Co jedzą dzieci w przedszkolu?

Niezwykle często mówi się o ogromnym znaczeniu zbilansowanej diety w życiu dziecka. Bilans makro- i mikroskładników ma bowiem wpływ nie tylko na prawidłowy rozwój, ale także na zdrowie, samopoczucie, energię i chęć do nauki. Dlatego też w przedszkolach panują odgórne wytyczne, które wprowadzają wykwalifikowani specjaliści. Zatem, co i jak jedzą dzieci w wieku przedszkolnym? Kto odpowiada za dostarczania im niezbędnych składników pokarmowych? Czym w ogóle jest to mityczne „zdrowe odżywianie” i co powinno pojawić się w codziennej diecie?

Jakie są zalecenia dotyczące zdrowego żywienia dla dzieci w przedszkolu?

Dietę dziecka powinny stanowić posiłki zawierające odpowiednie proporcje białek, tłuszczów i węglowodanów, a także witamin i minerałów. Ważne jest, aby znalazły się w niej produkty z różnych grup żywnościowych, takich jak owoce, warzywa, produkty zbożowe, białko (mięso, ryby, rośliny strączkowe) oraz nabiał. Pomóc w tym może Piramida Zdrowego Żywienia, która wskazuje, że w diecie dziecka powinno się znaleźć[1]:

1. około 12-15% białka (mniej więcej 21 g na dzień);
2. około 65% węglowodanów (12-15g na każdy kilogram masy ciała);
3. 35% tłuszczy — Uwaga! Ograniczaj spożycie tłuszczów zwierzęcych na poczet tłuszczy pochodzenia roślinnego.

Łączne, orientacyjne zapotrzebowanie kaloryczne dla dzieci w wieku 4-6 lat wynosi 1400 kcal[1].

Ponadto zaleca się, aby unikać nadmiernego spożycia cukrów, szczególnie tych dodanych do żywności i napojów oraz nasyconych kwasów tłuszczowych (np. oleju palmowego). Zamiast słodkich przekąsek i napojów lepiej oferować dzieciom naturalnie słodkie owoce. Ważna jest również regularność, ze starannie dobraną wielkością posiłków (tak, aby nie doprowadzić do otyłości lub niedoborów).

Dietetycy podkreślają również, jak ważne jest, aby zachęcać dzieci do samodzielnego próbowania różnych pokarmów i uczestniczenia w przygotowywaniu posiłków. Należy także uczyć je zdrowych nawyków, tj. powolne jedzenie i koncentracja na procesie konsumpcji.

Kto ma układać jadłospis w przedszkolu?

Za żywienie dziecka w przedszkolu odpowiada intendentka — tj. specjalistka, która na podstawie swojej wiedzy zajmuje się prawidłowym komponowaniem posiłków dla dzieci. Wyżywienie w przedszkolu — przepisy — układa się z wykorzystaniem zaleceń Instytutu Żywności i Żywienia Dziecka. Jest to niezwykle ważna rola, bowiem posiłki przedszkolne dostarczają 75% całodziennego zapotrzebowania na energię i składniki pokarmowe[1].

Czy w przedszkolu musi być ciepły posiłek?

Prawo oświatowe jasno wskazuje, że przedszkola i szkoły stoją w obowiązku zapewnienia dzieciom przynajmniej jednego, gorącego posiłku w ciągu dnia. Obiad powinien dostarczać kluczowych składników odżywczych, które dobierane są pod wiek maluchów. Warto w tym miejscu podkreślić, że obecne przepisy nie zawierają regulacji związanej z dokładną liczbą posiłków w przedszkolach.

Co na śniadanie w przedszkolu?

Śniadanie powinno być pełnowartościowym posiłkiem, dostarczającym energii do zabawy i nauki. Ważne jest, aby nie tylko wspierało układ nerwowy, ale także stroniło od cukrów prostych, które szybko powodują senność i problemy z koncentracją. Najczęściej bazuje na białku (lub ogólnie na proteinach) i węglowodanach (tj. produkty zbożowe).

Przykładem idealnych śniadań dla przedszkolaków są np.:

• owsianka na mleku (roślinnym lub krowim) z dodatkiem owoców i orzechów, które są źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych;
• chleb razowy z masłem, szyneczką drobiową i ulubionym warzywem;
• naturalne płatki wielozbożowe z jogurtem albo mlekiem;
• kasza jaglana na mleku z wiórkami kokosa lub gorzkiej czekolady.

Co na podwieczorek dla dzieci w przedszkolu?

