Czy można być przedszkolanką bez studiów?

Zatrudnienie w przedszkolu wymaga odpowiednich umiejętności i kwalifikacji. Przedszkolanka musi bowiem nie tylko posiadać konkretne zaplecze teoretyczne, ale także szereg umiejętności czy cech osobowościowych, tj. empatia i cierpliwość. Czy tak konkretne podejście oznacza, że praca z dziećmi wymaga ukończenia konkretnego kierunku studiów? Czy bez dyplomu można podjąć się takiej pracy?

Czy można być przedszkolanką bez studiów?

Nie. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, aby zostać przedszkolanką, wymagane jest wykształcenie wyższe. Nauczyciel w przedszkolu musi bowiem ukończyć studia na kierunku pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna lub inny kierunek pedagogiczny z przygotowaniem pedagogicznym, które obejmuje specjalizację związaną z edukacją i opieką nad dziećmi w wieku przedszkolnym (tzw. studia pierwszego stopnia).

Oznacza to, że osoby bez wyższego wykształcenia mogą pracować w przedszkolu na innych stanowiskach, które nie wymagają takich kwalifikacji, np. jako pomoc nauczyciela, opiekun w żłobku lub w ramach innych stanowisk pomocniczych. W takich przypadkach, ważne są doświadczenie w pracy z dziećmi oraz posiadanie odpowiednich kursów lub szkoleń, które przygotowują do zajmowania się dziećmi, choć i te mogą mieć określone wymogi dotyczące minimalnego poziomu wykształcenia.

W niektórych sytuacjach, osoby z doświadczeniem i kursami kwalifikacyjnymi mogą również pracować w przedszkolach jako asystenci nauczyciela, wspierając pracę nauczycieli wykwalifikowanych, jednak odpowiedzialność za prowadzenie zajęć dydaktycznych zawsze spoczywa na osobach posiadających odpowiednie kwalifikacje pedagogiczne.

Wymagania na stanowisku przedszkolanki

Praca w przedszkolu jako nauczyciel wymaga odpowiednich kwalifikacji, które są regulowane przez przepisy prawa oświatowego. Mowa tu nie tylko o wykształceniu kierunkowym, ale także o konkretnych kwalifikacjach czy cechach osobowościowych, które są niezbędne w pracy z najmłodszymi. Jakie zatem są wymagania na stanowisku przedszkolanki?

Jakie kwalifikacje są wymagane do pracy w przedszkolu?

Wymagane jest przede wszystkim ukończenie studiów na kierunku pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna lub innego kierunku pedagogicznego z przygotowaniem pedagogicznym skoncentrowanym na edukacji dzieci w wieku przedszkolnym. Studia te dostarczają wiedzy z zakresu psychologii rozwojowej, metodyki nauczania, pedagogiki, a także są źródłem szeregu umiejętności praktycznych, które są niezbędne do edukacji i wsparcia rozwojowego maluszków.

Czy wykształcenie wyższe jest konieczne?

Tak, aby zostać nauczycielem przedszkola, wykształcenie wyższe jest konieczne. Jest to wymóg, który zapewnia, że osoby pracujące z dziećmi mają odpowiednie przygotowanie merytoryczne i metodyczne.

Jakie stanowiska są dostępne dla osób bez kwalifikacji pedagogicznych?

• Asystent nauczyciela — wspieranie nauczyciela w codziennych obowiązkach, pomoc w organizacji zajęć i opiece nad dziećmi.
• Opiekun w żłobku lub klubie dziecięcym — opieka nad dziećmi w wieku do 3 lat, dla których nie są wymagane kwalifikacje pedagogiczne na poziomie nauczyciela przedszkola.
• Pracownik administracyjny lub obsługi — stanowiska niezwiązane bezpośrednio z edukacją, ale wspierające funkcjonowanie placówki.

Rola asystenta nauczyciela przedszkola

Asystent nauczyciela przedszkola pełni bardzo ważną rolę, wspierając nauczyciela w codziennych zadaniach. Obejmuje to pomoc w przygotowaniu i prowadzeniu zajęć dydaktycznych, opiekę nad dziećmi, pomoc w organizacji wycieczek i imprez przedszkolnych, a także wspieranie dzieci w codziennych czynnościach takich jak posiłki czy ubieranie się. Asystent może również pomagać w obserwacji rozwoju dzieci i w dokumentowaniu postępów w nauczaniu. 

Regulacje prawne dotyczące zatrudnienia w przedszkolach

Jedną z podstawowych regulacji prawnych jest art. 15. – [Zatrudnienie w szkole publicznej, przedszkolu niepublicznym lub branżowym centrum umiejętności osoby niebędącej nauczycielem]. Oprócz tego na uwagę zasługuje tzw. Lex Czarnek.

