Pedagog specjalny w przedszkolu – czym się zajmuje?

Rola pedagoga specjalnego w przedszkolu staje się coraz bardziej kluczowa, ponieważ jego obecność wspiera edukację włączającą i specjalną, zapewniając każdemu dziecku poczucie akceptacji. Jego główne zadania to diagnoza potrzeb rozwojowych, optymalizacja nauczania oraz oferowanie indywidualnego wsparcia dzieciom z trudnościami. Współpracując z nauczycielami, rodzicami i specjalistami, pedagog dąży do pełnej integracji dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w życie placówki.

Kim jest pedagog specjalny w przedszkolu?

Pedagog specjalny w przedszkolu to kluczowa postać, której głównym celem jest zapewnienie każdemu dziecku poczucia akceptacji i włączenia. Do jego zadań należy:

• stworzenie atmosfery, w której każde dziecko czuje się akceptowane i włączone,
• wspieranie ogólnego rozwoju wszystkich maluchów,
• koncentracja na potrzebach dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (SPE),
• wsparcie dzieci z niepełnosprawnościami,
• wyrównywanie ich szans na pełny udział w życiu przedszkolnym.

Obecność tego specjalisty jest niezwykle istotna, ponieważ umożliwia efektywną realizację edukacji włączającej oraz wspiera kształcenie specjalne w ramach systemu oświaty.

Jakie są główne zadania i obowiązki pedagoga specjalnego?

Pedagog specjalny w przedszkolu wspiera wszechstronny rozwój dzieci, dążąc do ich pełnego włączenia w życie placówki. W tym celu realizuje szereg kluczowych zadań:

• przeprowadzanie kompleksowej diagnozy potrzeb rozwojowych i edukacyjnych,
• identyfikowanie indywidualnych możliwości psychofizycznych każdego dziecka,
• wykrywanie trudności w nauce, problemów dydaktycznych oraz kwestii wychowawczych,
• analizowanie barier, które mogą utrudniać prawidłowe funkcjonowanie,
• planowanie i koordynowanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej,
• dobieranie efektywnych metod nauki, właściwych środków dydaktycznych oraz specjalistycznego sprzętu,
• zapewnianie pełnej dostępności i aktywnego uczestnictwa wszystkich podopiecznych w życiu przedszkola.

Jakie zajęcia terapeutyczne i rozwojowe prowadzi pedagog specjalny?

Specjalista pedagogiczny oferuje indywidualne wsparcie poprzez terapie rozwojowe i lecznicze, często o charakterze rewalidacyjnym. Sesje te są spersonalizowane i mają na celu:

• usprawnienie zaburzonych funkcji,
• niwelowanie wszelkich deficytów rozwojowych,
• aktywną pomoc dzieciom z trudnościami edukacyjnymi poprzez zajęcia korekcyjno-wyrównawcze, z naciskiem na wczesną interwencję,
• rozwój kompetencji emocjonalno-społecznych, często z wykorzystaniem Treningu Umiejętności Społecznych (TUS), który ułatwia nawiązywanie relacji, pomaga w zrozumieniu zasad społecznych i buduje pewność siebie,
• elastyczne dopasowanie form wsparcia, w tym szeroki wachlarz terapii pedagogicznych, a także, w razie potrzeby, zajęcia logopedyczne.

Z kim współpracuje pedagog specjalny w przedszkolu?

Pedagog specjalny aktywnie wspiera rozwój dzieci, prowadząc zajęcia terapeutyczne. Jego praca wymaga ścisłej współpracy z wieloma osobami, aby zapewnić kompleksowe wsparcie. Kluczowi partnerzy w tej współpracy to:

• nauczyciele, których pedagog wspiera w doborze efektywnych metod pracy oraz w rozwiązywaniu problemów dydaktycznych,
• rodzice, którzy mogą liczyć na porady i konsultacje, zwłaszcza w obliczu trudności społeczno-środowiskowych,
• psycholog,
• logopeda,
• nauczyciel wspomagający,
• dyrektor placówki,
• podmioty zewnętrzne, takie jak poradnie psychologiczno-pedagogiczne, aby zapewnić spójne i kompleksowe wsparcie.

Jakie kwalifikacje musi posiadać pedagog specjalny?

Skuteczność pedagoga specjalnego oraz jego zdolność do współpracy z innymi opiera się na odpowiednich kwalifikacjach. Te kluczowe wymogi są precyzyjnie określone w przepisach, w tym w Karcie Nauczyciela oraz Rozporządzeniu o kwalifikacjach. Aby spełnić te kryteria, zazwyczaj wymagane jest wyższe wykształcenie wraz z przygotowaniem pedagogicznym. Można je zdobyć poprzez:

• ukończenie jednolitych studiów magisterskich na kierunku pedagogika specjalna,
• realizację studiów pierwszego i drugiego stopnia na kierunku pedagogika specjalna,
• zakończenie studiów podyplomowych obejmujących pedagogikę specjalną,
• zakończenie studiów podyplomowych obejmujących edukację włączającą,
• zakończenie studiów podyplomowych obejmujących wczesne wspomaganie rozwoju dziecka,
• posiadanie uznawanej specjalizacji, na przykład oligofrenopedagogiki.

Jak wygląda dokumentacja pracy pedagoga specjalnego?

Pedagog specjalny, oprócz solidnych kwalifikacji, potrzebuje rzetelnej dokumentacji. Kluczowe dokumenty, które powinien prowadzić, to:

• Dziennik zajęć, w którym odnotowuje się tygodniowy plan pracy, zrealizowane działania oraz nawiązane kontakty,
• indywidualne teczki dla wspieranych dzieci, zawierające wyniki badań diagnostycznych i arkusze obserwacji,
• IPET (Indywidualny Program Edukacyjno-Terapeutyczny) oraz WOPFU (Wielospecjalistyczna Ocena Poziomu Funkcjonowania Ucznia), tworzone na podstawie analizy całej dokumentacji, w tym orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego, zawsze uwzględniające indywidualne potrzeby podopiecznych,
• programy zajęć,
• sprawozdania z udzielonej pomocy.

Czy zatrudnienie pedagoga specjalnego w przedszkolu jest obowiązkowe?

Od niedawna przedszkola i szkoły, w których uczy się ponad pięćdziesiąt dzieci, mają obowiązek zatrudnić pedagoga specjalnego. Wymóg ten wprowadzono rozporządzeniem z 2022 roku, które precyzuje zasady udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Dyrektorzy placówek muszą zapewnić obecność takiego specjalisty niezależnie od tego, czy uczniowie posiadają specjalne orzeczenia. Celem tych regulacji jest zapewnienie wszechstronnego wsparcia każdemu dziecku, co znacząco podnosi jakość edukacji włączającej.

Bibliografia:

1. Ministerstwo Edukacji Narodowej. Rozporządzenie w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach, 2017.
2. Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz.U. 2017 poz. 59 z późn. zm.).
3. Gruszczyk-Kolczyńska E. Rola pedagoga specjalnego w edukacji przedszkolnej dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. „Edukacja i Dialog” 2022; 1: 34–40.