Kto powinien udzielić pierwszej pomocy w przedszkolu?

Zabawa w berka, skoki na skakance, wycinanie wzorków — nawet niepozorne aktywności i zabawy mogą być źródłem dziecięcych urazów. Dlatego też rolą przedszkola jest nie tylko edukować, ale także reagować gdy rozbrykany maluch zrobi sobie krzywdę. Tylko na kim leży obowiązek udzielenia pierwszej pomocy? Czy zadanie to wypełnić musi nauczyciel, służby, czy może sam opiekun prawny? Jakie są odgórne procedury w przedszkolu i czego może wymagać rodzic?

Kto powinien udzielić pierwszej pomocy w przedszkolu?

W przedszkolu pierwszą pomoc powinien udzielić nauczyciel, który zauważy niebezpieczne zdarzenie. Z tego też względu wszystkie osoby pracujące w przedszkolu powinny przejść odpowiednie szkolenie z pierwszej pomocy, tak, aby być przygotowanym do działania w przypadku wypadków lub nagłych sytuacji zdrowotnych u dzieci. Ważne jest, aby przedszkole miało również łatwy dostęp do apteczki pierwszej pomocy — ta powinna znajdować się w bliskim zasięgu, aby jak najszybciej uśmierzyć ból malucha.

Wielu nauczycieli boi się podejmowania pierwszej pomocy, obawiając się złych działań, które mogłyby źle wpłynąć na malca. Warto w tym miejscy zaznaczyć, że nie ma w polskim przepisów, które nakładałyby odpowiedzialność za złe udzielanie pomocy. Są natomiast zapisy, które każą za nieudzielenie pomocy.

Obowiązki nauczycieli i opiekunów w zakresie pierwszej pomocy

Każdy z nauczycieli (jak również sam dyrektor) stoi w obowiązku znajomości pomocy przedmedycznej. Te konieczne kwalifikacje do udzielania pierwszej pomocy wynikają z faktu, że od 1 marca 2019 roku wszyscy pracownicy szkół, zarówno publicznych, jak i prywatnych, musieli przejść szkolenie z pierwszej pomocy. Zgodnie z opinią Ministerstwa Edukacji Narodowej, realizacja tego obowiązku poprzez samo szkolenie BHP nie była wystarczająca. Co za tym idzie — nauczyciele są odpowiedzialni za szybką i efektywną reakcję w przypadku wypadków lub nagłych problemów zdrowotnych. Konieczne jest więc nie tylko szkolenie z pierwszej pomocy regularnie uczestniczyć, jak i regularne aktualizowanie tejże wiedzy. 

Rola dyrektora w organizacji systemu pierwszej pomocy

Rola dyrektora, z racji obowiązków, jest niezwykle ważna. Dyrektor bowiem jest odpowiedzialny za wdrożenie i nadzorowanie efektywnego systemu pierwszej pomocy. Jego odpowiedzialność dotyczy więc m.in.:

• wyposażenie placówki w niezbędne materiały i sprzęt, tj. apteczki oraz defibrylatory;
• tworzenie i aktualizację planów awaryjnych;
• planowanie szkoleń;
• tworzenie procedur postępowania w przypadku wypadków lub nagłych zachorowań w szkole.

Procedury udzielania pierwszej pomocy w przedszkolu

Krok 1: Upewnij się, że maluch jest już bezpieczny. Pracownik powinien ocenić sytuację i upewnić się, że zarówno dziecko, jak i inni nie są narażeni na dalsze zagrożenie.

Krok 2: Oceń stan dziecka. Sprawdzenie podstawowych funkcji życiowych (oddech, tętno, reakcja na bodźce). W przypadku utraty przytomności lub braku oddechu konieczne jest natychmiastowe podjęcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej (RKO).

