Czy ojciec może odebrać dziecko z przedszkola bez wiedzy matki?

Rodzice często dzielą się konkretnymi obowiązkami — w tym odbieraniem i przyprowadzaniem dzieci do przedszkola. Zdarza się jednak, że wcześniej stworzony harmonogram wymaga zmian, przez co opiekunowie zastanawiają się, czy placówka wyda malucha drugiemu rodzicowi. Wątpliwości te są tym większe, gdy rodzice żyją w niezgodzie, są w procesie rozwodowym lub toczą „bój” o otrzymanie pełnej władzy rodzicielskiej. Zatem, czy ojciec może odebrać dziecko z przedszkola bez wiedzy matki? Jak zapisy odnoszą się do sytuacji, w której jeden z rodziców ma ograniczoną władzę rodzicielską?

Jakie są prawa ojca w kwestii odbierania dziecka z przedszkola?

Prawa ojca w zakresie odbierania dziecka z przedszkola są tożsame z prawami matki. Jeśli więc znajduje się on na liście osób upoważnionych i nie ma nałożonych żadnych prawnych ograniczeń — dziecko może być wydane obojgu rodzicom. Wyjątkiem od tej reguły są wyroki sądu, które np. orzekły ograniczenie praw rodzicielskich. Decyzje te należy przedstawić placówce przed rozpoczęciem roku szkolnego — tj. w momencie tworzenia listy osób upoważnionych.

Więcej o zasadach przyprowadzania i odprowadzania dziecka mówi statut przedszkola[1].

Czy ojciec może odebrać dziecko z przedszkola bez informowania matki?

Jeśli ojciec ma prawa rodzicielskie — nie ma obowiązku informowania żony o odbiorze dziecka.

Sytuacja ta oczywiście zmienia się w momencie, gdy zostaną odebrane prawa rodzicielskie[2] — w takiej sytuacji placówka jest zobligowania do przestrzegania wyroków sądu, a co za tym idzie — nie może wydać malucha bez zgody matki.

• Co w przypadku nieodebrania dziecka z przedszkola?

Czy matka ma prawo zabronić ojcu odbiór dziecka z przedszkola?

Nie. Jeśli oboje rodziców posiada pełną władzę rodzicielską, żaden z nich nie może zabronić kontaktu, widzenia i odbierania dzieci z placówki. Przepisy w takich okolicznościach jasno wskazują, że zarówno ojciec, jak i matka ma prawo (i obowiązek) samodzielnie decydować o kwestiach, obejmujących małoletniego. Wyjątkiem są decyzje w „istotnych sprawach dziecka”.

Oznacza to więc, że dyrektor placówki musi respektować wolę rodzica, nawet jeśli drugi z opiekunów nie wyraża na to zgody. Jeśli dyrekcja wysłucha prośby wyłącznie jednego z ich, nie mając ku temu prawnych podstaw, naruszy swoje uprawnienia służbowe.

Sytuacja wygląda odmiennie w momencie gdy jeden z rodziców ma ograniczoną (lub jest jej pozbawiony) władzę rodzicielską. Wyrok ten oznacza, że rodzic nie ma prawa decydować nawet w obszarze odbioru dziecka z przedszkola. Jeśli (w tym przypadku ojciec) miałby możliwość współdecydowania — należy ustalić sądownie, czego to współdecydowanie dotyczy.

Czy przedszkola informują drugiego rodzica o odebraniu dziecka z przedszkola?

Nauczyciel, pracownicy przedszkola lub dyrektor (w zależności od statutu) nie zawsze zawiadamia drugiego rodzica (lub wskazaną na liście osobę upoważnioną) o odbiorze dziecka. Jest to wyjątkowo rzadka praktyka, stosowana głównie na specjalne życzenia lub wyłącznie przez placówki prywatne.

Przedszkole ma jedynie w obowiązku wylegitymować i upewnić się, że osoba odbierająca malucha jest na liście osób upoważnionych. Listę tą podpisać muszą wszyscy opiekunowie prawni. Lista ta ma nie tylko zapewnić dobro dziecka, ale także usprawnić proces odbioru, podczas którego nie będzie konieczności kontaktowania się z wszystkimi opiekunami.

Co przedszkole powinno zrobić, gdy ojciec próbuje odebrać dziecko bez zgody matki?

Odbiór dziecka nie musi odbywać się za zgodą matki. Docelowo w rozstrzygnięciu podobnych sporów ma pomóc wcześniej przygotowana lista osób upoważnionych. Jeśli malucha odbiera osoba znajdująca się na tejże liście — nie ma potrzeby informowania o tym innych osób. Matka więc nie może oczekiwać lub mieć pretensji do placówki, jeśli ta wydaje malucha prawnym opiekunom. Personel przedszkola nie ma narzędzi i wiedzy, aby weryfikować czy rozstrzygać spory rodzinne.

Oczywiście sytuacja wygląda inaczej, gdy dochodzi do próby porwania — np. w trakcie realizowanego postępowania rozwodowego. W takich okolicznościach zawsze nadrzędna jest decyzja sądu. Gdy ojciec pozbawiony władzy rodzicielskiej próbuje odebrać malucha — pracownik przedszkola ma w obowiązku poinformować o tym innego opiekuna oraz — gdy uzna to za konieczne — odpowiednie służby.

Jak sytuacja rodzinna wpływa na decyzje dotyczące odbierania dziecka z przedszkola?

Sytuacja rodzinna jest wręcz kluczowa dla tworzenia listy osób upoważnionych, a także wytycznych i prawnych działań ze strony przedszkola. Dlatego też w sytuacji, gdy jeden z rodziców ma ograniczoną władzę rodzicielską lub gdy maluch jest pod opieką osoby trzeciej, konieczne jest przedstawienie odpowiedniej dokumentacji (najczęściej jest to orzeczenie sądowe).[3]

Bibliografia:

[1] Art. 102 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 roku – Prawo oświatowe (tekst jednolity: Dz.U.2021.1082)

[2] Dz.U.2020.0.1359 t.j. – Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy

[3] Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz.U. z 2001 r. Nr 61, poz. 624, z późn. zm.).