Cukier, nazywany również “białą śmiercią” jest w niemalże każdych produktach spożywczych – od chleba, po sosy, aż po słodycze. Na szczęście zwiększona świadomość dot. zdrowia i poprawnie skomponowanych posiłków wymusiła na konsumentach i producentach poszukiwanie zdrowszych alternatyw. Zwłaszcza, odkąd lekarze i dietetycy jasno podkreślają, że cukier znajduje się na liście najbardziej szkodliwych produktów – zarówno w przypadku osób dorosłych, jak i dzieci.

O szkodliwości cukru znajdziemy bezlik artykułów i badań, które jednogłośnie stwierdziły, że ten przyczynia się do m.in. otyłości, cukrzycy typu 2., a także nadciśnienia i innych chorób cywilizacyjnych. Wszystkie te dolegliwości zmniejszają sprawność i obniżają jakość naszego życia, co dodatkowo podkreśla toksyczność owego składnika.

Lekarze wspominają, jak szkodliwy jest cukier w diecie niemowlaka, apelując o poszukiwanie zdrowszych alternatyw. Znajomość dostępnych produktów jest kluczowa, aby zbudować nowe nawyki żywieniowe i zadbać o zdrowie dorastającego malucha. Zatem, jak ograniczyć cukier w diecie?

Dlaczego cukier szkodzi?

Cukier spożywczy służy przede wszystkim do słodzenia napojów, ciast i deserów, nadając ulubionym przekąskom wyjątkowego smaku. Wiele producentów stosuje cukier w mniej oczywistych produktach (np. ketchupie, wędlinach, sosach), wykorzystując fakt, że cukier ma skłonności uzależniające. Dlatego też cukier w diecie dziecka może występować w najbardziej niepozornej formie – rzekomo zdrowych deserkach, sokach i musach.

Cukier jest związkiem chemicznym. który złożony jest z:

• węglowodanów prostych – monosacharydów, takich jak np. glukoza,
• węglowodanów złożonych – np. w formie skrobi i glikogenu.

Węglowodany złożone nie są tym samym, co węglowodany proste. Ich różnica polega nie tylko na budowie, ale także właściwościach i sposobie, w jaki oddziałują na nasz organizm. Dlatego też dieta, która oparta jest na węglowodanach złożonych, nie jest tak niebezpieczna dla zdrowia, jak ta, złożona z cukrów prostych.

Cukier vs. zdrowie

Nasz mózg potrzebuje paliwa – a więc glukozy, która wraz z tlenem wykorzystywana jest w procesie oddychania komórkowego. Krótko mówiąc – to dzięki niej mamy energię do działania, a także siłę do odbywania aktywności i do realizowania codziennych obowiązków. Bez energii nasze komórki nerwowe i krwinki czerwone nie funkcjonują poprawnie i obumierają, a nasz organizm przestaje normalnie funkcjonować.

Warto jednak pamiętać, że cukier to paliwo wysokoenergetyczne, posiadające puste kalorie. Oznacza to, że cukierki, czekolady i ciastka nie zawierają żadnych składników odżywczych i są szybkim sposobem na dostarczenie paliwa, nie dostarczając przy tym witamin i mikro – i makroskładników. Co więcej – cukier posiada sporo kcal, będąc tym samym głównym winowajcą nadwagi i otyłości[2].

Według danych, Polacy przekraczają limit dziennego spożycia o 100%, jedząc nawet 12 łyżeczek cukru dziennie.

Wniosek? Cukier jest głównym winowajcą naszego złego samopoczucia, braku koncentracji, nadwagi, a tym samym wielu chorób – poczynając od cukrzycy typu 2, przez nadciśnienie i otłuszczenie organów. Gromadzenie się tego toksycznego tłuszczu trzewnego trzewnego może doprowadzić do miażdżycy i chorób sercowo-naczyniowych.

Czym zastąpić cukier w diecie?

