Jak muzyka wpływa na dzieci?

Według licznych badań, muzyka – w zależności od okoliczności, natężenia dźwięków i typu – może nieść za sobą ogrom zalet, przyczyniając się do np. szybszego rozwoju, lepszej koncentracji, budowania skojarzeń i efektywniejszej walki ze zdiagnozowanymi schorzeniami. Nic więc dziwnego, że pediatrzy i psycholodzy coraz częściej zachęcają, aby dzieci słuchały muzyki podczas podstawowych, codziennych czynności. Według nich – muzyka relaksacyjna dla dzieci może pomagać w wyciszeniu, zasypianiu i w redukcji lęków społecznych.

Czy rzeczywiście jest to możliwe? Jak właściwie muzyka może wpływać na nasz organizm? Czy gatunek faktycznie ma tak duże znaczenie dla rozwoju dzieci? Jeśli tak, to co właściwie należy puszczać swojemu maluchowi?

Co to jest muzyka dla dzieci?

Muzyka dla dzieci bazuje na spokojniejszych, rytmicznych i powtarzalnych dźwiękach, często kojarzonych z pozytywnymi emocjami. Najczęściej przypomina melodie z bajek – jest radosna, wykorzystuje proste instrumenty i jest niezwykle łatwa do nucenia.

Piosenka stworzona z myślą o najmłodszych może być zarówno spokojna i relaksująca, jak i radosna, dodająca energii i chęci do zabawy. Warto dobrać odpowiedni rytm do potrzeb malucha, oswajając go stopniowo z nowymi dźwiękami.

Dlaczego?

• Muzyka niweluje zachowania agresywne, redukuje stres,
• sprzyja wyciszeniu, regeneracji, odseparowaniu się od nadmiaru bodźców,
• poprawia pamięć i koncentrację – badania pokazały również, że granie na instrumentach pozwala osiągać lepsze wyniki w nauce,
• sprzyja równowadze i lepszej komunikacji,
• rozwija półkule mózgowe – głównie dlatego, że przetwarzanie muzyki uaktywnia korę mózgową. Lewa półkula odpowiada za rytm, a prawa za rozpoznawanie dźwięków,
• pozytywnie wpływa na rozwój języka, przyspiesza czytanie i ułatwia przyswajanie słownictwa.

Jaka muzyka dla dzieci?

To zależy. Naukowcy wskazują, że dobór muzyki powinien być podyktowany wiekiem pociechy. Przeanalizujmy więc najważniejsze etapy rozwojowe, podczas których należy dostarczać konkretnych melodii i dźwięków.

Muzyka przed narodzinami

Lekarze wskazują, że pierwszy kontakt z muzyką należy zorganizować jeszcze na etapie płodowym. Słuch, jako zmysł, rozwija się bardzo wcześnie – głównie po to, aby wsłuchiwać się w bicie serca matki oraz dźwięki, pochodzące z zewnątrz. Pediatrzy i ginekolodzy wskazują, że już w 28. tygodniu ciąży płód może reagować na dźwięki – np. poruszając powiekami. Na tym etapie dzieci nie odróżniają jeszcze źródła dźwięku, więc możesz puszczać im zarówno piosenki relaksacyjne, jak i śpiewać kołysanki.

Muzyka dla noworodków

Kilkudniowe noworodki potrafią odróżniać ludzkie głosy od innych dźwięków. Wiele z nich reaguje od razu na słowa matki, co pozwala sądzić, że identyfikuje je ze słowami, usłyszanymi w łonie. Na tym etapie zaleca się puszczenie spokojnej, cichej, relaksującej muzyki, która wyciszy i stworzy bezpieczne środowisko. Unikaj muzyki, która bazuje na elektrycznych dźwiękach, basach lub melodiach, które są zbyt głośne i mają wyraźnie zmienny rytm. Dużo lepiej sprawdzą się dźwięki przypominające szum lub padający deszcz.

Muzyka dla niemowląt i małych dzieci

W tym wieku muzyka do snu dla dzieci najczęściej sprowadzana jest do kołysanek, śpiewanych przez rodziców. Im ta jest spokojniejsza, tym lepiej wycisza i pozwala szybciej zasnąć. W kontekście rozwojowym dobrze jest wprowadzić także dźwięki przyrody – np. śpiewających ptaków, deszczu lub wiatru. To wtedy też najlepiej sprawdza się muzyka klasyczna dla dzieci, która według badań, jest uwielbiana przez niemowlaki, które są wrażliwe na intensywniejsze i głośniejsze dźwięki.

Na tym etapie maluchy zaczynają samodzielnie wytwarzać muzykę, poznają rytm i różne natężenie dźwięków. Z czasem zaczynają nucić i śpiewać podczas zabawy, naśladując słowa popularnych utworów.

• Jak aktywnie zwiedzać miasto z dzieckiem ?

Kilkumiesięczne dzieci kołyszą się także do rytmu, wykazują się spontanicznym tańcem. Czasem dołączają do tego własne dźwięki – np. klaskanie rękami.

Muzyka a dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym

Dzieci są już świadome różnorodności dźwiękowej. Chętnie podejmują się gry na instrumencie, kształtują swój gust, są w stanie stwierdzić czy dany utwór im się podoba, czy też nie. Na tym etapie pojawiają się też eksperymenty z różnymi gatunkami – muzyka poważna dla dzieci coraz chętniej zastępowana jest muzyką POPową lub balladami.

Jaka muzyka dla dzieci z autyzmem?

Lekarze wskazują, że muzykoterapia jest jedną z najskuteczniejszych metod leczenia i wspierania rozwoju wśród dzieci, chorych na autyzm[1]. Dzięki muzykoterapii dzieci ze spektrum zaburzeń autystycznych poprawiają swoją komunikację werbalną, poszerzają zdolności poznawcze i merytoryczne, zyskują wsparcie w przestrzeni emocjonalnej. Ponadto – zajęcia z muzyką ułatwiają dziecku doświadczenie sensoryczne i słuchowe.

Dzieci ze stwierdzonym autyzmem potrzebują improwizacji instrumentalnej i wokalnej – tj. śpiewania piosenek, zestawień samogłosek, naśladowania dźwięków. Rytm powinien być powtarzalny i przewidywalny, tak aby stwarzał poczucia bezpieczeństwa. Zadbaj o to, aby była to muzyka uspokajająca dla dzieci, która nie wzbudza agresji i nie pobudza.

Bibliografia:

[1] Knapik-Szweda, S. (2017). Zastosowanie muzyki w terapii dzieci i młodzieży z autyzmem–przegląd badań.