Infekcja czy alergia? Co może wywołać pokrzywkę u dziecka?

Pokrzywka u dzieci to powszechna, ale niepokojąca dolegliwość skórna, której towarzyszy intensywny świąd i pieczenie. Objawia się nagłym pojawieniem się bąbli o różnym rozmiarze, otoczonych zaczerwienieniem. Choć zazwyczaj zanikają szybko, przyczyny pokrzywki mogą być różnorodne – od reakcji alergicznych na pokarmy takie jak mleko krowie czy orzechy, po infekcje wirusowe i bakteryjne. Zrozumienie źródła problemu jest kluczowe dla odpowiedniego leczenia tej przypadłości u najmłodszych.

Pokrzywka u dziecka – jak się objawia?

Pokrzywka u dziecka to nagły problem skórny, objawiający się bąblami otoczonymi zaczerwienieniem. Te zmiany przypominają poparzenia pokrzywą i mają różowy lub jasnoczerwony kolor. Rozmiary bąbli bywają zróżnicowane, od kilku milimetrów do kilkunastu centymetrów, wyraźnie oddzielając się od zdrowej skóry. Dziecko często doświadcza intensywnego świądu, pieczenia oraz uczucia ciepła na skórze. Zmiany te mogą pojawić się na całym ciele lub ograniczać się do mniejszych obszarów jak tułów, kończyny czy twarz. Najczęściej pokrzywka dotyka niemowląt i dzieci w wieku przedszkolnym. Wyróżnia się formy ostre i przewlekłe – u maluchów zazwyczaj występują ostre postaci związane z infekcjami bądź alergenami.

• ostra pokrzywka pojawia się gwałtownie i ustępuje szybko,
• przewlekła trwa ponad sześć tygodni,
• charakteryzuje się nawracaniem objawów.

Choć nie jest zaraźliwa, może znacząco obniżyć komfort życia dziecka przez uporczywy świąd.

Jakie są główne przyczyny pokrzywki u dzieci?

Pokrzywka u dzieci często występuje z powodu kontaktu z alergenami. Najczęściej są to alergeny związane z jedzeniem, takie jak:

• mleko krowie,
• jajka,
• orzechy,
• cytrusy.

Niemniej jednak, również substancje unoszące się w powietrzu, takie jak pyłki roślin i roztocza kurzu domowego, mogą wywoływać objawy. Użądlenia owadów oraz kosmetyki zawierające uczulające składniki także bywają przyczyną. Dodatkowo niektóre leki, zwłaszcza:

• antybiotyki,
• niesteroidowe leki przeciwzapalne,

mogą prowadzić do pojawienia się pokrzywki. Infekcje pochodzenia bakteryjnego, wirusowego lub grzybiczego również często stoją za tym schorzeniem u najmłodszych. Należy również rozważyć:

• zakażenia pasożytnicze,
• choroby autoimmunologiczne
• jako potencjalne źródła problemu.

Zimno lub ciepło oraz inne czynniki fizyczne także odgrywają rolę w pojawianiu się pokrzywki. Często jednak nie uda się określić dokładnej przyczyny, co wtedy klasyfikuje przypadek jako pokrzywkę idiopatyczną.

Infekcja czy alergia: jak rozpoznać, co wywołało pokrzywkę u dziecka?

Zrozumienie, czy pokrzywka u dziecka jest spowodowana infekcją czy alergią, wymaga wnikliwej analizy objawów oraz okoliczności ich wystąpienia. Na początek kluczowe jest przeprowadzenie szczegółowego wywiadu medycznego przez lekarza. Istotne jest zidentyfikowanie kontaktu z nowymi substancjami lub produktami spożywczymi, a także obecności innych objawów, takich jak katar czy podwyższona temperatura.

Jeżeli pokrzywce towarzyszą oznaki infekcji, takie jak gorączka lub ból gardła, można podejrzewać wirusową lub bakteryjną przyczynę. Infekcje te często prowadzą do ostrego przebiegu pokrzywki. Z kolei alergie najczęściej wynikają z jedzenia określonych produktów lub ekspozycji na środowiskowe alergeny i pojawiają się szybko po kontakcie z nimi. Czas trwania symptomów również odgrywa rolę. Ostra postać pokrzywki zwykle ustępuje w ciągu kilku dni, podczas gdy przewlekła może utrzymywać się ponad sześć tygodni i sugeruje inną przyczynę niż jednorazowa styczność z alergenem. Dodatkowo lekarz może rekomendować testy skórne lub badania krwi w celu potwierdzenia diagnozy alergii. W sytuacji podejrzenia infekcji konieczne mogą być dalsze badania laboratoryjne w celu identyfikacji patogenu.

Jakie infekcje najczęściej powodują pokrzywkę u dzieci?

W przypadku dzieci pokrzywka często jest efektem infekcji wirusowych, zwłaszcza tych spowodowanych przez enterowirusy i adenowirusy. Towarzyszą im czasem gorączka, kaszel czy biegunka. Nie można jednak zapominać o bakteriach, które również są winowajcami. Przykładem mogą być bakteryjne zapalenie gardła czy zakażenia układu moczowego (ZUM), które także przyczyniają się do tego problemu. Kluczowe jest obserwowanie dodatkowych symptomów, co ułatwia identyfikację źródła kłopotów. Pokrzywka u maluchów może być także reakcją na alergeny. Najczęściej są to te pokarmowe:

• mleko krowie,
• jajka,
• orzechy,
• cytrusy.