Na szczęście współcześni producenci oferują nam szereg zdrowszych i wartościowych alternatyw, które z powodzeniem zastąpią klasyczny, biały cukier. Na sklepowych półkach zwróć uwagę, czy jest:

• stewia – czyli roślina pochodząca z Ameryki. Słodsza od cukru (nawet 300 razy). posiadająca mniej kalorii (jedna łyżeczka stewii odpowiada jednej szklance cukru). Stewię dostaniemy zarówno w formie płynnej, jak i w formie tabletek czy krążków, które możemy wsypywać do herbaty lub kawy.
• ksylitol – zamiennik cukru, bardzo często stosowany w diecie ketogenicznej i w kuchni pacjentów, cierpiących na zaburzenia glikemii. Pozyskiwany jest z kory brzozy i zawiera nawet 40% mniej kalorii, niż tradycyjny, biały cukier. Wyróżnia się niskim indeksem glikemicznym (8), a w smaku jest niemalże identyczny co mniej zdrowy zamiennik.
• erytrol – związek chemiczny, występuje naturalnie w niektórych owocach i pyłkach kwiatowych. Bardzo często pozyskuje się go w procesie fermentacji glicerolu. Erytrol wygląda niemalże identycznie, jak biały cukier i jest zdecydowanie mniej słodki. Zalecany diabetykom, ze względu na niski indeks (0) i niewielką kaloryczność (20 kcal w 100g produktu).
• syrop klonowy – pozyskiwany z pni klonów. Nie zawiera konserwantów i posiada długą datę przydatności do spożycia (około 18 miesięcy). Syrop klonowy jest zdecydowanie zdrowszy, ma mniej kalorii, ale także wysoki indeks (65), przez co nie jest zalecany diabetykom.
• melasa – ciemnobrązowy, gęsty syrop, będący produktem ubocznym przy procesie produkcji cukru. Zawiera około 50% sacharoza. Najbezpieczniejsza i najpopularniejsza melasa trzcinowa lub buraczana, a jej największą zaletą jest niska kaloryka. Uwaga! Melasa posiada wysoki indeks (70) i nie jest zalecana osobom cierpiącym na zaburzenia glikemii.
• miód – bardzo słodki i przede wszystkim niezwykle zdrowy. Wyróżnia się wartościami odżywczymi i wysoką kalorycznością, dlatego nie warto go nadużywać. Miód wykazuje się zdolnościami rozgrzewającymi i przeciwzapalnymi.
• syrop daktylowy – znajdziesz go w sklepach ekologicznych. Wyróżnia się bardzo specyficznym i wyjątkowym smakiem – doskonałym do deserów, herbat i owsianek. Warto jednak pamiętać, że syrop posiada wysoki indeks glikemiczny (60).

Jak ograniczyć cukier w diecie?

Maluchy, które uwielbiają słodkie przekąski – lody, ciasteczka i batoniki – mogą kaprysić na wieść, że pragniesz ograniczyć cukier w diecie. Na szczęście istnieje wiele alternatyw (miód czy syrop daktylowy), które smakiem są równie atrakcyjne co klasyczny, biały cukier. Ograniczając słodkości pamiętaj, aby wytłumaczyć swojemu dziecku, dlaczego cukier jest szkodliwy. Poszukaj także zdrowszych alternatyw, które wykorzystać możesz w swojej kuchni – gwarantujemy, że wiele z nich nie różni się smakiem od wspomnianej już “białej śmierci”. Jeśli Twój maluch chce zjeść coś słodkiego – przygotuj przekąskę w domu, upewniając się, że każdy składnik jest zdrowy i bezpieczny dla dorastającego organizmu. Domowe ciasteczka owsiane lub sorbet z ulubionych, mrożonych owoców doskonale zastąpi sklepowe ciasteczka i batoniki.

Bibliografia:

[1]Barnes, A. C. (1964). The sugar cane. Sugar Cane.

[2]Kłosiewicz-Latoszek L. i Cybulska B. (2011). Cukier a ryzyko otyłości, ryzyko i epidemie-naczyniowych. Problemy Higieny i Epidemiologii , 92 (2), 181-186.