Czy można łączyć grupy w przedszkolu?

W placówkach i oddziałach przedszkolnych tworzone są tzw. grupy. Te najczęściej buduje się na podstawie wieku przedszkolaków — tj. 3-latkowe i starszaki odbywają zajęcia w osobnych salach, z indywidualnie przygotowanymi programami. Zdarza się jednak, że dyrekcja podejmuje decyzję o łączeniu grup (czyli tworzeniu tzw. grup mieszanych). Zmiana ta bywa kontrowersyjna dla wielu rodziców, którzy obawiają się o poziom edukacji przedszkolnej i szczegółowy rozkład dnia. Czy te wątpliwości są słuszne? Czy dyrektor przedszkola może tworzyć takie grupy i czym (zazwyczaj) jest to podyktowane?

Jakie są przyczyny, dla których przedszkola decydują się na łączenie grup dzieci?

Zdarza się, że dyrektor przedszkola łączy kilka, niewielkich grup w jedną, licząc, że w ten sposób sprawniej zrealizuje program edukacyjny. Jeśli więc brakuje kadry, a przedszkole jest niewielkie i nie dysponuje wystarczającą ilością sal — opcja łączenia grup wydaje się być rozsądnym rozwiązaniem. Niektóre przedszkola decydują się na ten krok również ze względu na przyjętą metodę wychowawczą. Tak oto Montessori oraz przedszkola waldorfskie zachęcają dzieci do kontaktu i interakcji społecznych, bez względu na wiek.

Warto jednak pamiętać, że łączenie grup zawsze powinno być determinowane dobrem dziecka. W edukacji przedszkolnej priorytetem jest prawidłowy rozwój maluchów, dlatego też rodzic, który podejrzewa, że decyzja ta wpłynęła negatywnie na ich pociechę, może złożyć sprzeciw dla tych decyzji.

Jakie korzyści i wyzwania mogą wynikać z łączenia grup w przedszkolu (zarówno dla dzieci, jak i personelu)?

Decyzja o łączeniu grup wiąże się zarówno z licznymi korzyściami, jak i wyzwaniami. Dotyczy to zwłaszcza publicznego przedszkola, na które nałożono konkretne wytyczne i obostrzenia w zakresie prowadzenia zająć, liczebności grup itd.

Mówiąc o korzyściach, mamy na myśli:

• różnorodność społeczną, która umożliwia nawiązywanie kontaktów z rówieśnikami w różnym wieku, płci, o róznym pochodzeniu,
• szereg nowych możliwości edukacyjnych — np. starsze dzieci mogą pomagać młodszym w nauce,
• łatwiejszą organizację pracy przedszkola — zwłaszcza w przypadku małych placówek.

Wychowanie przedszkolne, polegające na łączeniu grup, pociąga za sobą wyzwania, tj.:

• wyrównanie poziomu edukacji przedszkolnej — w licznych grupach mogą wystąpić różnice w umiejętnościach i potrzebach edukacyjnych,
• zarządzanie klasą, trzymanie dyscypliny, prowadzenie porządku,
• zapewnienie bezpieczeństwa wszystkim dzieciom — starszym i młodszym,
• dostosowanie zajęć do przeróżnych zainteresowań dzieci.

Jakie są kryteria, które przedszkola powinny uwzględniać przy podejmowaniu decyzji o łączeniu grup?

Organ prowadzący przedszkole powinien przede wszystkim brać pod uwagę dobro dziecka. Pod mianem „dobra” mamy na myśli pełnię bezpieczeństwa oraz zapewnienie dogodnych warunków rozwojowych. Nie ma obecnie żadnych konkretnych zapisów prawnych w tym obszarze, dlatego też decyzja w dużej mierze spoczywa na barkach dyrektora przedszkola. Jedynym warunkiem jest konieczność zatwierdzenia przez organ prowadzący takiej formy organizacji (§ 8 załącznika nr 1 rozporządzenia z 21 maja 2001 r.)[1].

W podjęciu tej decyzji placówka — oprócz dobra maluchów — powinna wziąć pod uwagę:

• wiek i umiejętności przedszkolaków — co nierzadko przekłada się na poziom rozwoju i umiejętności,
• liczebność — grupa nie powinna przekraczać 25 dzieci,
• zasoby personelu — ten ma sprostać potrzebom różnych grup wiekowych.

Jakie konsekwencje edukacyjne pociąga za sobą decyzja o połączeniu grup?

Decyzje związane z łączeniem grup pociągają za sobą zarówno pozytywne, jak i negatywne konsekwencje. Jakie?

Pozytywne:

• wsparcie dla rozwoju społecznego — np. w zakresie nauki empatii,
• nauka opiekuńczości, nawiązywania relacji w różnych grupach,
• lepsze wykorzystywanie zasobów przedszkola.

Negatywne:

• trudności w sprostaniu oczekiwań rodziców,
• trudności w odpowiedzeniu na indywidualne potrzeby dzieci,
• stres nauczycieli,
• liczniejsze grupy, które mogą prowadzić do np. konfliktów społecznych,
• ryzyko nierównego rozwoju,

Jakie są opinie rodziców na temat łączenia grup w przedszkolu i jakie są ich obawy?

Rodzice często martwią się, że dyrekcja podejmie decyzję o łączeniu grup bez ich zgody i z nie uwzględnieniem zasad ochrony zdrowia. Warto pamiętać, że o ile organ prowadzący może otworzyć oddział mieszany, to nie może zapominać o… komunikacji z opiekunem. Jeśli więc rodzic czuje się niepewnie z tym pomysłem, powinien zgłosić swoje preferencje dyrektorowi. Ostatecznie jednak decyzja w sprawie zakwalifikowania dziecka do konkretnego oddziału leży w kompetencji dyrektora przedszkola (§ 5 ust. 1 załącznika nr 1 rozporządzenia z 21 maja 2001 r.).

• Czy książki w przedszkolu są obowiązkowe?

Niektórzy rodzice z kolei uważają, że łączenie grup jest korzystne dla społecznego i emocjonalnego rozwoju dzieci. Powierzają więc tę decyzję dyrektorowi, który wie najlepiej, jak przedszkole funkcjonuje i które rozwiązanie będzie optymalne. Z racji tego, że wychowanie przedszkolne obejmuje dzieci w wieku 3-6 lat wielu opiekunów cieszy się na więc, że maluch będzie mógł opiekować się młodszymi dziećmi lub, że zapozna się z potrzebami starszych grup.

Opiekun, który czuje się niepewnie z tą decyzją, odczuwa dyskomfort lub ma pytania — powinien porozmawiać z nauczycielami i dyrekcją. Może się okazać, że powstałe wątpliwości nie są słuszne, a pomysł zrealizuje w pełni podstawę programową.

Bibliografia:

[1] Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz.U. z 2001 r. Nr 61, poz. 624 ze zm.)

[2] Ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2004 r., Nr 256, poz. 2572 ze zm.)