Co zrobić, gdy po dziecko przyjdzie pijany rodzic?

Obowiązkiem przedszkola jest nie tylko wychowanie i edukowanie, ale także zapewnienie bezpieczeństwa i gdy to konieczne — reagowanie na wszelkie nieprawidłowości. Nierzadko to placówka jest pierwszą pomocą w przypadku dziecięcych zaniedbań. Mowa tu np. o sytuacji, gdy pijany rodzic próbuje odebrać dziecko z placówki. Co w takiej sytuacji powinien zrobić nauczyciel? Kiedy konieczna jest interwencja, w tym powiadomienie policji?

Co zrobić, gdy po dziecko przyjdzie pijany rodzic?

Na wstępie należy się upewnić, że maluch jest w miejscu z dala od potencjalnie szkodliwych sytuacji. Bezpieczeństwo dziecka powinno być priorytetem bez względu na przebieg całej sytuacji. Jeśli rodzic jest agresywny lub nieprzewidywalny, lepiej unikać bezpośredniej konfrontacji — wtedy konieczne jest wezwanie służb, które przejmą rozmowę. Nauczyciel, ze względu na powagę sytuacji, powinien poprosić o opuszczenie placówki i przy okazji zasugerować jakąś formy pomocy, np. taksówki czy kontaktu z kimś bliskim. Nie należy krzyczeć, grozić, eskalować negatywnymi emocjami — te mogą doprowadzić do niepotrzebnych spięć. Dlatego to, jeśli to możliwe, lepiej powiadomić np. drugiego rodzica, który może przejąć opiekę nad dzieckiem.

Co ważne — nauczyciel i dyrektor powinien zadokumentować zaistniałą sytuację i postępować zgodnie z procedurami szkolnymi dotyczącymi tego typu zdarzeń.

Ocena sytuacji przez nauczyciela

W sytuacji, gdy nauczyciel zauważy, że rodzic dziecka jest pijany, podstawą powinna być obserwacja, a następnie indywidualna ocena sytuacji. To nauczyciel jest pierwszym impulsem do oceny zachowania rodzica, które może stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa dziecka. Przy tym wszystkim nauczyciel powinien unikać eskalacji sytuacji, zwłaszcza w obecności dziecka — ocena nie powinna iść w parze z agresją lub złością.

Pamiętaj! Każda sytuacja jest unikalna i wymaga indywidualnej oceny oraz działań, zawsze w najlepszym interesie dziecka.

Obowiązki dyrektora w przypadku nietrzeźwego rodzica

Jeśli rodzic stawia opór lub gdy sytuacja eskaluje nierzadko potrzebna jest interwencja dyrekcji. Dyrektor powinien podjąć działania, by dziecko nie opuściło szkoły z rodzicem, który nie jest w stanie zapewnić mu bezpiecznego powrotu do domu. Jeżeli sytuacja nie jest jednorazowa, to Dyrektor stoi w obowiązku zawiadomienia pisemnego GOPS, sąd rejonowy, wydział rodzinny i nieletnich. Ponadto bez względu na rodzaj i zakres podjętych działań interwencyjnych musi sporządzić notatkę służbową.

Procedury kontaktu z osobami upoważnionymi

W przedszkolu, procedury kontaktu z osobami upoważnionymi do odbioru dzieci są ściśle określone i spisane np. w statucie i regulaminie placówki. Obowiązkiem rodzica jest zapoznać się z tymi dokumentami — i to możliwie jak najwcześniej. 

Pracownicy muszą znać i stosować ustalone protokoły, które obejmują m.in. weryfikację tożsamości, posiadanie aktualnej listy osób upoważnionych, oraz ścisłe przestrzeganie procedur wydawania dzieci. W razie wątpliwości pracownik przedszkola powinien natychmiast skontaktować się z dyrekcją lub odpowiednimi służbami, które pokierują w kwestii procedur i aspektów prawnych. Każde odstępstwo od procedury powinno być również dokumentowane i raportowane kierownictwu placówki.