Krok 3: Wezwij pomoc. Jeśli sytuacja tego wymaga, należy natychmiast wezwać pogotowie ratunkowe (numer alarmowy 112) oraz powiadomić dyrektora placówki. Jeśli na miejsce przyjeżdża karetka, nauczyciel musi przekazać ratownikom informacje o stanie dziecka i zastosowanej pierwszej pomocy.

Krok 4: Udziel pierwszej pomocy. W zależności od rodzaju urazu lub stanu dziecka pracownik przedszkola podejmuje odpowiednie działania, np. tamowanie krwawienia, ułożenie dziecka w pozycji bezpiecznej, schładzanie oparzeń czy unieruchomienie złamanej kończyny.

Krok 5: Powiadom opiekunów prawnych. Dyrektor lub wyznaczony pracownik przedszkola niezwłocznie informuje rodziców o zaistniałym zdarzeniu i stanie dziecka.

Po zakończeniu interwencji nauczyciel lub inny świadek zdarzenia sporządza raport (tzw. dokumentacja powypadkowa) opisujący sytuację, podjęte działania oraz dalsze kroki. 

Bezpieczeństwo dzieci i procedury opieki w sytuacjach nagłych

Dyrektorzy i nauczyciele muszą być przeszkoleni w zakresie pierwszej pomocy oraz ewakuacji, a placówki powinny być wyposażone w odpowiednie systemy alarmowe i sprzęt. Ważne jest również regularne przeprowadzanie ćwiczeń ewakuacyjnych z dziećmi, aby zapewnić, że są one przygotowane na różne sytuacje kryzysowe. Przy tym wszystkim należy się upewnić, że każdy pracownik powinien znać lokalizację apteczek, gaśnic itd.

Wezwanie odpowiednich służb w przypadku wypadku

W sytuacji zagrożenia niezwykle ważne jest szybkie wezwanie odpowiednich służb ratunkowych. Podczas rozmowy należy podać dokładny adres placówki, opisać rodzaj zdarzenia oraz stan poszkodowanych, aby służby mogły jak najszybciej zareagować. Zachowanie spokoju i dostarczenie kluczowych informacji jest niezbędne dla efektywności pomocy — im więcej konkretnych informacji się poda, tym lepiej. Emocje trzymaj na wodzy, pamiętając, że najważniejsze jest zdrowie i bezpieczeństwo dziecka.

Dzwoń pod numer alarmowy 112, który jest ogólnopolskim numerem na pogotowie ratunkowe, policję oraz straż pożarną.

Szkolenia z pierwszej pomocy dla pracowników przedszkola

Każdy pracownik powinien regularnie uczestniczyć w kursach pierwszej pomocy, które obejmują resuscytację krążeniowo-oddechową, postępowanie w przypadku zadławień, oparzeń, złamań oraz innych nagłych sytuacji zdrowotnych. Mówi o tym nie tylko zdrowy rozsądek, ale także polskie prawo.

Zgodnie z art. 18.[3]:

• opiekun zobowiązany jest do odbycia co 2 lata szkolenia z udzielania dziecku pierwszej pomocy.
• szkolenie to zapewnia podmiot prowadzący placówkę. 

Przedszkola mogą organizować takie szkolenia we współpracy z lokalnymi stacjami pogotowia, strażą pożarną, certyfikowanymi ośrodkami szkoleniowymi lub przez wykwalifikowanych instruktorów pierwszej pomocy. 

[1]Ustawa z dnia 8 września, 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz.U. z 2006 r. Nr 191 poz. 1410 ze zm.); Rozporządzenie MENiS z dnia 31 grudnia 2002 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach / Dz. U. z 2003r. Nr 6 poz. 69/.

[2]Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 sierpnia 2009 r. w sprawie przygotowania nauczycieli do prowadzenia zajęć edukacyjnych w zakresie udzielania pierwszej pomocy . Dz. U. Nr 139, poz. 1132

[3] Art. 18a. – [Obowiązek odbywania szkoleń z udzielania dziecku pierwszej pomocy] – Opieka nad dziećmi w wieku do lat 3 Dz.U.2024.338 t.j.