Lex Czarnek i zmiany w zatrudnianiu osób bez przygotowania pedagogicznego

„Lex Czarnek„, czyli nowelizacja ustawy Prawo oświatowe, wprowadzona przez ministra edukacji i nauki Przemysława Czarnka, wnosi szereg zmian w systemie edukacji. Reforma ta zakłada m.in. wprowadzenie bardziej elastycznych zasad dotyczących kwalifikacji nauczycielskich, co ma na celu łatwiejsze zatrudnianie specjalistów z różnych dziedzin. W kontekście przedszkoli te zmiany mogą dotyczyć nauczycieli specjalistów (np. nauczania języków obcych, muzyki, czy wychowania fizycznego), którzy nie muszą posiadać pełnych kwalifikacji pedagogicznych, ale muszą spełniać określone wymagania dotyczące przygotowania do pracy dydaktycznej z dziećmi. Dodatkowo Lex Czarnek umożliwia szersze niż dotychczas wykorzystanie roli asystentów nauczyciela.

Rola dyrektora przedszkola w procesie zatrudnienia

Dyrektor przedszkola odgrywa kluczową rolę w procesie zatrudnienia, nierzadko pełniąc główny filar zarządzania kadrami. To on  musi skutecznie ocenić potrzeby przedszkola, biorąc pod uwagę liczbę dzieci, grupy wiekowe, specjalne potrzeby edukacyjne dzieci oraz program nauczania. Na tej podstawie planuje rekrutację odpowiednich nauczycieli i personelu pomocniczego, a także odpowiada za przygotowanie ogłoszeń o pracy, w których precyzuje wymagane kwalifikacje, doświadczenie oraz umiejętności, jakich oczekuje od kandydatów. Tak duży przekrój obowiązków uzupełniają procesy rekrutacji, gdzie dyrekcja przeprowadza rozmowy kwalifikacyjne z kandydatami. W trakcie rozmów organ ten ocenia nie tylko kwalifikacje merytoryczne, ale również umiejętności interpersonalne i przygotowanie do pracy z dziećmi.

Zgoda kuratora oświaty na zatrudnienie

Osoba nieposiadająca niezbędnych uprawnień do pracy na określonym stanowisku nauczyciela może zostać zatrudniona w placówce edukacyjnej, jeżeli uzyska na to zgodę kuratora oświaty. Możliwość taka jest przewidziana w Karcie Nauczyciela dla nauczycieli, natomiast dla osób, które nie są nauczycielami, podstawa prawna znajduje się w artykule 15 ustawy Prawo oświatowe.

W jakich przypadkach kurator oświaty wydaje zgodę na zatrudnienie?

• Zatrudnienie tymczasowe nauczyciela bez formalnych kwalifikacji zgodnie z art. 10 ust. 9 Karty Nauczyciela. Taka osoba nie kwalifikuje się do awansu zawodowego i jest wynagradzana jak nauczyciel na początku kariery zawodowej.
• Zatrudnienie osoby prowadzącej zajęcia z uczniami na podstawie art. 15 Prawa oświatowego. Do legalności takiego zatrudnienia niezbędna jest zgoda kuratorium, a stosunek pracy regulowany jest przez Kodeks pracy.
• Podpisanie dodatkowej umowy o pracę z nauczycielem na podstawie art. 10 ust. 9 Karty Nauczyciela.

Jak złożyć wniosek o zatrudnienie osoby bez kwalifikacji?

• Sprawdzenie przepisów prawnych — kluczowe są tu przepisy Karty Nauczyciela oraz Prawa oświatowego.
• Przygotowanie dokumentacji — musi ona zawierać szczegółowy opis kwalifikacji, doświadczenia i umiejętności kandydata.
• Zdobycie zgody organu nadzorującego — należy wypełnić odpowiedni formularz (tzw. wniosek o zatrudnienie), który jest dostępny w kuratorium oświaty lub na jego stronie internetowej. 

Praca z dziećmi jako osoba niebędąca nauczycielem

Brak wykształcenia kierunkowego nie zamyka kompletnie drogi przed pracą z dziećmi. Osoby nieposiadające kwalifikacji nauczycielskich mogą bowiem pełnić w przedszkolach różne role wspierające.

Jakie obowiązki może pełnić osoba niebędąca nauczycielem w przedszkolu?

• Asystowanie nauczycielom — tj. przygotowywanie materiałów dydaktycznych, pomoc w organizacji zajęć, a także opieka nad dziećmi podczas zabaw, posiłków i drzemek. 
• Wsparcie organizacyjne w zajęciach dodatkowych — tj. warsztaty plastyczne, muzyczne czy ruchowe.
• Wspieranie rozwoju dzieci.
• Dbanie o porządek i bezpieczeństwo.
• Pomaganie w czynnościach samoobsługowych. 

Jakie są ograniczenia w pracy z dziećmi dla osób bez wykształcenia pedagogicznego?

Osoby bez kwalifikacji pedagogicznych nie mogą samodzielnie prowadzić zajęć dydaktycznych ani być odpowiedzialne za edukacyjny rozwój dzieci. Ich rola musi być zawsze wspierająca i pod nadzorem kwalifikowanych nauczycieli. Takie osoby nie mogą więc być prawnie odpowiedzialne za grupę dzieci, co oznacza, że nie mogą pełnić roli głównego nauczyciela czy wychowawcy grupy.

[1] Art. 15. – [Zatrudnienie w szkole publicznej, przedszkolu niepublicznym lub branżowym centrum umiejętności osoby niebędącej nauczycielem] – Prawo oświatowe. Dz.U.2024.737 t.j