W tworzeniu i przestrzeganiu procedur pomóc może:

• Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t. j. Dz. U. z 2007 r. Nr 70 poz. 473 ze zm.),
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. z 1997 r. Nr 88 poz. 553 ze zm.),
• Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1964 r. Nr 43 poz.296 ze zm.),
• Zarządzenie Nr 590 Komendanta Głównego Policji z dnia 24 października 2003 r.  w sprawie metod i form wykonywania zadań przez policjantów w zakresie przeciwdziałania demoralizacji i przestępczości nieletnich (Dz. Urz. Komendy Głównej Policji z 2003 r. Nr 20 poz. 107),
• statut placówki

Rola policji w sytuacji kryzysowej

Nadużywanie alkoholu może zaburzyć poczucie bezpieczeństwa dziecka. Jeśli więc opiekun przychodzi pod wpływem, musi liczyć się z tym, że placówka będzie reagowała nie tylko upomnieniem, ale także interwencjami służb.

Funkcjonariusze są odpowiedzialni za zapewnienie bezpieczeństwa, ochronę życia i zdrowia osób, a także za utrzymanie porządku publicznego. Policja interweniuje w przypadku naruszenia prawa, chroni świadków i ofiary, oraz zajmuje się deeskalacją sytuacji, aby zapobiegać dalszym zagrożeniom. Z tego też względu policja może być wezwana do zabezpieczenia bezpieczeństwa dziecka, a także do podjęcia odpowiednich kroków prawnych względem osoby nietrzeźwej. Nauczyciele nie powinni podejmować takich działań bez wsparcia służb, które dysponują odpowiednimi środkami i narzędziami. 

Powiadomienie sądu rodzinnego i instytucji wsparcia

Gdy pijany rodzic odbiera dziecko z przedszkola, dyrektor placówki ma obowiązek powiadomić sąd rodzinny i inne niezbędne instytucje wsparcia. Zgodnie z art. 572 § 1 i § 2 Kodeksu postępowania cywilnego, każdy, kto jest świadkiem zdarzenia mogącego uzasadniać wszczęcie postępowania opiekuńczego, musi zawiadomić o tym sąd opiekuńczy. Dyrektor przedszkola, jako osoba odpowiedzialna za bezpieczeństwo dzieci, powinien także rozważyć kontakt z innymi, odpowiednimi instytucjami wsparcia, które mogą zaoferować pomoc rodzinie i dziecku w tej trudnej sytuacji.

Oprócz wspomnianej policji mowa tu np. o:

• Ośrodki interwencji kryzysowej
• Monar — organizacja zajmująca się pomocą osobom uzależnionym oraz ich rodzinom.
• Fundacja „Dajemy Dzieciom Siłę” – wcześniej znana jako Fundacja Dzieci Niczyje, oferuje wsparcie dzieciom będącym ofiarami przemocy i zaniedbania.
• Miejskie i gminne ośrodki pomocy społecznej..

Dokumentacja zdarzenia przez nauczyciela i dyrektora

Dyrektor i nierzadko nauczyciel, będący bezpośrednim świadkiem zdarzenia, powinien dokładnie opisać całą sytuację w protokole, uwzględniając datę, godzinę, obserwacje dotyczące stanu rodzica, oraz wszelkie działania podjęte wobec dziecka i rodzica. Dyrektor musi zdecydować o dalszych krokach, takich jak powiadomienie odpowiednich instytucji — jeśli zostanie naruszone prawo i bezpieczeństwo dziecka. Wszystkie te informacje powinny być zgromadzone w dokumentacji szkolnej, tak, aby wrócić do niej w dowolnym dla siebie momencie.

[1] Art. 572. – [Obowiązek zawiadomienia] – Kodeks postępowania cywilnego. Dz.U.2024.1568 t.j.