Jak rozwijać mocne strony dziecka?

Każde dziecko podczas dynamicznego rozwoju zaczyna wykazywać się zarówno mocnymi, jak i słabymi stronami. Te wynikają zarówno z osobistych preferencji, jak i cech osobowościowych, wychowania, dotychczasowych metod edukacyjnych. Rola rodziców i nauczycieli jest dostrzec te mocne strony, a następnie wdrożyć odpowiednie mechanizmy, które pozwolą je rozwijać. Dostrzeżenie potencjału dziecka jest bowiem niezwykle ważne pod kątem budowania pewności siebie i tworzenia pasji. Zatem, jak rozwijać mocne strony dziecka w domu i w przedszkolu? Dlaczego jest to ważny proces dla osobowości i rozwoju dziecka?

Jakie są mocne strony?

Mocne strony dziecka koncentrują się na konkretnych umiejętnościach i cechach, które wyróżniają się na tle grupy. Mogą one dotyczyć wielu aspektów, w różnych dziedzinach życia — np. umiejętności artystyczne (plastyczne, muzyczne), sportowe, przedmiotowe (w zakresie języka ojczystego, matematyczne, przyrodnicze, w zakresie języka obcego) oraz pozaprzedmiotowe (taneczne, społeczne, techniczne i konstruktorskie)[1].

Mocnymi stronami można nazwać też konkretne zdolności malucha, które dotyczą różnych obszarów. Np.:

• doskonała pamięć,
• koncentracja uwagi na konkretnych obszarach i faktach,
• zdolności językowe i komunikacyjne,
• ciekawość świata,
• wyobraźnia,
• zdolność do tworzenia historii,
• liczenie i ogólne kompetencje związane z matematyką.

W jaki sposób rodzice mogą odkryć i zidentyfikować mocne strony swoich dzieci?

Badania pokazują, że rodzice różnie oceniają znaczenie poszczególnych zdolności, nierzadko preferując i faworyzując te, które sami uważają za bardziej wartościowe. Ta ocena często bazuje na osobistych zainteresowaniach i umiejętnościach opiekunów. Dlatego też np. rodzice, którzy są artystami, chętniej i częściej zauważają mocne strony dziecka w artystycznym obszarze. Co więcej — zainteresowanie i wsparcie ze strony rodzica jest jeszcze silniejsze, gdy jego zawód wymaga posiadania określonych umiejętności. Wynika to z faktu, że tacy opiekunowie są zwykle bardziej świadomi specjalnych potrzeb dziecka i są gotowi je zaspokoić.[1]

• Czym różni się oddział przedszkolny od przedszkola?

Kluczem do odkrywania i wzmacniania mocnych stron pociechy jest słuchanie, zachęcanie do nowych aktywności i obserwacja dziecka. Nierzadko maluch sam pokazuje, które obszary i zajęcia dodatkowe sprawiają mu najwięcej przyjemności i jednocześnie — które z nich wykonuje w sposób naturalny. Rozpoznanie mocnych stron dziecka może odbywać się także we współpracy osób trzecich — np. pedagoga, nauczycieli, psychologa dziecięcego.

Jak wzmocnić mocne strony dziecka?

Istnieje wiele metod, środowisk, zajęć i sposobów, aby wspierać dziecko i rozwijać jego mocne strony. Poniżej przedstawiamy zaledwie ułamek tych możliwości[1]:

• zachęcanie i rozbudowywanie zamiłowania do danej dziedziny, np. poprzez kupowanie książek czy przyborów plastycznych, układanie puzzli,
• wspólne spędzanie czasu i podejmowanie aktywności w danej dziedzinie — np. wspólne uczenie się języków,
• dawanie przykładu,
• zgadzanie się, aby maluch włączał się w aktywności rodzica,
• wyrażanie wsparcia i aprobaty,
• pomoc w dokumentowaniu twórczości dziecka,
• zapewnienie dostępu do danych przyborów, zabawek, instrumentów,
• rozwijanie mocnych stron dziecka poprzez zapisywanie pociechy na zajęcia dodatkowe,
• zabieranie dziecka w ciekawe, nowe i tematyczne miejsca.