Alergeny środowiskowe w postaci pyłków roślin czy roztoczy kurzu domowego również mogą powodować takie objawy skórne. Ponadto kosmetyki z uczulającymi składnikami i ukąszenia owadów nierzadko prowadzą do niepożądanych reakcji skórnych.

Jakie alergeny mogą wywołać pokrzywkę u dziecka?

Alergeny wywołujące pokrzywkę u dzieci to zarówno produkty spożywcze, jak i substancje unoszące się w powietrzu. Do najczęściej spotykanych alergenów pokarmowych należą:

• mleko krowie,
• jajka,
• orzechy,
• cytrusy.

Ich spożycie nierzadko prowadzi do gwałtownych reakcji skórnych. Jednak nie tylko jedzenie sprawia kłopoty. Alergeny wziewne, takie jak:

• pyłki roślin,
• kurz,
• sierść zwierząt domowych,
• jad owadów.

Także mogą wywołać alergię objawiającą się pokrzywką. Kontakt z tymi substancjami często skutkuje wysypką na skórze dziecka. Dodatkowo, jad owadów stanowi silny alergen – jego użądlenie bywa przyczyną rozległych zmian skórnych. Nie można zapominać o alergenach kontaktowych. Kosmetyki zawierające uczulające składniki również mogą prowadzić do wystąpienia pokrzywki po ich aplikacji na skórę dziecka. W przypadku podejrzenia alergii warto unikać znanych czynników wywołujących reakcję i zasięgnąć porady lekarza w celu przeprowadzenia diagnostyki oraz wdrożenia ewentualnego leczenia.

Jak przebiega diagnostyka pokrzywki u dzieci?

Diagnostyka pokrzywki u dzieci rozpoczyna się od identyfikacji charakterystycznych bąbli na skórze. Kluczowym etapem jest dokładny wywiad lekarski, który umożliwia ustalenie potencjalnych przyczyn objawów. Lekarz interesuje się historią chorobową dziecka oraz jego ekspozycją na alergeny, a także obecnością innych symptomów, takich jak gorączka czy katar. Kolejnym krokiem jest badanie fizykalne, które pozwala ocenić stan skóry i ogólne zdrowie młodego pacjenta. W razie potrzeby mogą być przeprowadzone dodatkowe testy laboratoryjne:

• morfologia krwi dostarcza informacji o ewentualnych infekcjach lub reakcjach alergicznych,
• testy alergologiczne, w tym skórne lub poziom IgE we krwi, pomagają zidentyfikować konkretne alergeny,
• czasami zaleca się analizę kału pod kątem obecności pasożytów mogących prowadzić do pokrzywki.

Choć zakres badań jest szeroki, czasem trudno jednoznacznie określić przyczynę schorzenia u dzieci. W takich przypadkach niezbędna bywa dalsza obserwacja i ewentualna zmiana strategii diagnostycznej.

Jak wygląda leczenie pokrzywki wywołanej infekcją i alergią?

Leczenie pokrzywki u dzieci, wywołanej infekcją lub alergią, jest uzależnione od jej źródła. W przypadku reakcji na alergen wskazane są doustne leki przeciwhistaminowe, które skutecznie łagodzą swędzenie i obrzęk, alternatywnie można zastosować miejscowo żel z dimetindenem. Gdy przyczyną problemu jest infekcja, kluczowe staje się odpowiednie leczenie antybiotykami lub lekami przeciwwirusowymi, zależnie od patogenu.

• dodatkowym wsparciem mogą być zimne okłady,
• stosowanie maści z pantenolem,
• stosowanie żelu aloesowego.

Jeśli te podejścia nie przynoszą ulgi, warto zwrócić się do lekarza. Może być konieczna dalsza diagnostyka i dostosowanie leczenia do specyficznych potrzeb dziecka.

Kiedy pokrzywka u dziecka wymaga pilnej konsultacji lekarskiej?

Pokrzywka u dziecka to przypadłość, która wymaga natychmiastowej konsultacji z lekarzem w sytuacji, gdy objawy stają się potencjalnie groźne dla życia. Szczególnie niebezpieczne jest pojawienie się obrzęku w okolicach gardła i krtani, ponieważ może to prowadzić do trudności z oddychaniem. Objawy takie jak:

• uczucie ciała obcego w gardle,
• duszność,
• zmiana głosu.

To sygnały alarmowe i powinny skłonić do wezwania pogotowia. Kiedy pokrzywka obejmuje duże obszary skóry lub towarzyszy jej obrzęk naczynioruchowy, na przykład na języku lub w krtani, również konieczna jest szybka porada lekarska. W takich sytuacjach lekarz może przepisać leki przeciwobrzękowe i przeciwzapalne, które pomogą złagodzić objawy oraz zapobiegną powikłaniom. W przypadku przewlekłych objawów pokrzywki również warto odwiedzić specjalistę. Gdy alergia utrzymuje się dłużej niż kilka dni lub nasila się mimo stosowanego leczenia, konieczna jest ocena zdrowia przez lekarza. Może on wtedy zalecić dodatkowe badania oraz dostosować terapię do indywidualnych potrzeb dziecka.

Bibliografia:

1. Polskie Towarzystwo Alergologiczne (PTA). Rekomendacje diagnostyki i leczenia pokrzywki ostrej i przewlekłej u dzieci. Warszawa, 2023–2024.
2. Polskie Towarzystwo Dermatologiczne (PTD). Wytyczne postępowania w pokrzywce u dzieci i młodzieży. Warszawa, 2023.