Czy rodzic może być z dzieckiem w przedszkolu?

Nauczyciele i pedagodzy wielokrotnie podkreślają, że moment, w którym maluch rozpoczyna edukację w przedszkolu, bywa przełomowy. Nic więc dziwnego, że w tym ważnym dniu u dziecka pojawiają się skrajne emocje — od ekscytacji, przez lęk, aż po smutek. Moment ten bywa trudny również dla rodziców, którzy w swojej wielkiej miłości chcą zapewnić swojej pociesze maksymalne wsparcie. Dlatego też nierzadko proponują pedagogom, że… przez pierwsze dni lub tygodnie będą towarzyszyć swojemu maluchowi podczas zajęć. Czy ten pomysł jest dobry? Czy regulacje w obrębie takich sytuacji znaleźć można w statucie przedszkola?

Czy można wchodzić z dzieckiem do przedszkola?

Oczywiście. Dziecko w wieku przedszkolnym powinno być zawsze pod opieką osoby dorosłej. Bez względu czy jest to zabawa, spożywanie obiadu, zajęcia edukacyjne, czy swobodne przemieszczanie się po placówce — zawsze powinno być doglądane przez osoby dorosłe. Dlatego też rodzic stoi w obowiązku przyprowadzenia i odbioru dziecka z zajęć. Zapisy te nie zostały zmienione nawet w czasie pandemii COVID-19.

• Jak pomóc nieśmiałemu dziecku w przedszkolu?

Jakie są ogólne zasady dotyczące obecności rodziców w przedszkolu w trakcie zajęć?

Wszelkie prawa oraz ogólne zasady uczestniczenia rodzica w zajęciach normuje statut wybranej placówki. Dlatego też zachęcamy, aby zapoznać się z regulaminem wybranego przedszkola, a następnie porozmawiać z opiekunami dzieci. Obecnie żadne przepisy prawa oświatowego nie zabraniają rodzicom uczestniczenia w życiu przedszkola. Warto jednak podkreślić, że przepisy precyzyjnie określają natomiast, kto może obserwować zajęcia edukacyjne. Co kluczowe — w przepisach tych nie ma mowy o rodzicach.

Tak oto rozporządzenie MENz 2017 roku[2] oraz art. 9ca ust. 12 pkt 5 ustawy Karta Nauczyciela[1] wskazuje, że zajęcia nadzorować może dyrektor oraz nauczyciele, którzy posiadają kwalifikacje pedagogiczne w ramach nadzoru pedagogicznego. Z kolei inny artykuł MEN informuje, że nadzór sprawiać też może specjalista z poradni psychologiczno-pedagogicznej w celu przeprowadzenia konkretnej diagnozy.

Czy istnieją sytuacje, w których rodzice mogą być obecni w przedszkolu w trakcie zajęć?

Przyjmuje się, że rodzic ma prawo uczestniczyć w zajęciach w określonych sytuacjach i w jasno zdefiniowanych przypadkach. Takim przypadkiem może być np. okres adaptacji, który bywa bardzo trudny dla dzieci, które dopiero zaznajamiają się z nowym środowiskiem i rytuałem dnia. Psycholodzy podkreślają nawet, że zakaz obecności rodzica w okresie adaptacyjnym to naruszenie praw dziecka i spore zagrożenie dla jego prawidłowego rozwoju.

Ponadto rodzice mogą obserwować tzw. zajęcia otwarte. Sytuacja ta podyktowana jest dobrej dziecka — tj. opiekun poznaje placówkę, ocenia personelu przedszkola i przede wszystkim dowiaduje się, jak dziecko reaguje w tej nowej sytuacji.

Czy obecność rodziców w przedszkolu jest traktowana jako standardowa praktyka, czy raczej jako wyjątkowa sytuacja?

Zdecydowanie jest to wyjątkowa sytuacja, która regulowana jest przez wewnętrzne zapisy placówki. Zadania przedszkola są jasne — dotyczą one nie tylko opieki, ale także edukacji i budowania swobody działania i niezależności dziecka. Dlatego też rekomenduje się, aby maluch (o ile nie ma konkretnych przeciwwskazań adaptacyjnych czy rozwojowych) pozostawał na zajęciach bez rodziców. Co więcej — na regularne wizyty i nadzorowanie rodziców muszą wyrazić zgodę inni opiekunowie dzieci. Sytuacja ta jest więc skomplikowana i złożona pod kątem organizacyjnym, dlatego też wiele placówek ogranicza się wyłącznie do wyjątkowych sytuacji.

