Kobieta, która chce być liderką: w czym przeszkadza nam rynek i stereotypy?

Stereotyp jest bardzo złożoną konstrukcją myślową, która zawiera komponenty poznawcze emocjonalne i behawioralne. Ich zadaniem jest uproszczenie poszczególnych zjawisk, bądź grup społecznych, przypisując bardzo często krzywdzące i uogólniajace cechy charakteru. Krótko mówiąc stereotyp jest pewnym zbiorem wyobrażeń lub schematów, które są przepisywane danym grupom, rasom, płciom. To na ich podstawie bardzo często powstają oceny i uproszczenia.

Nietrudno się więc domyślić, że stereotypy bywają bardzo krzywdzące, a walka z nimi bywa niezwykle trudna i mozolna. O skutkach stereotypu przekonała się niejedna kobieta, która pragnęła założyć własny biznes, stając się tym samym liderką przez duże L. Okazuje się bowiem, że zarówno rynek pracy, jak i te ugruntowane przekonania są niezwykle dużą przeszkodą – zwłaszcza w naszym kraju.

Liderka vs. rynek pracy

Czy wiesz, że jedynie 1/3 stanowisk kierowniczych w Polsce obsadzana jest przez kobiety? Szczególnie mało Polek zajmuje stanowiska związane z byciem dyrektorem bądź prezesem. Szacuje się, że to stanowisko zajmuje zaledwie 2% wszystkich kobiet pracujących. Co ciekawe, jeszcze kilka lat temu, poziom zatrudnienia kobiet w Polsce był o prawie 30% mniejszy niż w przypadku zatrudnienia kobiet w 2021 roku, co niejako kłóci się z przekonaniem, że kobiety preferują pozostanie w domu i opiekę nad potomstwem.

W przypadku kobiet bardzo często występuje zjawisko nazwane “lepką podłogą”.[1] Oznacza to, że te zdecydowanie częściej podejmują się prac gorzej płatnych, o mniejszej możliwości awansu oraz o niskim prestiżu. Specjaliści wskazują, że jest to efekt tak zwanego szklanego sufitu[1], który wskazuje pewną niewidzialną barierę w awansie zawodowym. Barierą tą mogą być właśnie wspomniane już stereotypy oraz przekonania, że kobiety nie mają odpowiednich cech przywódczych.

Nierówność płciowa na rynku pracy jest dość powszechnym tematem. Dyskryminacja dotyka przede wszystkim kobiet – zwłaszcza, gdy dochodzi do podziału na zawody typowo kobiece i typowo męskie.

Stereotypy te są nie tylko niezwykle krzywdzące, ale także błędne, bowiem według badania z 2011 roku przedsiębiorstwa z udziałem kobiet generowały ponad 30% przychodów wszystkich mikrofirm. Co więcej – wynagrodzenie w kobiecych przedsiębiorstwach jest znacznie wyższe, podobnie jak nakłady na tak zwane środki trwałe.

• Pozbądź się rozstępów – TOP 3 najlepszych kosmetyków i zabiegów

Liderka vs. stereotypy

Od lat ugruntowany jest stereotyp mówiący, że kobiety wyróżniają się “miękkimi” umiejętnościami, podczas gdy nie radzą sobie z sytuacjami wymagającymi uporu, czy słynnej, “męskiej, silnej ręki”. Wielokrotne badania (również wśród dzieci) udowodniły, że kobiety utożsamiane są z pewną wrażliwością, niezrównoważeniem emocjonalnym i delikatnością. Nie trudno się domyśleć, że cechy te są nieco sprzeczne z cechami, które przypisuje się liderom i kierownikom. Być może właśnie dlatego mężczyźni zdecydowanie częściej zarządzają firmami w branży np. bankowości, inwestycji, budownictwa, energetyki, produkcji czy branży IT. Liczby te wynikają z faktu, że wszystkie te branże utożsamiane są z pewną męskością, otwartością, nieustępliwością, które oczywiście w stereotypowym mniemaniu wyrażają wyłącznie mężczyźni.

Co ciekawe – płeć menedżera w pewnym stopniu dominuje kształt zespołu. Jeżeli więc kierownikiem jest mężczyzna, najprawdopodobniej zbuduje on męski zespół, który w ten sposób automatycznie potwierdzi stereotyp, mówiący, iż w danej branży powinni pracować mężczyźni. Jeśli więc nie damy szansy kobiecie-liderce, najpewniej inne kobiety również nie znajdą pracy w danym zakładzie czy zespole.

Kobieta liderem – czy to możliwe?

Na szczęście akcje społeczne uzmysławiają absurdy tych stereotypów. Co więcej – coraz większa świadomość na rynku pracy powoduje, że w ciągu ostatnich lat zaczynamy zauważać pewne, kluczowe więc zmiany.

Tylko w ciągu kilku lat odsetek kobiet zarządzającym firmami wzrósł z 15 do 18%. Kobiety coraz częściej zajmują stanowiska menedżerskie, również w takich branżach jak marketing, hotelarstwo, HR. Obserwacje na rynku pracy, ale także statystyki i badania potwierdzają, że coraz częściej i chętniej wykształcone kobiety podejmują się roli menadżera – zarówno w Polsce, jak i na gruncie globalnym. Pracodawcy zaczynają dostrzegać tą różnorodność, obserwując, że dobry kierownik i menedżer nie musi mieć wyłącznie twardych “męskich” cech. Coraz bardziej ceni się wrażliwość i empatię, które dotychczas przypisywano kobietom.

Co ciekawe płeć determinuje również podejście do elastyczności w pracy – tu okazuje się, że elastyczność jest nieco bliższa kobietom, co ma ogromne znaczenie zważywszy na rosnące zainteresowanie w obszarze pracy zdalnej. Dodatkowo różnorodność płci pozwala na tworzenie lepszych produktów i usług, co w oczywisty sposób rozwija firmę.

Kto to liderka?

Liderka to inaczej kierowniczka, która ma bezpośredni związek z pewnymi zachowaniami organizacyjnymi. Stanowisko to związane jest z dużym wpływem – zarówno na podwładnych jak i nierzadko na całą strukturę firmy. Liderka więc posiadać musi pewne, określone cechy charakteru, dzięki którym będzie sprawnie zarządzać zespołem, zbuduje zaufanie i stworzy zorganizowaną strukturę. Osoba ta musi cieszyć się o wystarczająco dużym autorytetem, aby móc wykonywać dane polecenia i zjednywać sobie pracowników. Nieoficjalnie mówi się, że jedną z najcenniejszych cech dobrego lidera jest zdolność do dobrego kontaktu z innymi ludźmi.

Bibliografia:

[1] Gawrycka, M., Wasilczuk, J., & Zwiech, P. (2007). Szklany sufit i ruchome schody: kobiety na rynku pracy.

[2] Zwiech, P. (2010). Dyskryminacja kobiet na rynku pracy w Polsce. Studia i Prace WNEIZ, 20, 271-287.

[3] Kacperska, M. (2011). Sytuacja kobiet na rynku pracy w Polsce.

[4] Załucka, M. (2010). Nierówności i dyskryminacje związane z płcią kulturową. Kobieta na rynku pracy. Prace Etnograficzne, (38), 147-155.