Opinia o dziecku w przedszkolu — cel, zasady i normy

Opinia, wydawana przez przedszkole, jest cenną informacją, która może mieć znaczenie nie tylko w kontekście dalszej diagnozy problemów rozwojowych, ale także — w kontekście rekrutacji do nowej, innej placówki. Co docelowo powinno się w niej pojawić i czy placówka stoi w obowiązku wystawienia dokumentu na prośbę rodziców dziecka?

Kto pisze opinie o dziecku w przedszkolu?

Prawo oświatowe jasno wskazuje, że placówka powinna wydać opinię o funkcjonowaniu przedszkolaka na każdy wniosek rodzica lub poradni psychologiczno-pedagogicznej (§ 5 ust. 5 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad działania poradni oraz § 7 ust. 2 rozporządzenia w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające). Dokument wystawia pedagog/placówka/wychowawca, który omawia kilka obszarów rozwojowych i społecznych.

Jak często przeprowadzane są oceny i aktualizowane opinie o dziecku w przedszkolu?

Opinie wystawiane są wyłącznie na życzenie i wniosek opiekunów lub poradni psychologiczno- pedagogicznej. Oznacza to, że placówka „sama z siebie” nie tworzy takich dokumentów, m.in. ze względu na czasochłonne aktualizowanie oraz złożoność procesu. Przyjmuje się więc, że opinię opracowano na potrzeby dziecka, a jej celem nie jest diagnostyka, a wydawanie oceny, która ma pomóc rodzicom lub specjalistom w dalszych etapach edukacji. Wystawiona opinia jest bezterminowa — tj. nie traci swojej ważności i może być użyta w dowolnym momencie.

Co powinna zawierać opinia z przedszkola?

Obecnie żadne regulacje nie narzucają treści statutu, który dookreślałby formę oraz zawartość opinii. Dlatego też dokumenty mogą różnić się między sobą, w zależności od stosowanego szablonu. W dużym uogólnieniu można przyjąć, że w opinii znajdują się takie informacje, jak:

• dane dziecka — imię, nazwisko, data urodzenia, miejsce zamieszkania;
• dane placówki;
• informacje rozwojowe z zaobserwowanymi trudnościami — może to być zarówno lista problemów do podkreślenia, jak i miejsce na pisemną, szczegółową opinię wychowawcy. Przedszkola przyprowadzają szczegółową analizę pod kątem rozwoju umysłowego, społecznego, motorycznego, słuchowo-wzrokowego;
• informacje związane z tempem nauki (celem zdiagnozowania dziecka w obrębie ewentualnych niesprawności umysłowych);
• informacje o środowisku rodzinnym i otaczającym świecie, które może wpływać na ewentualne problemy;
• ocena dotychczasowej współpracy z rodzicami;
• orzeczenie w sprawach związanych z innymi dziećmi — pod kątem współpracy z rówieśnikami, relacji w grupie, zdolności do rywalizacji i komunikacji;
• dodatkowe załączniki — np. prace dziecka lub testy.

Jakie są kryteria oceny i formułowania opinii o dziecku w przedszkolu?

Przepisy prawa oświatowego nie narzucają formy i konstrukcji statutu, który regulowałby opinie, wystawione przez przedszkole. Przyjmuje się jednak, że w statucie powinny pojawić się takie informacje, jak: cel oraz zadania placówki, zasady współpracy z opiekunami, organizację oraz prace z poradniami i instytucjami działającymi na rzecz dzieci i sposób wykonywania wszystkich tych, powyższych obowiązków (art. 98 ust. 1 pkt 4, 7, ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy Prawo oświatowe). Według tych wszystkich wytycznych następnie tworzona jest opinia, która opisuje nie tylko problemy rozwojowe, ale także dotychczasowe aktywności, problemy relacyjne, a także stopień zaangażowania rodziców.

• Czy przedszkole może odmówić przyjęcia dziecka z kaszlem?

Jakie są główne cele i korzyści oceniania dziecka w przedszkolu?