Czy istnieją wytyczne dotyczące zachowania rodziców podczas ich obecności w przedszkolu?

Ogólne wytyczne i zasady dobrych manier wskazują, że rodzice powinni zachować normy bezpieczeństwa — zarówno w kontekście swojego dziecka, jak i innych dzieci. Niedopuszczalne są więc akty przemocy słownej czy fizycznej, a także dopuszczanie do bezpośredniej konfrontacji z pedagogami. Opiekun musi nijako dostosować się do specyficznych potrzeb danego środowiska — tj. musi uwzględnić obowiązujące reguły i ustalony rytuał dnia.

Co ważne — rodzic nie powinien ingerować czy oceniać pracy wychowawczej i edukacyjnej (pomimo ewentualnego, branżowego charakteru pracy zawodowej rodziców). Zasada jedności oddziaływań przypomina o tzw. konieczności realizowania przez wychowawców i opiekunów dziecka zgodnych celów w pracy wychowawczej — i to bez względu na osobiste wizje i przekonania opiekunów prawnych przedszkolaków. Podważanie kompetencji i autorytetu nauczycieli ma wpływ nie tylko na sposób współdziałania wychowawców, ale także na budowanie przyjaznej atmosfery w trakcie zajęć. Obowiązki rodziców w tym przypadku sprowadzają się do obserwacji i ewentualnego wsparcia w sytuacjach kryzysowych.

Jakie są korzyści obecności rodziców w przedszkolu dla dziecka i dla całej społeczności przedszkolnej?

Współpraca przedszkola (tj. pracownikami przedszkola) z rodzicami to podstawa nie tylko poczucia bezpieczeństwa u dziecka, ale także jego prawidłowego rozwoju. Kompromis i chęć znalezienia wspólnego rozwiązania zwykle pociąga za sobą szereg korzyści wychowawczych i rozwojowych, dlatego też obie strony powinny dążyć do znalezienia wspólnego rozwiązania. Jeśli więc placówka zgodzi się na obecność rodzica, a ten będzie przestrzegał nałożonych zasad, maluch:

• zyska niezbędne wsparcie w procesie adaptacji;
• łatwiej i szybciej zaakceptuje zmiany związane np. rytuałem dnia;
• szybciej zyska zaufanie do nauczycieli;
• otworzy się przed rówieśnikami i łatwiej nawiąże relacje;
• szybciej przyzwyczai się do nowego miejsca;
• będzie miał poczucie bezpieczeństwa i opieki,
• wzmocni więzi nie tylko z rodzicami, ale także z pedagogami.

Jakie są reakcje dzieci na obecność rodziców w przedszkolu i czy może to mieć wpływ na ich adaptację i samodzielność?

Zdecydowanie większość rodziców i dzieci czerpie korzyści ze wspólnego przebywania w placówce. Psycholodzy podkreślają, że wsparcie i opieka ze strony opiekunów prawnych pomaga maluchom w adaptacji — tj. w dostosowaniu się do nowych warunków i do nowej placówki. Dla dobra dziecka rekomenduje się więc, aby rodzice (zwłaszcza na początku) przebywali w placówce przez 1-2 godziny dziennie, stopniowo wydłużając pobyt dziecka, a następnie — stopniowo skracając swoją obecność podczas tychże zajęć.

Ważne jednak jest, aby znaleźć w tych działaniach balans. Rodzic nie może wyręczać dziecka, pomagając mu w każdych, nawet najmniejszych czynnościach. Zachęcanie pociechy do podjęcia prób i „zezwolenie” na ewentualną porażkę jest ważnym elementem edukacji i budowania samodzielności. Rodzic w pewnym momencie musi „odciąć pępowinę” – to właśnie rozwijanie umiejętności i kompetencji poprzez doświadczenie jest niezwykle efektywne.

Bibliografia:

[1] Ustawa z 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz.U. z 2021 r. poz. 1762 ze zm.) – art. 9ca.

[2] Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 25 sierpnia 2017 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz.U. z 2020 r. poz. 1551 ze zm.) – § 22 ust. 3 pkt 2.

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. z 2020 r. poz. 1280 ze zm.) – § 11.