój dziecka [3]. Najczęściej trwa ona od kilku dni, do nawet kilku miesięcy.

Jak przetrwać okres adaptacyjny w przedszkolu?

Przeprowadzając adaptację ze swoją pociechą przede wszystkim postaw na:

• otwartą rozmowę i odpowiednie przygotowanie w domu – przyzwyczajaj dziecko do nadchodzących zmian,
• mów dziecku kiedy wrócisz (np. po obiedzie),
• zachęcaj go do nowych aktywności, do samodzielności i pozostawania samemu w pokoju,
• nie zaskakuj dziecka nową sytuacją – zamiast tego wytłumacz, jak teraz będzie wyglądał każdy dzień w przedszkolu,
• nie przelewaj na niego swoich obaw czy trudnych emocji,
• nie twórz presji, nie porównuj dziecka z rówieśnikami, zamiast tego spytaj co czuje dziecko i czego się obawia,
• pozytywnie nastaw dziecko do nowej rzeczywistości i poświęć dziecku należyty czas.
• nie wpajaj w dziecku poczucia obowiązku szybkiej adaptacji,
• nie twórz długich rozstań – daj maluchowi buziaka w progu przedszkola i wyjdź,
• daj mu czas, wykaż się cierpliwością i zrozumieniem dla jego emocji.

W jakich sytuacjach zrezygnować z przedszkola?

Niepoprawnie przeprowadzona adaptacja dziecka (np. w sytuacji, gdy maluch jest pozostawiony sam sobie) to solidny argument na wypisanie dziecka z placówki. Oprócz tego warto rozważyć ten krok, gdy maluch spotyka się z agresją ze strony rówieśników, gdy widzisz zauważalną, negatywną zmianę zachowania dziecka lub gdy nagminnie łamany jest statut przedszkola.

Jakie są skutki długotrwałego okresu adaptacji w przedszkolu?

Długotrwała adaptacja pogłębia poczucie lęku separacyjnego, który z kolej wzbudza w dziecku duże poczucie zagrożenia i niepewności. Dziecko nie czuje się pewnie w nowym środowisku i niechętnie bawi się z innymi dziećmi, w związku z czym w przyszłości również będzie niechętnie uczestniczyło w nowych aktywnościach. W niektórych przypadkach pozostawienie dziecka może powodować agresję, przez którą maluch zaczyna bronić się przed zewnętrznymi bodźcami. To z kolei tworzy szereg problemów relacyjnych, a małe dziecko uczy się, że agresja to skuteczny sposób na wyładowanie swoich emocji.

Bibliografia:

[1] Kanka, L. Rola rodziny i przedszkola w procesie adaptacji dziecka trzyletniego do warunków przedszkola.

[2] Słowik, Z. (2018). Wpływ nauczyciela na adaptację dziecka trzyletniego do przedszkola.

[3] Gierszewska, A. (2018). Adaptacja dziecka do przedszkola–wyniki badań przeprowadzonych w Polsce i Niemczech w 2014 roku. Przegląd Pedagogiczny, (1), 185-195.