Dlaczego warto rozwijać te mocne strony?

Dzieci, które są świadome swoich mocnych stron, wykazują się dużą pewnością siebie. Dzięki temu chętniej podejmują się nowych aktywności, znają swoją wartość, są otwarte na naukę i nowe wyzwania. Skupienie się na mocnych stronach pozwala im osiągać wyższy poziom kompetencji i doskonałości w danych dziedzinach, co oczywiście ma dużą wartość w życiu dorosłym. Maluch, który otrzymuje wsparcie, jest zmotywowany i zaangażowany w działania. Taka motywacja jest kluczowa do długotrwałego uczenia się i rozwoju — również w wieku szkolnym.

Warto w tym miejscu podkreślić, że dzieci, które mają rozwinięte mocne strony, często lepiej radzą sobie z trudnościami i wyzwaniami, ponieważ mają poczucie kompetencji i skuteczności w co najmniej jednym obszarze. Słabe strony dziecka nie przejmują więc kontroli nad życiem — zamiast tego nijako ulegają mocnym stronom, które są „paliwem” do działania. Dzięki temu zarówno dziecko, jak i osoba dorosła ma poczucie spełnienia, samorealizacji, wartości samej w sobie, co oczywiście ma niezwykle pozytywny wpływ na zdrowie psychiczne.

Z drugiej zaś strony — maluch, który nie rozwija swoich mocnych stron oraz który nie otrzymuje wsparcia ze strony dorosłych, ma[1]:

• przekonanie, że nie jest wystarczająco wartościowy,
• opory przed podejmowaniem wysiłku i nowych aktywności,
• obawy o to, co pomyślą rówieśnicy i rodzice,
• poczucie beznadziei i niskiej samooceny.

Jakie metody i techniki można zastosować, aby wspierać rozwijanie talentów dziecka?

Wspieranie rozwoju dziecka wymaga zastosowania różnorodnych metod i technik, które nie tylko rozwijają umiejętności dziecka, ale także wzmacniają jego motywację i pewność siebie. Dotyczy to nie tylko rodziców, ale i nauczycieli, którzy dysponują specjalistycznymi narzędziami i odpowiednią wiedzą do kwalifikowania i odkrywania dziecięcych talentów.

Jedną z takich metod jest indywidualne nauczanie — tj. dostosowanie sposobu nauczania do indywidualnych potrzeb. Alternatywą dla nich są wszelkie metody zachęcające do eksploracji, eksperymentowania oraz podejmowania nowych aktywności. Ważne jest, aby pomagać dziecku w ustawianiu realistycznych celów, co może wzmacniać jego motywację. Kluczowe jest także wykorzystanie zewnętrznych zasobów, takich jak specjalistyczne kursy czy dodatkowe zajęcia, które nastawione są na naukę konkretnych umiejętności (np. umiejętność rysowania).

Jakie są przykłady sukcesów dzieci, które skupiły się na rozwijaniu swoich talentów?

Mozart — uważany za jednego z największych kompozytorów w historii — był nazywany cudownym dzieckiem. Już od najmłodszych lat wykazywał talent muzyczny, który dostrzegli rodzice. Na skutek tejże obserwacji już w wieku pięciu lat komponował muzykę i występował jako pianista. Podobnie jak francuski matematyk i fizyk — Blaise Pascal, który już jako dziecko wykazywał niezwykłe zdolności matematyczne. Źródła wskazują, że w wieku 12 lat odkrył własną wersję twierdzenia Euklidesa, a w wieku 16 lat napisał swoją pracę na temat stożków. Idealnym przykładem jest także poetka i malarka Akiane Kramarik, która zaczęła malować obrazy w wieku… czterech lat.

Bibliografia:

[1] Łukasiewicz-Wieleba, J. (2018). Rozpoznawanie potencjału oraz wzmocnienia i ograniczenia rozwoju zdolności dzieci w narracjach rodziców. Warszawa: Wydawnictwo APS.