Głównym celem wystawianej opinii jest rozpoznanie indywidualnych potrzeb rozwojowych, poprzez zidentyfikowanie mocnych stron dziecka oraz obszarów, które wymagają dalszego rozwoju. Ponadto jest to forma wsparcia, zrozumienia potrzeb emocjonalnych i społecznych dzieci, co w ostateczności ma doprowadzić do poprawy wielu zdolności — np. w zakresie nawiązywania pozytywnych relacji z rówieśnikami i dorosłymi. Wystawiona opinia to także forma monitoringu, śledzenia postępów i wczesnego rozpoznawania ewentualnych opóźnień lub zaburzeń rozwojowych.

Ponadto ocena niesie za sobą korzyści, tj.:

• możliwość przygotowania indywidualnego toku nauczania,
• budowanie poczucia osiągnięć, co wzmacnia samoocenę i motywuje do dalszej nauki,
• wspieranie rozwoju,
• interweniowanie w przypadku zdefiniowanych trudności,
• promowanie współpracy na linii rodzic-nauczyciel.

Jakie narzędzia i metody są wykorzystywane do oceny dziecka w przedszkolu?

Istnieje wiele technik i narzędzi, które stanowią za solidne wsparcie w procesie wystawiania oceny. Najczęściej wykorzystuje się przy tym:

• obserwację bezpośrednią, która przebiega podczas codziennych aktywności, gier i interakcji z rówieśnikami. Podczas jej przeprowadzania ważne jest nie tylko oceniane dziecko, ale także inne dzieci, które nawiązują relację,
• portfolio malucha — tj. prace, rysunki, dokumenty podsumowujące postępy i rozwój,
• osobiste notatki nauczyciela, dot. postępów, obserwacji oraz szczególnych osiągnięć lub trudności dziecka,
• bieżące oceny rozwojowe, do których wykorzystuje się standardowe narzędzia i testy,
• ankiety i kwestionariusze, które wypełniają opiekunowie.

Jak oceny i opinie o dziecku w przedszkolu wpływają na jego dalszy rozwój i naukę?

Pozytywne opinie i uznawanie osiągnięć dziecka mogą znacząco wpłynąć na jego motywację do nauki i eksplorowania nowych obszarów. Dziecko, które czuje się docenione, jest skłonne do podejmowania nowych wyzwań. To nijako wynika z możliwości wczesnego wykrywania obszarów wymagających wsparcia, tj. trudności rozwojowych, na postawie których wprowadzane są nowe, spersonalizowane metody (uwzględniające np. inne tempo nauki). Dzięki temu dziecko otrzymuje niezbędne wsparcie i zgłębia wiedzę oraz konkretne umiejętności — tak, jak inne dzieci.

Jakie działania podejmowane są w przypadku stwierdzenia trudności lub specjalnych potrzeb u dziecka w przedszkolu?

Krok 1: Współpraca z psychologami, pedagogami specjalnymi, logopedami, terapeutami. Na podstawie oceny tworzony jest tzw. indywidualny plan rozwoju (IPR) lub indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny, który uwzględnia specyficzne potrzeby dziecka.

Krok 2: Na podstawie IPR dostosowuje się przestrzeń przedszkolną do potrzeb dziecka, np. poprzez zapewnienie spokojnego miejsca do nauki, dostosowanie mebli czy zapewnienie pomocy dydaktycznych.

Krok 3: Na koniec planowane są zajęcia z logopedą, terapeutą zajęciowym, psychologiem czy innymi specjalistami w zależności od potrzeb dziecka. Te przeprowadza dedykowany specjalista.

Bibliografia:

1. Ustawa z 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (tekst jedn.: Dz.U. z 2023 r. poz. 900) – art. 98.

2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 7 września 2017 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych (Dz.U. z 2023 r. poz. 2061) – § 7 ust. 2.

3. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 1 lutego 2013 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych (Dz.U. z 2023 r. poz. 2499) – § 5 ust. 5.