Podwieczorek powinien być lekkim posiłkiem, który zapobiegnie spadkom cukru i nagłym napadom głodu (to zwykle wtedy pojawia się ochota „na coś słodkiego”). Często bazuje na białku i węglowodanach złożonych. Sam posiłek nie powinien być obfity — w końcu maluch musi zaraz zjeść pełnowartościowy obiad.

Podwieczorek najczęściej przyjmuje formę:

• owoców sezonowych lub sałatki owocowej;
• jogurtu naturalnego z łyżeczką dżemu;
• owocowej galaretki.

Kiedy jest obiad w przedszkolu?

Obiad w przedszkolu serwowany jest w godzinach południowych, w ramach realizowanej podstawy programowej. Najczęściej ma on miejsce przed leżakowaniem i po głównej aktywności fizycznej — tj. w godzinach od 12:00 do 14:00. Dokładny plan dniach ustala placówka, dlatego też zawsze o szczegóły warto dopytać pedagogów lub zapoznać się ze statutem przedszkola.

Obiad z założenia musi być pełnowartościowym, największym posiłkiem w ciągu dnia. Dlatego też bazuje on zwykle na miseczce zupy oraz na tzw. drugim daniu, który składa się z białka, tłuszczy i węglowodanów. Mowa tu o np.:

• ziemniakach z kotlecikiem drobiowym i buraczkami,
• pulpecikach z ryżem i marchewką z groszkiem,
• makaronie z mięsem drobiowym — w tym przypadku często pojawiają się także nasiona roślin strączkowych, tj. soczewica.

Jakie zupy w przedszkolu?

Przed podaniem drugiego dania często serwowana jest zupa. Zgodnie z Piramidą Zdrowego Żywienia to właśnie warzywa i owoce powinny zajmować jedno z czołowych miejsc w diecie dziecka. Bez wątpienia klasyczne zupy lub tzw. zupy-krem są doskonałym źródłem energii pochodzącej z węglowodanów oraz błonnika pokarmowego. Najczęściej serwowanymi zupami jest rosół z makaronem, pomidorówka z ryżem, zupa ogórkowa lub barszczyk z ziemniakami.

• O co pytać wychowawcę w przedszkolu?

Ile g mięsa na jedno dziecko w przedszkolu?

W początkowych miesiącach życia mięso powinno stanowić około 10g dziennego jadłospisu[1]. Z biegiem lat wartość ta znacząco rośnie — docelowo dzienne zapotrzebowanie na białko mieścił się w normie od 10 do 20%.

Zgodnie z ogólnymi zaleceniami dietetycznymi, dzieci w wieku przedszkolnym (3-5 lat) powinny otrzymywać około 50-70 gramów mięsa na posiłek. To odpowiednik około 15-20 gramów czystego białka.

Czy rodzice mają wpływ na menu i dietę oferowaną w przedszkolu?

Rodzice mogą mieć (niewielki) wpływ na menu i dietę oferowaną w przedszkolu, np. jeśli ich maluch cierpi na konkretne schorzenia lub alergie pokarmowe. Warto jednak pamiętać, że tworzone menu to wynik nie tylko pracy placówki, ale także odgórnych wytycznych, które są niezbędne do prawidłowego rozwoju dziecka. Nad jadłospisem pracują więc intendentki, a także specjaliści ds. żywienia, którzy przygotowują przepisy pod konkretne wnioski naukowe.

Jakie są wyzwania związane z zapewnieniem zrównoważonej diety dla dzieci w przedszkolu?

Każde dziecko jest inne, dlatego ich potrzeby żywieniowe mogą się znacząco różnić. Dostosowanie menu do wieku, stanu zdrowia i preferencji każdego dziecka jest trudnym i zwykle głównym wyzwaniem, przed którym stoją intendentki i dietetycy. Wraz z tym niezwykle ważne jest, aby produkty spożywcze były świeże, pełnowartościowe i aby pochodziły z bezpiecznych źródeł. Jest to tym trudniejsze, gdy przedszkole posiada ograniczony budżet.

Znaczącym wyzwaniem jest, aby zasady zdrowego żywienia związane z odgórnymi wytycznymi były łączone z ogólnymi oczekiwaniami rodziców, którzy często mają własne wizje na to, co powinno pojawić się w codziennej diecie ich dziecka. Balans pomiędzy tymi dwoma wizjami jest trudny i często wymaga wyrobienia kompromisów.

Bibliografia:

[1] Izabela Nowicka, ŻYWIENIE DZIECI W ŻŁOBKU I PRZEDSZKOLU-PODSUMOWANIE NORM – Informator dla opiekunów